پیشگیری وضعی (Situational Prevention) این نوع پیشگیری که به صورت علمی در دهه ۱۹۸۰ در انگلستان مطرح شد در برگیرنده مجموعه اقدامات و تدابیر غیر کیفری است که از طریق از بین بردن یا کاهش فرصت های مناسب برای وقوع جرم و نامناسب جلوه دادن شرایط و موقعیت پیش جنایی، از ارتکاب جرم جلوگیری می کند. راهبردهای این شیوه، بخشی بر تغییرات محیطی، بخشی بر کنترل بزهکاران و بخشی نیز بر حفاظت از بزه دیدگان تمرکز یافته است.[۱] برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید. پایان نامه رشته حقوق پیشگیری وضعی به عنوان یک نظریه علمی برای کاهش بزهکاری نخستین بار در دهه ۱۹۸۰میلادی توسط کلارک، کورنیش و هی هیور مطرح شد. آنان در آثار خود همواره به اتخاذ تدابیر مناسب و به کارگیری اقدامات لازم به منظور کاهش فرصت ها و موقعیت هایی که موجب رفتار بزهکارانه می شود و همچنین تغییر رابطه بین بزهکار و بزه دیده تأکید کرده اند.[۲] این روش، شیوه ای از پیشگیری است که با تغییر وضعیت فرد در معرض بزهکاری و بزه دیدگی و یا تغییر شرایط محیطی مانند زمان و مکان در صدد است از ارتکاب جرم توسط فرد مصمم به انجام جرم جلوگیری کند. در این روش، گاهی فرد در معرض بزه دیدگی مدنظر قرار گرفته و با حمایت از او یا آن چه در معرض وقوع جرم است، از تحقق عمل مجرمانه جلوگیری می شود. در مواردی نیز با تغییر شرایط محیطی اعم ازمکان و زمان، امکان تحقق جرم سلب یا وقوع آن دشوارتر می شود.[۳] پیشگیری وضعی شامل : از بین بردن کامل برخی از خطرات، کاهش بعضی از خطرات با کاستن از دامنه خسارت وارده، تقلیل برخی از خطرات به وسیله انجام اقدامات امنیتی مانند : نصب دوربین های مدار بسته یا افزایش تعداد افراد پلیس برای ترساندن و بازداشتن از ارتکاب جرم ، انتقال برخی از خطرات به کمک وسایلی مثل : تسهیل بیمه و نظایر آن و پذیرفتن برخی از خطرات که اجتناب ناپذیر بوده و یا رفع آنها هزینه های غیر قابل تحملی را تحمیل می کند، می باشد. این نوع پیشگیری با توجه به شرایط بزهکار، نوع جرم، اهداف و موضوع های جرم و خصوصیات بزه دیده، اقداماتی را به اجرا می گذارد که فرایند آنها موجب از بین رفتن و یا تضعیف موقعیت ها و فرصت های ارتکاب جرم خواهد شد. کاهش فرصت ها و موقعیت های ارتکاب جرم، با توسعه امنیت فیزیکی یا طراحی ساختمان و محله ها که در نهایت موجب خطرناک و پرهزینه شدن اَعمال مجرمانه می شود، همراه است. در این روش از پیشگیری، مدیریت پیشگیری از جرم با تغییر و اصلاح روش زندگی افراد و محیط سکونت آنها، به دنبال خنثی سازی عملیات مجرمانه است که در واقع این قبیل اقدامات مکمل کار پلیسی به شمار می آید. بنابراین پیش بینی، شناخت و ارزیابی خطر جرم و انجام اقداماتی برای رفع یا تقلیل آن را پیشگیری وضعی می گویند؛ که گاهی از آن تحت عنوان «مدیریت کردن خطر جرم» نیز نام می برند.[۴] به نظر می رسد در جرایم جنسی، پیشگیری وضعی مؤثرتر باشد؛ چرا که در این دسته از جرایم اولاً بالا بردن ضریب ایمنی بزه دیده بسیار آسان تر از منصرف کردن بزهکار از ارتکاب جرم است که تحت تأثیر امیال و غرایز درونی طبیعی کنترل نشده اقدام به تجاوز جنسی می کند، ثانیاً به خاطر تبعات بسیار منفی این جرم بر روحیه و روان بزه دیده و نگرانی بزه دیدگان بالقوه به ویژه زنان از این موضوع، می توان به شکل فعال تری از بزه دیده احتمالی برای پیشگیری کمک گرفت.[۵] از زمان ظهور تفکر علمی در مورد جرم و پیشگیری ، تمام توجه جرم شناسان متوجه شخص مجرم و شیوه های مهار بزهکاری یا اصلاح و درمان مجرمین بود. بر این اساس سنگ بنای سیاست جنایی را چه در بعد کیفری و چه غیر کیفری ، مرتکب جرم تشکیل می داد. امّا از چند دهه قبل یعنی از سال ۱۹۴۰ که گروهی از جرم شناسان به دنبال حل معمای بزهکاری و علت شناسی جرم ، پژوهش های خود را بر روی کنشکر دیگر بزهکاری ، یعنی بزه دیده که در واقع ، خود به تنهایی بازیگر نیمی از صحنه جرم می باشد متمرکز نمودند، جزء در مورد جرایم بدون قربانی ، جرم را به عنوان یک رابطه بزهکار و بزه دیده مورد توجه قرار دادند. ۱ میر خلیلی،سید محمود،پیشگیری از بزهکاری،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۳۷۸، ص۲۹۷٫ ۲ رجبی پور،محمود،مبانی پیشگیری اجتماعی از بزهکاری اطفال و نوجوانان؛آموزش و پرورش و پیشگیری اجتماعی پلیس،نشر منتهی، ۱۳۸۷،صص ۹۹- ۱۰۰٫ تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی ۳ رهامی ، محسن، جرایم بدون بزه دیده،تهران ،میزان، چاپ اول،۱۳۸۷، ص۱۹۷٫ ۱ بیات ، بهرام و دیگران ، پیشگیری از جرم با تکیه بر رویکرد اجتماعی محور ، تهران،انتشارات معاونت اجتماعی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ، اداره کل مطالعات اجتماعی ، ۱۳۸۷،صص ۴۲- ۴۳٫ ۲ حداد زاده نیری،محمد رضا،پیشگیری وضعی ازبزه دیدگی، ۱۳۸۸، ص ۳۹٫ بررسی نقش پلیس در پیشگیری از جرم