عنوان                                              صفحه

چكیده 1

فصل اول، كلیات پژوهش 2

1-1- مقدمه 3

1-2- اهداف 6

1-3- گل رز 7

1-3-1- گیاه شناسی 8

1-3-2- طبقه بندی 8

1-3-2-1- رزهای دو رگه چای (Rosa hybrida tea) 8

1-3-2-2- رزهای فلوری باندا (Floribunda roses) 8

1-3-2-3- رزهای مینیاتور (Miniature roses) 9

1-3-2-4- رزهای رونده (Ramblers or Climbers roses) 9

1-3-2-5- رزهای درختچه ای (Standard roses) 9

1-4- گل مریم 9

1-4-1- تاریخچه 9

1-4-2- گیاهشناسی 10

1-5- عوامل موثر در ماندگاری گل های شاخه بریده 11

1-5-1- آبیاری 11

1-5-2- تغذیه 11

1-5-3- دما 12

1-5-4- نور 12

1-5-5- برداشت 12

1-5-6- آلودگی هوا و بهداشت 13

1-5-7- اتیلن 13

1-5-7-1- بازدارنده های اتیلن 15

فصل دوم، ادبیات و پیشینه پژوهش 18

2-1- پیری در گیاهان 19

2-2-مروری بر منابع بررسی شده گل رز 21

2-3- مروری بر منابع بررسی شده گل مریم 22

فصل سوم، فرآیند پژوهش 24

 

3-1- محل و زمان اجرای آزمایش 25

3-2- شرایط گلخانه محل پرورش گیاهان 25

3-3- تیمارهای آزمایش 25

3-4- روش اعمال تیمارها 25

3-5- صفات مورد ارزیابی 26

3-5-1- عمر ماندگاری 26

3-5-2- وزن تر نسبی 27

3-5-3- محتوای آب نسبی برگ 27

3-5-4- مواد جامد محلول 28

3-5-5- جذب محلول 28

3-5-6- شاخص ثبات غشاء سلول 28

3-5-7- آنزیم كاتالاز 29

3-5-8- آنزیم سوپر اكسید دیسموتاز 29

3-6- روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 30

فصل چهارم، یافته های پژوهش 31

4-1- صفات ارزیابی شده 33

4-1-1- عمر ماندگاری 33

4-1-2- وزن تر نسبی 34

4-1-3- محتوای آب نسبی 35

4-1-4- مواد جامد محلول 36

4-1-5- جذب محلول 37

4-1-6- شاخص ثبات غشاء سلول 38

4-1-7- فعالیت آنزیم کاتالاز 39

4-1-8- فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز 40

4-2- همبستگی بین صفات ارزیابی شده 41

فصل پنجم، بحث و نتیجه گیری 42

بحث و تفسیر 43

نتیجه گیری كلی 45

پیشنهادات 46

منابع 47

چكیده انگلیسی 51

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان جداول                                  صفحه

جدول 4-1- جدول علائم اختصاری تیمارها 26

جدول 4-2- جداول تجزیه واریانس 32

جدول 4-3- همبستگی بین صفات مورد ارزیابی 32

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

 

عنوان نمودارها                                 صفحه

نمودار 4-1- اثر تیمارهای مختلف بر ماندگاری گل های رز و مریم 36

نمودار 4-2- اثر تیمارهای مختلف بر وزن تر نسبی گل های رز و مریم 37

نمودار 4-3- اثر تیمارهای مختلف بر محتوی آب نسبی گل های رز و مریم 38

نمودار 4-4- اثر تیمارهای مختلف بر محتوای مواد جامد محلول ساقه گل های رز و مریم 39

نمودار 4-5- اثر تیمارهای مختلف بر جذب محلول گل های رز و مریم 40

نمودار 4-6- اثر تیمارهای مختلف بر شاخص ثبات غشاء سلول گل های رز و مریم 41

نمودار 4-7- اثر تیمارهای مختلف بر فعالیت آنزیم کاتالاز گل های رز و مریم 42

نمودار 4-8- اثر تیمارهای مختلف بر فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز گل های رز و مریم 43

 

