فصل اول : مقدمه و کلیات تحقیق

1-1پیش زمینه تحقیق…………………………………………………………………………………………… 3

1-2 اهمیت تحقیق………………………………………………………………………………. 5

1-3  اهداف تحقیق………………………………………………………………………………. 5

1-3-1 هدف اصلی…………………………………………………………………………….. 5

1-3-2  اهداف فرعی…………………………………………………………………………….. 5

1-4  عناب………………………………………………………………………………………. 6

1-4-1  معرفی عناب و خواص آن………………………………………………………………. 6

1-5  مشخصات تیره عناب……………………………………………………………………… 8

1-6  مشخصات گیاه شناسی عناب……………………………………………………………….. 9

1-7 کشت گیاه عناب…………………………………………………………………………… 10

1-8  شناسایی ارقام مختلف عناب……………………………………………………………… 11

1-9 گونه های مختلف  عناب………………………………………………………………….. 12

1-10  اهمیت شناسایی ژنومهای مختلف عناب…………………………………………………. 14

1-11تاسیس ژرم پلاسم و جمع آوری ژنوم درخت عناب………………………………………. 14

1-12 روش های تکثیر گیاه عناب………………………………………………………………. 15

1-12-1فواصل کاشت…………………………………………………………………………. 16

1-12-2کودمورد نیاز…………………………………………………………………………… 17

1-13 آفت های درخت عناب………………………………………………………………….. 17

1-14 پرورش درخت عناب برای تولید چوب………………………………………………….. 17

1-15 پراکندگی جغرافیایی گیاه عناب در جهان…………………………………………………. 18

1-15-1مشخصات مناطق  پراکنش عناب در ایران……………………………………………… 19

1-16 عملکرد عناب…………………………………………………………………………….. 22

1-17ترکیبات شیمیایی عناب……………………………………………………………………. 22

1-18مصارف خوراکی عناب……………………………………………………………………. 24

1-18-1 میوه خشک شده عناب………………………………………………………………… 25

1-19 خواص دارویی عناب……………………………………………………………………. 25

1-20 عناب در طب سنتی………………………………………………………………………. 28

1-21مضرات عناب…………………………………………………………………………….. 28

1-22 عصاره گیری از عناب…………………………………………………………………….. 29

 

1-22-1عصاره آبی عناب……………………………………………………………………… 29

1-23شربت عناب………………………………………………………………………………. 29

1-24تهیه جوشانده عناب……………………………………………………………………….. 30

1-24-1جوشانده عناب…………………………………………………………………………. 31

1-24-2 جوشانده نوع دیگری از عناب…………………………………………………………. 31

1-25  خیس کرده عناب……………………………………………………………………….. 31

1-26 خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی عناب……………………………………………….. 32

