چکیده:
زمینه و هدف: باتوجه به توسعه‌ی نسبی پایتخت و وجود محرومیت‌های فراوان و بیکاری و وضعیت نابسامان اقتصادی در تعداد زیادی از استان های کشور سیل عظیم بیکاران و مهاجران در دهه های گذشته به سوی شهر تهران سرازیر گردیده است .این وضعیت باعث انفجار جمعیت در پایتخت و روی آوری مهاجران به سوی شهرهای مجاور آن و تراکم بسیار زیاد این شهرها و ایجاد شهرک‌های اقماری در سطح استان های البرز و تهران گردیده است تقریباً تمام شهرهای استان های البرز و تهران توسط همین شهرک‌ها به همدیگر چسبیده شده، حوزه های استحفاظی آن ها در بیشتر موارد توسط یک بلوار یا راه های مواصلاتی از همدیگر تفکیک شده است .عناصر اصلی باندهای مهم موادمخدر در سطح این شهرک ها و شهرستان‌ها پراکنده و به صورت زنجیر وار با هم ارتباط داشته و فعالیت می‌نمایند .نیروی انتظامی به دلیل وجود محدودیت های قضایی و انتظامی در مقابله با این باندها با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌باشد. هدف دراین پژوهش اینست که عوارض و پیامدهای ناشی از تداخل وظایف یگان های مبارزه با موادمخدر فرماندهی انتظامی این استان‌ها در مقابله و مبارزه با قاچاقپیان موادمخدر و تأثیر آن برناکام ماندن مأموریت های محوله بررسی و راهکارهای مناسب جهت مبارزه‌ی جدی و ریشه ای ارائه گردد، لذا به طور کلی هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان نقش آمایش انتظامی حوزه‌های استحفاظی استان‌های تهران و البرز، بر مأموریت‌های ناجا در مقابله با باندها و قاچاقچیان اصلی تهیه و توزیع موادمخدر می باشد.
روش تحقیق: ‌توصیفی پیمایشی می‌باشد که جامعه آماری شامل کلیه کارکنان مشغول در پلیس مبارزه با مواد مخدر این استان ها می باشد و تعداد آنها 58 نفر تمام شمار بودند.
نتیجه تحقیق: نتایج حاصل از پرسشنامه‌ها نشان می‌دهد که ورود غیر مترقبه و بدون هماهنگی مأمورین در تعقیب عناصر قاچاقچی به حوزه های قضائی همجوار سبب تهدید و مشکلات فراوانی  برای مأمورین می گردد. میانگین نتایج حاصل از پرسشنامه ها نشان می‌دهد که آمایش انتظامی استان‌های مربوطه سبب فرار از مجازات برخی از عناصر اصلی قاچاق مرتبط با پرونده ها می‌گردد. میانگین نتایج حاصل از پرسشنامه ها نشان می‌دهد که آمایش انتظامی استان‌های البرز، تهران بزرگ، شرق و غرب استان تهران بر اقدامات اطلاعاتی تأثیر زیادی دارد.
واژگان کلیدی: آمایش، سرزمین، حوزه‌استحفاظی، مواد مخدر، نیابت قضایی، صلاحیت.
 
فهرست مطالب
چکیده:
فصل نخست: کلیات تحقیق 1
1-1-مقدمه: 2
1-2-بیان مسئله: 4
1-3- اهداف‌ها: 6
1-3-1-هدف اصلی: 6
1-3-2-اهداف فرعی: 6
1-4-ضرورت و اهمیت: 7
1-5-سوال‌های تحقیق: 8
1-5-1-سوال اصلی: 8
1-5-2-سوالات فرعی: 8
1-6- فرضیه‌ها : 9
1-6-1-فرضیه اصلی: 9
1-6-2-فرضیه های فرعی : 9
1-7-کاربردهای تحقیق: 10
1-8-روش تحقیق: 11
1-9- جنبه جدید بودن و نوآوری: 11
1-10-مدل تحلیلی تحقیق: 11
1-11-جمع بندی فصل اول: 12
فصل دوم: مبانی نظری و مرور ادبیات 13
2-1-مقدمه: 14
2-2-مبانی نظری تحقیق 14
2-2-1- آمایش سرزمینی 14
2-2-2-تعاریف و مفاهیم آمایش 16
2-2-3-برنامه ریزی و آمایش سرزمین 19
2-2-4-توسعه‌ انسانی‌ و آمایش‌