چكیده

گل های رز و مریم از مهم ترین گل های شاخه بریده دنیا می باشند. مهم ترین فاكتور در ارزیابی گل های شاخه بریده رز و مریم در بازارهای داخلی و خارجی، حفظ كیفیت و مدت ماندگاری آن می باشد. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی اثرات كاربرد پس از برداشت اتانول و ساكارز روی خصوصیات كیفی و عمر گلجای گل های شاخه بریده رز و مریم می باشد. این آزمایش در قالب آزمایش فاكتوریل بر پایه طرح كاملاً تصادفی با 12 تیمار و 3 تكرار انجام شد. گل ها شاخه بریده رز و مریم پس از برداشت درون محلول های نگهدارنده حاوی ساكارز 4 درصد ، اتانول 5/2 درصد و اتانول به همراه ساكارز 4 درصد قرار داده شدند. نتایج نشان داد كه استفاده از اتانول به همراه ساكارز باعث افزایش ماندگاری گل های بریده رز و مریم می شود. تیمار تركیب اتانول به همراه ساكارز خصوصیات كیفی و عمر گلجای را نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری در سطح احتمال 1 درصد افزایش داد و كاربرد پس از برداشت تركیب اتانول به همراه ساكارز بر روی عملكرد صفات اندازه گیری شده موثرتر از كاربرد اتانول و ساكارز به تنهایی بود. در نهایت نتایج این آزمایش نشان داد كه خصوصیات كیفی و عمر گلجایی گل های شاخه بریده رز و مریم با استفاده از تیمارهای اتانول و ساكارز بهبود می یابد.

كلمات كلیدی: اتانول، رز، ساكارز، عمر گلجای، مریم

 

 

 

 

 

                     

 

 

 

 
 
فصل اول 

کلیات پژوهش
 

 

 

 

 

 

 

1-1- مقدمه

در دهه های اخیر پیشرفت های زیادی در زمینه مدیریت پس از برداشت محصولات باغبانی به ویژه گل های بریده حاصل شده است. ضرورت بازار رسانی مناسب و عرضه محصولات تولیدی در بازارهای جهانی از عواملی است كه سهم عمده ای در شكل گیری روش های جدید و مناسب بسته بندی، انبار گل ها داشته    است (Reid and Jiang, 2001 ).

گل های شاخه بریده عمر انباری محدودی دارند. بر این اساس، از دهه 1970 به بعد محققین متعددی بر روی فیزیولوژی پس از برداشت گل های بریده جهت طولانی تر كردن عمر آن ها، تحقیق را آغاز كردند. امروزه تفاوت های قابل ملاحظه ای در كشورها بین روش های نگهداری گل های بریده وجود دارد. در بین كشورهای اروپایی، هلند پیشرفته ترین تكنولوژی برای تیمارهای پس از برداشت را دارا می باشد. استفاده از انبارهای خنك و محلول های محافظ باعث شده تا هلندی ها بتوانند به روش هایی دست پیدا كنند كه به طور موثری در نگهداری گل بریده موثر می باشد (Silva, 2003).

پیری یک عامل مهم در کاهش کیفیت و عمر پس از برداشت گیاهان زینتی است و گیاهان زینتی بر این اساس به دو گروه تقسیم می­شوند: برخی دارای عمر پس از برداشت کوتاه و برخی دارای عمر پس از برداشت طولانی هستند. افزایش عمر پس از برداشت گیاهان زینتی بسته به میزان فراهم آوردن آب برای گیاه است. پژمردگی سریع گلبرگ­ها و برگ­ها در اثر انسداد آوندی و عدم حضور آب در گیاهان زینتی اتفاق می­افتد. حفظ شادابی گیاهان زینتی نیاز به درك فاکتور­هایی دارد که در گیاه مورد نظر موجب از بین رفتن این شادابی می­گردد. از طرفی یک سری از عوامل قبل از برداشت بر عمر پس از برداشت گل­ها تاثیر می­گذارند، مثلا آبیاری و تغذیه مناسب و همچنین مبارزه به موقع با بیماری­هاو علف­های هرز باعث می­شود که گیاه تولیدی سالم باشد و به همین دلیل عمر پس از برداشت محصول افزایش یابد (Reid and Jiang, 2001).

مدیریت در زمان کشت و برداشت باعث حفظ کیفیت محصول و بالا رفتن عمر پس از برداشت آن می­شود. به عنوان مثال برداشت در زمان مناسب یکی از عوامل حفظ کیفیت محسوب می­شود. برداشت گل­های بریده در اوایل صبح یعنی زمانی که دما پایین تر است و محتوای آب گیاه بالاتر است انجام می­شود و در زمان برداشت در نظر گرفتن فاصله بازار نیز در مدیریت زمان برداشت مهم است. برداشت برای بازار­های دور زمانی که گل­ها جوانه و در حال رنگ گرفتن هستند انجام می شود و برای بازار­های محلی زمانی صورت می­گیرد که بخشی از گل­ها باز شده باشند (Coy, 2000).