1-26- 1 آنتی اکسیدان………………………………………………………………………….. 32

1-26- 2  متداول ترین آنتی اکسیدان های طبیعی داخل میوه عناب…………………………….. 33

1-26-3کاروتنوئیدها :…………………………………………………………………………… 33

1-26-4ویتامین: A…………………………………………………………………………….. 33

1-26-5ویتامین: C ……………………………………………………………………………. 33

1-26-6ویتامین: E…………………………………………………………………………….. 34

1-26-7توکوفرول ها :………………………………………………………………………….. 34

1-26-8فنول ها :……………………………………………………………………………….. 34

1-26-9 فلاوونوئیدها :…………………………………………………………………………. 35

1-27 اسیدهای چرب شناسایی شده در میوه عناب :…………………………………………….. 36

1-27-1 نقش اسیدهای چرب موجود در عناب………………………………………………………….. 36

1-28 عوامل موثر در اکسیداسیون چربیها و روغنها :…………………………………………….. 36

1-28-1 ترکیب اسید چرب :…………………………………………………………………… 36

1-28-2 حرارت:……………………………………………………………………………….. 36

1-28-3 اکسیژن :……………………………………………………………………………….. 37

1-28-4 رطوبت :………………………………………………………………………………. 37

1-28-5 کاتالیزورها :…………………………………………………………………………… 37

1-28-6 نور :…………………………………………………………………………………… 37

1-28-7 آنزیم ها :………………………………………………………………………………. 37

1-29 اهمیت چربیها :…………………………………………………………………………… 37

1-29-1 ویژگی های فیزیکی چربیها :………………………………………………………….. 38

1-29-2 مراحل کریستالیزاسیون :……………………………………………………………….. 39

1-29-3 هسته گذاری :…………………………………………………………………………. 39

1-29-4 سه شکل پلی مورفیکی مهم توسط سیستم های چربی :………………………………… 40

1-29-5 بافت چربیها :………………………………………………………………………….. 41

1-29-6 دو روش قدیمی برای تعیین میزان چربی جامد :………………………………………. 41

1-29-7 امولسیون های غذایی :…………………………………………………………………. 42

1-29-8 تقسیم بندی امولسیفایرها :…………………………………………………………….. 43

1-29-9 نحوه تشکیل امولسیونها :………………………………………………………………. 44

1-29-10 نیروهای موثر در تشکیل و پایداری امولسیونها :……………………………………… 44

1-29-10-1 نیروهای الکتروستاتیک حد فاصل دو لایه :……………………………………….. 44

1-29-10-2 نیروهای واندروالس :……………………………………………………………… 44

1-29-10-3 واکنش های ناشی از حضور پلیمرها :……………………………………………… 44

1-29-10-4 واکنش های هیدروفوبیک :………………………………………………………… 45

1-29-10-5 نیروهای دافعه حاصل از هیدراته شدن :…………………………………………… 45

1-29-11 مکانیسم های مربوط به ثبات و پایداری امولسیونها :………………………………….. 45

1-29-11-1 پایداری الکترواستاتیکی :………………………………………………………….. 45

1-29-11-2 پایداری توسط ماکرومولکولها :……………………………………………………. 45

1-29-11-3 پایداری امولسیونها به وسیله ذرات جامد :…………………………………………. 45

1-29-11-4 پایداری از طریق افزایش ویسکوزیته :…………………………………………….. 45

1-29-12 نقش های امولسیفایرها :……………………………………………………………… 46

1-30 روغن :…………………………………………………………………………………… 46

1-30-1 وضعیت تغذیه ای روغن ها :………………………………………………………….. 46

1-30-2 روغن های خوراکی :………………………………………………………………….. 47

1-30-3 روغن های نباتی :…………………………………………………………………….. 48

1-30-4 منبع روغن نباتی :……………………………………………………………………… 48

1-30-5 دانه های روغنی :……………………………………………………………………… 48

1-30-6 اجزا موجود در روغن ها :…………………………………………………………….. 48

1-30-6-1 فسفولیپیدها :……………………………………………………………………….. 48

1-30-6-2 ترکیبات غیر صابونی شونده :……………………………………………………….. 49

1-30-6-3 استرول ها :…………………………………………………………………………. 49

1-30-6-4 توکوفرول ها :………………………………………………………………………. 49

1-30-7 فرآیند استخراج روغن :……………………………………………………………….. 49

1-30-7-1 روش های استخراج روغن از دانه ها و میوه های روغنی :………………………….. 51

1-30-8 پالایش روغن ها و چربی ها :…………………………………………………………. 53

1-30-8-1مراحل پالایش روغن خام :………………………………………………………….. 53

1-30-8-2 صمغ  گیری :………………………………………………………………………. 53