سرزمین‌ 24
2-2-5-ضرورتهای یکپارچه سازی برنامه ریزی توسعه سرزمینی 27
2-2-6-تاریخچه آمایش سرزمین در جهان 29
2-2-7-آمایش در ایران 30
2-2-8-بررسی سیر تحولات و تغییرات درآمایش سرزمین 35
2-2-8-1-وظایف آمایش 35
2-2-8-2-جایگاه آمایش در نظام تصمیم گیری 35
2-2-8-3-جایگاه آمایش در نظام تشکیلاتی 35
2-2-8-4-جایگاه آمایش در نظام تشکیلاتی 36
2-2-8-5-وظایف و شمول آمایش سرزمین 37
2-2-8-6-ضرورت آمایش سرزمین در ایران 37
2-2-9-آمایش سرزمین، راهکار توسعه پایدار 43
2-3- اقدامات اطلاعاتی پلیس علیه قاچاقچیان مواد مخدر: 52
2-3-1-مفاهیم و اصطلاحات : 53
2-3-2-قاچاقچی موادمخدر: 53
2-3-3-باند: 54
2-3-4-شبکه : 54
2-4-تاریخچه موادمخدر در ایران و جهان : 54
2-5-مطالعه و شناخت استان تهران و البرز: 59
2-5-1-استان تهران بزرگ: 59
2-5-2-فرماندهی ویژه غرب استان تهران: 66
2-5-3- فرماندهی ویژه شرق استان تهران: 66
2-5-4-استان البرز: 67
2-6-صلاحیت قضایی 70
2-6-1-رابطه نیابت قضایی و صلاحیت محلی: 71
2-6-2-رابطه صلاحیت با نیابت قضایی 72
2-6-3-نیابت قضایی در امور کیفری 73
2-6-4-انواع نیابت قضایی 74
2-7- مفهوم صلاحیت 75
2-8- انواع صلاحیت محاکم کیفری 75
2-8-1-صلاحیت ذاتی 75
2-8-2- صلاحیت محلی 77
2-8-3-معیار های صلاحیت محلی 78
2-9- دادگاه محل وقوع جرم در تعیین صلاحیت محلی 79
2-10-تشخیص محل وقوع جرم 80
2-11-جرایم مستمر و صلاحیت محلی 81
2-12-سوابق و پیشینه تحقیق: 82
2-13-مدل مفهومی و مدل تحلیلی تحقیق: 93
2-13-2-مدل تحلیلی تحقیق: 95
2-14-جمع بندی مطالب فصل دوم 95
فصل سوم:روش تحقیق 98
3-1- مقدمه: 99
3-2- روش تحقیق: 99
3-3- ابزار گرد آوری اطلاعات: 101
3-4-جامعه آماری و حجم نمونه: 101
3-5- روایی پرسشنامه 102
3-6- پایایی پرسشنامه 102
3-7- روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات: 104
خلاصه فصل سوم: 109
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل 110
4-1-مقدمه 111
4-2-بررسی ویژگی های جمعیت شناختی گروه نمونه 111
4-3- آمار استنباطی 131
جدول 4-2-نتایج آزمون کلموگروف – اسمیرنوف فرض نرمال بودن توزیع جامعه 131
جدول 4-3- شاخص های میانگین و انحراف معیار پاسخهای مربوط به فرضیه اصلی اول 133
جدول4-4- نتایج آزمون تی تک نمونه ای برای فرضیه اول 133
جدول 4-5- شاخص های میانگین و انحراف معیار پاسخهای مربوط به فرضیه دوم 136
جدول4-6- نتایج آزمون تی تک نمونه ای برای فرضیه دوم 136
جدول 4-7- شاخص های میانگین و انحراف معیار پاسخهای مربوط به فرضیه سوم 137
جدول4-8- نتایج آزمون تی تک نمونه ای برای فرضیه سوم 138
4-4-تجزیه و تحلیل سوالات تشریحی پژوهش: 139
4-5- خلاصه فصل چهارم: 143
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاداها 144
5-1- مقدمه 145
5-2- نتیجه گیری 145
5-3-پیشنهادها وارائه‌ی راهکار : 150
منابع و مآخذ: 153
ضمائم 156
 