عمر گل های بریده از یک سو مرتبط با شرایط درونی گیاه (مثل رقم آن) و از یک سو مرتبط با شرایط بیرونی، مثل زمان برداشت گل است. به طور کلی پیری در گل ها با افزایش نفوذ پذیری غشاهای سلولی در اثر حمله گونه های فعال اکسیژن تسریع می یابد که معمولاً با کاهش پروتئین و اسیدهای نوکلئیک در اثر فعالیت پروتئازها و نوکلئازها مختلف همراه می باشد. از طرف دیگر، عواملی مثل گرده افشانی، خشکی و تنش های دمایی با تغییر سطح هورمونی و تولید گونه های فعال اکسیژن، پیری گل ها را تسریع می کند. پیری نیز یک فرآیند اکسیداتیو می باشد و در آن گونه های فعال اکسیژن و سیستم آنتی اکسیدانی دخالت دارد. کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و افزایش پراکسیده شدن لیپیدهای غشای سلولی به عنوان دلیلی بر پیری در گونه های مختلف گیاهی ذکر شده است (Barbara, 2011).

ناهنجاری­های موجود در گل­های شاخه بریده به دو دسته تقسیم می­شوند:

ناهنجاری­های عفونی که در اثر پاتوژن­ها، قارچ­ها و باکتری­ها ایجاد می­شوند.
ناهنجاری­هایی که در اثر عوامل تغذیه­ای و محیطی به وجود می­آیند.
مدیریت این عوامل منجر به افزایش عمر گلجایی و حفظ کیفیت گیاهان زینتی می­گردد (Whipker, 2000). مطالعات نشان می­دهد که عمر گلجای با تنفس رابطه عکس دارد و با مدیریت مناسب مثل تیمار خنک کردن اولیه، استفاده از ترکیبات نگهدارنده مناسب می­توان عمر گلجایی را بهبود بخشید (Reid and Jiang, 2012). مدیریت پس از برداشت یک مساله مهم در مورد گیاهان زینتی است و در این زمینه نسبت به سایر محصولات باغبانی توجه کمتری شده است. مصرف کنندگان نیاز دارند که گیاهان زینتی دارای عمر گلجایی طولانی باشند که بخشی از آن از طریق ایجاد واریته­های جدید و بخشی از طریق اعمال مدیریت پس از برداشت افزایش در عمر گلجای تامین می­شود (Silva, 2003). در مدیریت پس از برداشت برخی ترکیبات شیمیایی به منظور حفظ کیفیت گل و افزایش عمر گلجایی آن به کار می­رود.

با توجه به موضوعات یاد شده به حداقل رساندن ضایعات پس از برداشت گل های بریده و افزایش عمر آنها، با در نظر گرفتن هزینه های بالای تولید امری بسیار ضروری است. بررسی نسبت های مواد شمیایی مورد استفاده در محلول های نگهدارنده جهت شناسایی مؤثرترین محلول، برای هر نوع از گل ها ی شاخه بریده و همچنین برای هر رقم به طور اختصاصی و از طرف دیگر بررسی اثر متقابل گل های شاخه بریده از تیره های مختلف بر روی یکدیگر، از هدف ها و ضرورت هایی است که جهت حفظ و توسعه این صنعت الزامی می باشد. با عنایت به این كه امروزه تولید گل های شاخه بریده یكی از جنبه های مهم اقتصادی كشورهای پیشرفته می باشد، تولید این گروه از محصولات كشاورزی از اهمیت اقتصادی ویژه ای برخوردار است. مشكل مهم در تولید گل و گیاهان زینتی نگهداری و جابجایی صحیح آن ها در جهت حفظ كیفیت و بازارپسندی تا زمان رسیدن آن ها به دست مصرف كنندگان می باشد. تا كنون تحقیق جامع و كاملی در خصوص نگهداری توام گل های شاخه بریده رز و مریم و نیز اثرات متقابل آن ها بر یكدیگر انجام نشده است. برای این منظور تحقیق پیشرو در نظر داشته قدمی را در جهت شناسایی بهترین و اقتصادی ترین روش و محلول نگهدارنده برای گل ها و ارقام مورد نظر آن ها بردارد. امید است كه نتایج حاصل از این تحقیق بتواند تا حدی، هر چند كوچك، این مشكلات را مرتفع ساخته و نتایج حاصل از آن بتواند برای تولید كنندگان و فروشندگان گل های شاخه بریده، دانشگاه ها و مراكز علمی، وزارت جهاد كشاورزی و … مفید و سودمند واقع شود.