1-30-8-3 تصفیه فیزیکی :…………………………………………………………………….. 53

1-30-8-4 تصفیه قلیایی :………………………………………………………………………. 53

1-30-8-5 خنثی سازی :……………………………………………………………………….. 53

1-30-8-6 بی رنگ کردن :…………………………………………………………………….. 53

1-30-9 روش های نوین استخراج روغن :…………………………………………………….. 54

1-30-10 دستگاه سانتریفیوژ و دکانتور :………………………………………………………… 54

1-30-11 روش سینولا :………………………………………………………………………… 56

1-30-12 توضیح نحوه استخراج روغن :……………………………………………………….. 57

1-30-12-1 استخراج روغن از دانه های آماده شده روغنی به سه طریق :………………………. 57

1-30-12-2استخراج روغن با حلال :………………………………………………………….. 58

1-30-12-3 متغیرهای قابل کنترل در استخراج :………………………………………………… 58

1-30-12-4 روش های استحصال روغن توسط حلال :………………………………………… 58

1-30-13 روشی دیگر برای روغن کشی از میوه ها :……………………………………………. 59

1-30-13-1 روغن کشی به روش پرس سرد – استخراج سرد :………………………………… 61

1-30-13-2 تاثیرات کلان اقتصادی روش های روغن کشی متداول قدیمی:……………………. 62

1-30-13-3 روش سرد در مقایسه با روش های موجود گرم :………………………………….. 63

1-30-14 روش پرس های گرم و استخراج مانده روغن با حلال :……………………………… 63

1-30-15 روش cold – pressing :…………………………………………………………. 65

1-30-15-1 کاربردها :…………………………………………………………………………. 66

1-30-15-2 تهیه روغن های گیاهی به روش کلد پرس :……………………………………….. 67

1-30-16 سوکسله چیست ؟……………………………………………………………………. 68

1-30-16-1 استخراج مداوم به وسیله سوکسله :………………………………………………… 69

1-30-16-2 تئوری آزمایش :…………………………………………………………………… 70

1-30-16-3 مراحل آزمایش :…………………………………………………………………… 70

فصل دوم :مروری بر مطالعات پیشین

فصل سوم :موادو روشها

3-1 آماده سازی مواداولیه :……………………………………………………………………… 89

3-2 موادشیمیایی :………………………………………………………………………………. 89

3-3 وسایل و تجهیزات :……………………………………………………………………….. 90

3-4 استخراج روغن:……………………………………………………………………………. 91

3-5 تجزیه شیمیایی هسته عناب :……………………………………………………………….. 91

3-5-1 اندازه گیری رطوبت و ماده خشک :…………………………………………………….. 92

3-5-2 اندازه گیری خاکستر :…………………………………………………………………… 92

3-5-3 اندازه گیری درصد پروتئین :……………………………………………………………. 92

3-5-4 اندازه گیری درصد فیبرخام :…………………………………………………………….. 92

3-6 تعین میزان وترکیب اسیدهای چرب :………………………………………………………. 93

3-7تعیین  اندیس پراکسید :…………………………………………………………………….. 93

3-7-1 معرف ها وحلال :………………………………………………………………………. 94

3-7-2 روش کار :……………………………………………………………………………… 94

3-8 تعیین اندیس یدی :………………………………………………………………………… 95

3-8-1 روش اجرای آزمون :……………………………………………………………………. 96

3-9 زمان پایداری روغن در برابر اکسیداسیون :…………………………………………………. 96

3-9-1 آزمون تندی روغن ها (رنسیدیتی ):…………………………………………………….. 97

3-10تعیین  اندیس اسیدی :…………………………………………………………………….. 97

3-11تعیین  رنگ :……………………………………………………………………………… 98

3-12 تعیین میزان فسفر و فسفو لیپیدها :……………………………………………………….. 98

3-13 تعیین میزان ترکیبات غیر صابونی شونده :…………………………………………………. 98

3-13-1 تعیین مواد غیر قابل صابونی شدن روغن ها :………………………………………….. 99

3-13-2 روش کار :…………………………………………………………………………….. 99

3-14 تعیین میزان کل استرول ها و توکوفرول ها :………………………………………………. 99

3-15 تعیین میزان مس و آهن :…………………………………………………………………. 99

3-15-1 عملکرد مس :…………………………………………………………………………. 99

3-16 اندازه گیری ضریب شکست :…………………………………………………………… 100

3-17 استخراج روغن از هسته عناب :…………………………………………………………. 100

3-17-1 مراحل آزمایش :……………………………………………………………………… 101

3-17-2 تعیین راندمان درصد استخراج روغن هسته عناب :…………………………………… 103

3-18جداسازی و شناسایی اجزای روغن :…………………………………………………….. 103