فصل نخست: کلیات تحقیق
 

1-1-مقدمه:
امروزه وجود موادمخدر در بین جوامع انسانی و اعتیاد به آن باعث گرفتاری و مشکلات عدیده‌ای برای خانواده ها و جوانان این جوامع گردیده است. هزینه های تأمین این مواد از یک طرف و به تباهی کشیده شدن جوانان و نیروی کار و تولید خانواده‌ها یا سرپرستان خانواده از طرف دیگر باعث سست شدن پایه‌های بنیان خانواده و بروز فقر و فساد درآن شده است .  سالانه معادل 3500 تن تریاک از افغانستان و از طریق همسایگان این کشور به سایر نقاط دنیا قاچاق می‌گردد. 40% از طریق ایران ، 30% پاکستان، ومابقی از آسیای میانه شامل کشورهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان. عمده بازارهای مصرف مواد افیونی عبارتند از: اروپا 19% ، فدراسیون روسیه 15% ، ج.ا.ایران 15% ، چین وهند هر کدام 12% ، پاکستان، افریقا و امریکا هر یک 6% مصرف جهانی . تنها یک پنجم از مواد افیونی قاچاق سالانه در کشور های دنیا کشف و ضبط می‌گردد. عملکرد کشور ها در این زمینه بسیار متفاوت است . جمهوری اسلامی ایران با 20% بالا ترین رقم کشفیات را داراست. (حمیدی کیا، 1389، ص 33 ). کشور ایران به دلیل هم جواری با کشورهای افغانستان و پاکستان که قطب های اصلی تولید تریاک و هروئین در جهان هستند و قرار گرفتن در مسیر ترانزیت این مواد بسوی اروپا و کشورهای غربی، همیشه مورد توجه قاچاقچیان مواد مخدر بوده است. وجود فقر فرهنگی و اقتصادی و نبود زیر ساخت های توسعه ایی لازم در برخی نقاط کشور باعث رواج سوء مصرف و اعتیاد به این مواد در سطح جامعه گردیده است. استان های تهران والبرز به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و صنعتی و راه های مواصلاتی و وجود جمعیت فراوان جویای کار، مکان مناسبی جهت فعالیت کارتل های بزرگ موادمخدر بوده و هست. این استان ها دارای قابلیت های ذیل بوده که در دیگر استان ها مشاهده نمی‌گردد:
1-اکثر راه های مواصلاتی شمال وشمال غرب –غرب وجنوب کشور به آن ها ختم می‌گردد.
2- کارخانجات عمده صنعتی کشور که بارهای تجاری فراوانی را از بنادر جنوب و جنوب شرقی کشور دریافت می کنند دراین استان ها مستقر می باشند .
3- دارای جمعیت فراوان مهاجر وجویای شغل وعمدتا فاقد تحصیلات عالی یا حرفه وفن می باشند .
4- دارای باغات فراوان دراطراف شهرستان های نزدیک به پایتخت هستند .
5- وجود دو زندان بزرگ کشور مثل قزلحصار و رجائی شهر در کرج .
6- وجود شرایط مناسب جهت تولید موادصنعتی روان گردان ،مثل فراوانی پیش سازهای آن از قبیل افدرین وقرص های آنتی هیستامین که افدرین از آن استحصال می گردد، ید – فسفر قرمز –اسید سولفوریک اتانول و….. وجود باغات وسوله های صنعتی و بازار مصرف خوب. این شرایط ویژه و اقامت قومیت های مختلف مهاجر باعث گردیده که تمام شرایط جهت تولید، انتقال و توزیع موادمخدر درسطح این استان ها مهیا بوده وعناصر اصلی باندها وشبکه های عمده قاچاق موادمخدر درسطح این استان ها سکنی گزینند . بخش عمده محموله ها ی موادمخدر پس از انتقال وتخلیه درسطح استانهای تهران والبرز توزیع وبه مصرف رسیده و بخش دیگری نیز به دیگر استان های کشور انتقال و توزیع می گردد.
 