 

1-2- اهداف

ارزیابی تغییرات برخی از خصوصیات كمی و كیفی گل شاخه بریده رز در پس از برداشت
ارزیابی تغییرات برخی از خصوصیات كمی و كیفی گل شاخه بریده مریم در پس از برداشت
بررسی تیمار ساكارز، اتانول و اتانول به همراه ساكارز بر خصوصیات كمی و كیفی گل های شاخه بریده رز و مریم در نگهداری همزمان گل های شاخه بریده
بررسی تیمار ساكارز، اتانول و اتانول به همراه ساكارز بر خصوصیات كمی و كیفی گل های شاخه بریده رز و مریم در نگهداری جداگانه گل های شاخه بریده
بررسی تركیب ساكارز و اتانول بر خصوصیات كیفی و ماندگاری گل های شاخه بریده رز و مریم

 

1-3- گل رز

گل رز (Rosa spp.) به عنوان ملکه گل ها از زمان عهد باستان مورد توجه بشر بوده است. در آن موقع استفاده از خواص دارویی آن بیشتر مورد توجه بوده، ولی به تدریج کشت و کار آن در باغ ها گسترش یافت. علاقه و اشتیاق انسان به داشتن این گل در تمام فصول سال باعث گردید تا تولید آن در گلخانه انجام گیرد. در حال حاضر گل رز یکی از محبوب ترین گل های جهان است و از لحاظ میزان تولید در صدر قرار دارد.

صفات مورد پسند گل رز در بازار های جهانی عبارت است از:

شاخه بلند و محکم که توانایی نگهداری استوار گل را داشته باشد
اندازه و رنگ مناسب گل که مختص رقم مورد نظر است
یکنواختی در مرحله برداشت گل ها
عاری بودن گل ها از انواع رنگ پریدگی، سوختگی، آفات و بیماری ها
یکنواختی در اندازه شاخه ها
اندازه، کیفیت و ظاهر مناسب مختص رقم (اسمعیلی و توحید لو، 1391)
کشور های عمده تولید کننده این گل عبارتند از: ایالات متحده آمریکا، هلند، انگلستان، کلمبیا، اکوادور، کنیا، آفریقای جنوبی، هندوستان و …. (خلیقی و شفیعی، 1378). لازم به ذکر است که تولید در برخی از کشور های آمریکایی و آفریقایی با سرعت رو به افزایش است، هر چند که تقریباَ تمامی کشور های دنیا بسته به پتانسیل خود تولید گل رز را کم و زیاد در برنامه های خود دارند. (مظفریان، 1379). تولید گل رز در ایران بیشتر به استان های تهران، مرکزی، اصفهان و خوزستان محدود شده است. همچنین کشور های اروپایی، امریکا، کشور های آسیای میانه و ژاپن از عمده وارد کنندگان گل رز به شمار می روند (اسمعیلی و توحید لو، 1391).

در بررسی روند رشد این گروه ها در هلند مشخص شده که هیبرید چای در سال 2000 نسبت به 1999 حدود 2% افزایش داشته است (اسمعیلی و توحید لو، 1391). گل های رز در تمامی رنگ ها دیده می شوند و در این مورد تنها یک استثناء وجود داشته و آن نبود رز های آبی است. در انواعی که تولید گل انتهایی می کنند (هیبرید چای، فلورینبدا، پاسیویی و مینیاتوری) هر ساله شاخه های جدید از جوانه های سال قبل رشد می کنند و بعد از تولید گل در انتهای شاخه، رشد آن متوقف شده و شاخه های جدید دوباره از جوانه های زیر گل تولید می شود که بسته به رقم و شرایط آب و هوایی ممکن است تولید گل بکند یا نکند. برخی از ارقام گل رز دائم گل هستند و گل دهی در آن ها در بیشتر مواقع سال انجام می گیرد، ولی بیشتر ارقام در هوای خنک بهار و پاییز گلدار می شوند. رز های گلخانه ای در تمام طول سال قادر به تولید گل هستند و تنها باید شرایط رشدی مناسب برای آن ها فراهم گردد (گرایلو، 1389).