3-18-1 مشخصات و برنامه دمای دستگاهGC………………………………………………… 104

3-18-2 دماهای ستون و برنامه دمایی :………………………………………………………… 104

3-18-3 مشخصات دستگاهی :………………………………………………………………… 105

3-19 تجزیه و تحلیل آماری :…………………………………………………………………. 107

فصل چهارم : نتایج و بحث

4-1 مقایسه میزان درصد بازده استخراج روغن هسته عناب در سه تکرار :…………………….. 109

4-2 مقایسه میزان اسیدهای چرب:…………………………………………………………….. 109

4-3 مقایسه میزان اندیس یدی:………………………………………………………………… 114

4-4 بررسی ضریب شکست روغن:…………………………………………………………… 115

4-5 بررسی پایداری اکسیداسیون چربی توسط دستگاه رنسیمت :……………………………… 116

4-6 مقایسه رنگ های بدست آمده توسط دستگاه لاویباند از روغن هسته عناب :……………… 118

4-7 مقایسه اندیس اسیدی:…………………………………………………………………….. 121

4-8 مقایسه اندیس پراکسید:…………………………………………………………………… 122

4-9 مقایسه مواد غیر صابونی شونده:…………………………………………………………… 123

4-10 مقایسه میزان کل استرول:……………………………………………………………….. 124

4-11 مقایسه میزان توکوفرول:…………………………………………………………………. 125

4-12  مقایسه میزان آهن:……………………………………………………………………… 126

4-13 بررسی میزان مس:………………………………………………………………………. 127

4-14 مقایسه  اندازه گیری میزان  فسفولیپید:…………………………………………………… 128

4-15 آزمون های شیمیایی هسته عناب :……………………………………………………….. 129

4-15-1 آزمون اندازه گیری میزان خاکستر :……………………………………………………. 129

4-15-2 آزمون اندازه گیری میزان پروتئین هسته :……………………………………………… 129

4-15-3 آزمون اندازه گیری میزان فیبرخام :……………………………………………………. 129

4-15-4 آزمون اندازه گیری میزانرطوبت :……………………………………………………… 129

4-15-5 اندازه گیری میزان درصد ماده خشک :……………………………………………….. 130

فصل پنجم : نتیجه گیری

نتیجه گیری :…………………………………………………………………………………… 132

پیشنهادات :……………………………………………………………………………………. 132

منابع فارسی :………………………………………………………………………………….. 133

منابع غیر فارسی :……………………………………………………………………………… 135

چکیده لاتین :………………………………………………………………………………….. 139

فهرست جدول ها

جدول 1-1 آمار سطح زیر کشت عناب در استان خراسان جنوبی…………………………… 20

جدول 3-1 شناسایی وسایل و تجهیزات……………………………………………………. 90

جدول 3-2 شناسایی درصد ترکیبات اسیدهای چرب روغن هسته عناب…………………… 107

جدول 4-1 مقایسه میزان درصد بازده روغن هسته عناب درسه تکرار……………………… 109

جول 4-2 شناسایی میزان درصد  پروفایل اسیدهای چرب حاصل از روغن عناب…………. 113

جدول 4-3 مقایسه میزان اندیس یدی……………………………………………………… 115

جدول 4-4 مقایسه میزان ضریب شکست…………………………………………………. 116

جدول 4-5 مقایسه میزان پایداری اکسیداسیون روغن……………………………………… 117

جدول 4-6 مقایسه میزان رنگهای بدست آمده از روغن هسته عناب……………………….. 119

جدول 4-7 مقایسه میزان اندیس اسیدی…………………………………………………… 122

جدول 4-8 مقایسه میزان اندیس پراکسید………………………………………………….. 123

جدول 4-9 مقایسه میزان مواد غیر صابونی شونده…………………………………………. 124

جدول 4-10 مقایسه میزان کل استرولها در روغن هسته عناب…………………………….. 125

جدول 4-11 مقایسه میزان توکوفرولها  در روغن هسته عناب……………………………… 126

جدول 4-12 مقایسه میزان آهن……………………………………………………………. 127

جدول 4-13 مقایسه میزان مس……………………………………………………………. 127

جدول 4-14 مقایسه میزان فسفولیپید………………………………………………………. 128

جدول 4-15 آنالیز شیمیایی هسته عناب…………………………………………………… 13

فهرست نمودارها

نمودار 3-1 نتیجه حاصل از دستگاه کروماتوگرافی گازی………………………………………. 106

نمودار 4-1 درصد روغن هسته عناب………………………………………………………….. 109

نمودار 4-2 پروفایل اسیدهای چرب…………………………………………………………… 114

نمودار 4-3 مقادیر ضریب شکست……………………………………………………………. 116

نمودار 4-4 پایداری اکسیداسیون روغن………………………………………………………… 118

نمودار 4-5 شناسایی رنگ زرد………………………………………………………………… 119