1-2-بیان مسئله:
از ابتدای تشکیل نیروی انتظامی ج . ا .ا در سال 1370با توجه به اهمیت وجمعیت بالای شهرستانهای استان تهران  به عنوان پایتخت ، استان تهران به لحاظ فرماندهی انتظامی به 2 فرماندهی مستقل تهران بزرگ و فرماندهی انتظامی استان تهران که شامل همه‌ی شهرستان های استان تهران به جز تهران بزرگ بود تقسیم   می گردد .
به واسطه ی جاذبه های اقتصادی و وجود کارحانجات متعدد صنعتی وتجاری وتمرکز اکثر صنایع اقتصادی و همچنین وجود پایتخت سیاسی کشور در تهران بزرگ و همچنین وجود فقر و بیکاری و مشکلات عدیده اقتصادی واجتماعی در سطح دیگر استان های کشور ؛سیل عظیم مهاجرین به سمت استان تهران در سالیان گذشته باعث سرریز جمعیت از تهران بزرگ به دیگر شهرستان های این استان از جمله کرج وشهریار واسلامشهر از سمت غرب و ورامین وقرچک و دماوند از سمت شرق می گردد .  این وضعیت موقعیت بسیار مناسبی را برای فعالیت باندهای تهیه وتوزیع موادمخدر در سطح این استان به وجود می آورد .  در این زمان تمامی شهرستان های استان تهران تحت فرماندهی انتظامی واحدی به نام استان تهران بوده و مقابله با این باندها که به صورت زنجیره ایی وتشکیلات باندی وگسترده در سطح شهرستان های استان تهران که همانند قارچ رشد نموده وتقریبا به شکل یک کلان شهر از شرق استان تا غرب آن کشیده شده است ،به صورت متمرکز وبا هماهنگی بسیار بالایی در سطح این فرماندهی وهمکاری خوب شهرستان ها که در تابعیت وسلسله مراتب مرکز استان هستند ، انجام می پذیرد . کلیه ی  عملیات ها در سطح استان با هماهنگی قضایی شهرستان ها صورت گرفته و در صورت نیاز در چند شهرستان به صورت همزمان با محوریت یکی از شهرستان ها یا مرکز استان ،عملیات برعلیه این باندها صورت گرفته و پرونده مربوطه به همان صورت تمرکزی در یکجا جمع بندی وپیگیری می شود . در سال 1390با آمایش سرزمینی استان تهران وتشکیل استان البرز وانتزاع فرماندهی انتظامی آن از استان تهران ؛با توجه به وسعت جغرافیایی و پراکندگی حوزه سرزمینی استان تهران و جمعیت بالای شهرستان های مربوطه و جغرافیای جرم این شهرستان ها ؛حسب تدابیر ناجا و به جهت ارائه ی خدمات انتظامی وامنیتی مناسب تر مابقی شهرستان های استان تهران تحت 2 فرماندهی انتظامی مستقل ویژه شرق وغرب استان تهران  به مرکزیت شهرستان های ورامین وشهریار قرار میگیرد . با تفکیک استان البرز از فرماندهی انتظامی استان تهران وتشکیل فرماندهی های ویژه شرق وغرب استان تهران ناهماهنگی های به وجود آمده بر صدور دستورات قضایی حوزه های استحفاظی هر شهرستان واستان نیز تاثیر گذاشته وتردد مامورین در سطح این استان هابه جهت پیگیری فعالیت باندهای قاچاق موادمخدر تقریبا غیر ممکن ویا به سختی صورت می پذیرد . مسئله اصلی ودغدغه محقق این است که بررسی نماید آیا وضعیت موجود وتفکیک این استان ها بر مأموریت مبارزه با موادمخدر در سطح استان های تهران والبرز تأثیرگذار بوده یا خیر ؟
 

1-3- اهداف‌ها:
این پژوهش سعی دارد با بررسی میدانی موضوع، به اهداف ذیل نائل آید:

1-3-1-هدف اصلی:
الف – شناخت اهمیت و میزان تأثیرگذاری آمایش انتظامی فرماندهی های انتظامی تهران بزرگ شرق و غرب استان تهران والبرز در مقابله با جرایم مواد مخدر.

1-3-2-اهداف فرعی:
ب – شناسایی نقاط ضعف و آسیب پذیری پلیس های تخصصی مبارزه با موادمخدر در انجام اقدامات اطلاعاتی متمرکز و منسجم در سطح حوزهای استحفاظی آنها.
ج-  ارائه راه کار های علمی و عملی و رفع تهدیدات و آسیب های موجود جهت مبارزه ی ریشه ای با فعالیت های باندهای فعال موادمخدر که حوزه ی فعالیت آن ها در سطح استان های البرز و تهران به صورت مشترک می‌باشد.
 

1-4-ضرورت و اهمیت:
اصولاً اهم وظایف و فلسفه ی تشکیل پلیس تخصصی مبارزه با مواد مخدر به شرح ذیل می‌باشد:
الف-  سیر مراحل قانونی پرونده های قضایی متشکله درناجا وسایر ضابطین دادگستری؛
ب –  هماهنگی باسایر اعضای شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر؛
ج –  آموزش و بالابردن مشارکت های عمومی؛
د –  برخورد ریشه ای وشناسایی شبکه ها وباندهای تهیه وتوزیع موادمخدر ودستگیری عناصر اصلی ومتلاشی نمودن تشکیلات آن ها؛ لازمه ی شناسایی وانهدام شبکه ها و باندهای مهم تهیه وتوزیع موادمخدر ،انجام اقدامات اطلاعاتی گسترده وهمه جانبه و منسجم از خرده فروشان وعناصر جزء تا شناسایی رابطین وعناصر اصلی ودر نهایت سرشبکه‌ها و سرباندها می باشد. در سایه ی این اقدامات اطلاعاتی منسجم است که می توان از پایین دست ها به صورت سلسله مراتبی به رابطین وعناصر اصلی دسترسی پیدا کرد وبا تجزیه وتحلیل اطلاعات به دست آمده وبرنامه ریزی های دقیق وعملیات های چندجانبه ،تشکیلات این باندها را به صورت همزمان متلاشی وعناصر اصلی آن ها را دستگیر نمود.  لذا دست یابی به هماهنگی لازم جهت انجام فعالیت های متمرکز اطلاعاتی در