چابکی[1] پارادیم جدیدی در محیط تولید است. محیط تولید چندیدن انتقال (از صنعت دستی به تولید انبوه و اکنون جدید­ترین نمونه کامل یعنی چابکی) را پشت سر گذاشته و بیشتر به واسطه­ی خواسته­های مطلوب جهت حفط برتری در یک محیط دائما” در حال تغییر به وجود آمده و به وسیله ی اندازه های کوچک مدولار و تولید اطلاعات گرانبها جایگزین شده است (نگای[2]، 2014).

تاریخچه­ی چابکی به دوره رکود صنایع ایالات متحده بر می­گردد. اصطلاح چابکی برای نخستین بار در سال 1991 توسط موسسه­ی تحقیقاتی یاکوکا در دانشگاه لی های در گزارشی تحت عنوان ” راهبرد بنگاه های تولیدی در قرن بیست و یکم دیدگاه متخصصان صنعتی ” معرفی گردید. بعدها پیتر دراکر برای اولین بار مفهوم موسسه چابک را به جهان کسب و کار معرفی نمود پس از وی نیز صاحبنظران زیادی همچون گلدمن، نایجل، پریس، داو، یوسف و گوناسکاران و … به تبعیین و تشریح ابعاد و مولفه های چابکی در سطح سازمانها پرداختند. اما بافت و فضای عمده­ای که مد نظر آنها قرار گرفت محور تولید و تولید کننده بود، همه­ی آنها معتقدند که بهترین گزینه برای تولید و عرضه­ی محصولات متنوع و مطابق با خواسته­های متغییر مشتری، بدون شک تولید چابک است. تولید چابک یک فلسفه­ی جدید مدیریتی است که درصدد افزایش انعطاف

پذیری و پاسخگویی سازمان یا شرکت در واکنش به تغییرات محیط کسب و کار، و نیز افزایش تنوع و کیفیت محصولات با چرخه ی عمر کوتاه می­باشد (جعفرنژاد وهمکاران، 1386).

به عبارتی می­توان گفت که رویکردها و راه حلهای گذشته دیگر قابلیت و توانایی خود را برای مقابله با چالشهای سازمانی و محیط بیرونی معاصر را از دست داده­اند. یا بهتر است با رویکردها و دیدگاه های جدیدی جایگزین شوند، از این رو یکی از راههای پاسخگویی به عوامل تغییر و تحول سازمانی چابکی است. در واقع چابکی به عنوان پارادیم جدیدی برای مهندسی سازمان ها و بنگاه های رقابتی است. از یک طرف نیاز به این پارادیم جدید، مبتنی بر افزایش ضریب تغییر در محیطی است که بنگاه ها و سازمان ها را وادار به پاسخ متفکرانه و معقولانه به تغییرات می­کند، از طرف دیگر بازارها و مشتریان خواهان محصولات ارزان ،متناسب با سلائق خود و دسترسی سریع به انها هستند و از این رو چابکی می­تواند پیروزی و موفقیت در کسب سود ،سهم بازار و جدب مشتریان در بازارهای رقابتی را به همراه داشته باشد (جعفر نژاد و شهائی، 1386).

تغییرات فناوری و کاری، بقای سازمانها را تهدید می­کند. تعداد اندکی ازسازمانهای اطلاعاتی می‌توانند نیروهای داخلی خود را تغییر داده و نیروهای خارجی تأثیر گذار را کنترل کنند. اگر چه اکثر سازمانها به اهمیت پاسخگویی سریع به شرایط متغیر بازار آگاه بوده‌اند، اما هرگز نتوانسته‌اند طوری طراحی شوند که قادر به انجام آن باشند. هر سازمانی باید خود را در راستای پاسخگویی به مجموعه‌ای از نیروهای داخلی و خارجی، به صورت چابک طراحی کند. سازمانهای مجازی نمونه کاملی از سازمانهای چابک هستند که امروزه با سرعت بالایی در حال شکل‌گیری هستند و می‌توانند پاسخی به این نیاز جدید باشند (فتحیان و گلچین پور، 1390).

واژه چابک در فرهنگ لغات، به معنای حرکت سریع، چالاک، فعال، توانایی حرکت به صورت سریع و آسان و قادر بودن به تفکر به صورت متهورانه و با یک روش هوشمندانه به کار گرفته شده است، اما در فضای کنونی چابکی به معنای واکنش اثر بخش به محیط متغیر و غیر قابل پیش بینی و استفاده از آن تغییرات به عنوان فرصت هایی برای پیشرفت سازمان است (اعرابی، 1387).

[1] . agility