نمودار 4-6 شناسایی رنگ قرمز……………………………………………………………….. 120

نمودار 4-6 شناسایی رنگ آبی………………………………………………………………… 121

نمودار 4-7 شناسایی اندیس اسیدی……………………………………………………………. 122

نمودار 4-8 شناسایی اندیس پراکسید………………………………………………………….. 123

نمودار 4-9 شناسایی موادغیر صابونی شونده…………………………………………………… 124

نمودار 4-10 شناسایی کل استرول……………………………………………………………… 125

نمودار 4-11 توکوفرول ها…………………………………………………………………….. 126

نمودار 4-12 شناسایی آهن در روغن هسته عناب……………………………………………… 127

نمودار 4-13 شناسایی مس در روغن هسته عناب…………………………………………….. 128

نمودار 4-14شناسایی فسفولیپیدها……………………………………………………………… 129

فهرست شکل ها

شکل 1-2 میوه عناب وهسته عناب…………………………………………………………… 7

شکل 1-3تیره عناب………………………………………………………………………….. 7

شکل 1-4 گیاه عناب…………………………………………………………………………. 8

شکل 1-5 گیاه عناب…………………………………………………………………………. 9

شکل 1-6 باغات عناب…………………………………………………………………….. 10

شکل 1-7 درختان عناب……………………………………………………………………. 20

شکل 1-8 مصرف خوراکی میوه عناب………………………………………………………. 24

شکل 1-9 مربای عناب……………………………………………………………………… 25

شکل 1-10 چای عناب…………………………………………………………………….. 25

شکل 1-11 آبنبات عناب……………………………………………………………………. 25

شکل 1-12 چای عناب در چین……………………………………………………………. 25

شکل 1-13 عناب خشک شده………………………………………………………………. 25

شکل 1-14 روغن کشی به روش سرد……………………………………………………… 62

شکل 1-15 تصویر شماتیک از روش استخراج سرد………………………………………… 65

شکل 1-16 روغن دارویی………………………………………………………………….. 66

شکل 1-17 روغن………………………………………………………………………….. 67

شکل 1-18 قسمتهای مختلف سوکسله……………………………………………………… 69

شکل 1-19 سوکسله………………………………………………………………………… 69

شکل 3-1 دستگاه رفرکتومتر………………………………………………………………… 90

شکل 3-2 ترازودیجیتال 210 گرم با دقت0001/0 گرم……………………………………… 90

شکل 3-3 آون تحت خلا…………………………………………………………………… 91

شکل 3-4 دستگاه کروماتوگرافی گازی……………………………………………………… 91

شکل 3-5 دستگاه اسپکتوفتومتر……………………………………………………………… 91

شکل 3-6 دستگاه لاویباند………………………………………………………………….. 98

شکل 3- 7 دستگاه اسپکتوفتومتر…………………………………………………………….. 98

شکل 3-8 دستگاه رفراکتومتر………………………………………………………………. 100

شکل 3-9  مراحل روغن کشی از هسته عناب بوسیله سوکسله در آزمایشگاه………………. 101

شکل 3-10 روغن بدست آمده از هسته عناب…………………………………………….. 101

شکل 3-11 اجزای دستگاه کروماتوگرافی گازی…………………………………………… 104

شکل 3-12 دستگاه کروماتوگرافی گازی…………………………………………………… 104

فهرست نقشه ها

نقشه 1-1 پراکندگی جغرافیایی گیاه عناب در جهان…………………………………………….. 18

 

چکیده :

گونه عناب از گونه های بومی مناطق مختلف ایران است . میوه این گیاه در مناطق مختلف ایران به طور سنتی مصرف میشود. این میوه دارای خواص دارویی و خوراکی بسیار سودمندی است .حدود 30% وزن میوه  را هسته های آن تشکیل می دهد .هسته این میوه به طور متوسط حاوی حدود 8/3 درصد روغن است . با توجه به دارا بودن خواص بسیار ارزشمند میوه عناب ، هدف از این تحقیق ارزشیابی ویژگی های فیزیکوشیمیایی هسته عناب موجود در منطقه استان اصفهان از نظر ترکیب اسیدهای چرب و پایداری نسبت به اکسیداسیون و سنجش دیگر ترکیبات موجود در روغن هسته و همچنین آنالیز شیمیایی خود هسته روغن کشی  شده می باشد . مواد و روش ها : میوه عناب پس از چیده شدن به آزمایشگاه منتقل شده و روغن هسته های آسیاب شده به روش سوکسله استخراج گردید. ترکیب اسیدهای چرب به روش کروماتوگرافی گازی و پایداری روغن حاصله توسط دستگاه رنسیمت تعیین گردید. ونیز مواد موجود در روغن هسته مانند فسفو لیپیدها ، اندیس یدی ،اندیس اسیدی ، اندیس پراکسید ، مواد غیر قابل صابونی شونده ، استرول ها ، توکوفرول ها و رنگ روغن هسته عناب ارزیابی شد. همچنین آنالیز شیمیایی شامل اندازه گیری