1-3-1- چویل                                                                                        8

1-3-2-انواع چویل در ایران                                                                         9

1-3-3-رویشگاههای چویل در ایران                                                                9

1-3-4- ترکیبات چویل                                                                            10

1-3-5- کاربردهای چویل                                                                         11

1-4- کما                                                                                            12

1-4-1- کمای ساورزی                                                                            13

1-4-2- پراکندگی جغرافیایی                                                                     13

1-4-3-انواع کما در ایران                                                                         14

1-4-4- دوره رشد کما                                                                            14

1-4-5- ترکیبات کما                                                                              15

1-4-6- کاربردهای کما                                                                            15

1-4-7- ترکیبات واثرات درمانی کما                                                             17

 فصل دوم  بررسی سوابق                                                                                              

2-1- بررسی سوابق                                                                                20

2-1-1- از نظر دارویی و فتوشیمی                                                               20

2-1-2- از نظر عوامل اکولوژیکی                                                                 22

2-1-3- از نظر رویشگاهها                                                                         22

فصل سوم : مواد و روش ها                                                                                          

3-1- مواد و روش ها                                                                               25

3-2- معرفی استان                                                                                 25

3-3- معرفی منطقه ساورز                                                                         25

3-4- زمین شناسی کوه ساورز                                                                    26

3-5- پوشش گیاهی ساورز                                                                        27

3-6- میزان بارندگی                                                                                30

3-7- خاک منطقه                                                                                  30

3-9- روش اجرای آزمایش                                                                        35

فصل چهارم : نتایج ، بحث و پیشنهادات                                                                      

4-1- نتایج کلی                                                                                    37

4-2- اثرارتفاع بر تراکم چویل                                                                     38

4-3- اثر ارتفاع بر تعداد بوته در گیاه چویل                                                     39

4-4- اثر ارتفاع بر طول گیاه چویل                                                               40

4-5- اثر ارتفاع بر قطر گیاه چویل                                                                41

4-6- اثر ارتفاع بر بیوماس گیاه چویل                                                            42

4-7- اثر ارتفاع بر تراکم گیاه کما                                                                 43

4-8- اثرارتفاع برتعداد بوته کما                                                                   44

4-9- اثر ارتفاع بر ارتفاع گیاه کما                                                                45

4-10- اثر ارتفاع بر قطر گیاه کما                                                                 46

4-11- اثرارتفاع بر عملکرد گیاه کما                                                              47

4-12- نتیجه گیری                                                                                48

4-13- پیشنهادات                                                                                  49         49

پیوست ها                                                                                           55

چکیده :

به منظور بررسی اثر ارتفاع بر عملکرد و تراکم و پراکنش دو گونه گیاهی چویل Ferulago angulata و کما ferula تحقیقی در بهار و تابستان  سال 1390   در فصل رویشی به روش ترانسکت خطی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در کوه ساورز در شهرستان بویراحمد  مورد بررسی قرار گرفت . سه فاکتور اصلی شامل ارتفاع از سطح دریا ، گونه های چویل و کما انتخاب شده و در سه تکرار و هر تکرار نیز در 11 ارتفاع مختلف اجرا گردید .  فاصله هر ترانسکت حدودا دو کیلومتر و در هر ترانسکت قطعات نمونه به ابعاد 4 متر مربع و محل استقرار قطعات نمونه از دامنه ( خط القعر ) تا قله ( خط الراس ) کوه ساورز به ازاء هر صد متر افزایش ارتفاع از سطح دریا صورت گرفت . در این تحقیق اثر ارتفاع بر صفات پنج گانه ارتفاع گیاه ، قطر تاج ، زی توده (بیوماس ) ، تعداد بوته و تراکم نسبی گیاهان چویل و کما بررسی شده و نتایج حاصله بعد از آنالیز واریانس گزارش گردید . نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا تراکم ، تعداد بوته ، قطر تاج و بیوماس گیاه چویل در واحد سطح معنی دار شده و افزایش می یابد . طول گیاه چویل با تغییرات ارتفاع تغییر معنی داری نداشت  ..آزمایش مشابه نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا تراکم ، تعداد بوته و قطر گیاه کما در واحد سطح معنی دار شده و افزایش می یابد بیشترین تراکم و قطر تاج ،  در ارتفاعات 2300 تا 2900 متری مشاهده گردید . افزایش ارتفاع از سطح دریا  تاثیر معنی داری بر ارتفاع و بیوماس گیاه کما نداشته و رابطه منطقی و معنی دار مشاهده نگردید  .

کلمات کلیدی :  ارتفاع ، چویل ، کما ، ساورز

 مقدمه :

اعمال مدیریت صحیح و كارآمد در هر منطقه بر مبنای اطلاعات دقیق از وی‍‍‍ژگی های كمی و كیفی رستنی ها و آگاهی از روابط گیاهان با یكدیگر و نیز عوامل محیطی میسر می باشد. شناخت عوامل محیطی موثر بر استقرار و گسترش گیاهان می تواند ما را با سازگاری گونه های بومی هر ناحیه آشنا كند تا بر اساس سرشت این گونه های بومی، نسبت به مدیریت بوم شناختی اقدام گردد 11  (تقی پور ع 1385 ) .  

بررسی‌ها ی انجام شده توسط داراب یزدانی و همکاران در غرب ایران نشان می‌دهد كه جایگزینی داروهای با منشاء طبیعی با داروهای شیمیایی در سطح دنیا به سرعت رو به توسعه و گسترش است و كشورهای مختلف با بهره‌گیری از توانهای بالقوه خود از جمله تنوع پوشش گیاهی، تنوع اقلیمی، ارزان بودن انرژی و نیروی كارگری و وجود تكنولوژی‌های برتر و. .. سهم خود را از تجارت جهانی گیاهان دارویی می‌گیرند و به طوری كه كشوری مانند كانادا خود را غول خفته گیاهان دارویی می‌داند. در این رهگذر می‌بایست با شناخت و بهره‌گیری هر چه بهتر از توانهای بالقوه خود كه شاخص‌ترین آنها تنوع اقلیمی، تنوع پوشش گیاهی، پیشینه تاریخی طب سنتی و تا حدودی منابع انرژی ارزان می‌باشد و همچنین با سیاست‌گذاری صحیح و برنامه‌ریزی‌های كلان سهم واقعی خود را از این تجارت كسب كنیم 53 ( یزدانی د 1382).

مطالعات قلی وند و همکاران در استان کردستان و پژوهشکده گیاهان دارویی نشان می دهد کشور ایران دارای توانمندی های زیادی در عرصه گیاهان دارویی و معطر بوده و از این جهت می تواند جایگاه ویژه ای در صنایع غذائی ،داروسازی و آرایشی- بهداشتی در دنیا داشته و در عرصه صادرات گیاهان دارویی مطرح شود. اسانس ها را می توان از مهمترین مواد موثره گیاهان داروئی دانست.با توجه به غنی بودن پوشش گیاهی ایران و برخورداری از تنوع گونه ای فراوان و در نتیجه وجود گونه های انحصاری ،استخراج و تحلیل كمی و كیفی تركیب های موجود در این گیاهان از اهمیت خاصی برخوردار است 40 ( قلی وند م 1388 ).