اندازه گیری هوش هیجانی :

ظهور مفهوم هوش عاطفی با تلاش های همه جانبه ‌برای اندازه گیری آن همراه بود.

اندازه گیری علمی و تجربی هوش عاطفی هم زمان با ارائه ی اولین نظریه در مورد هوش عاطفی آغاز شد و از آزمون های شخصیتی موجود که به ارزیابی اسنادهای مثبت می پرداختند به عنوان ابزارهای اندازه گیری مرتبط با هوش عاطفی استفاده شد. (۲)

امروزه آزمون های هوش عاطفی را به دو دسته تقسیم می‌نمایند.

• آزمون های عملکردی ( Performance tests )

۲- پرسش نامه های خود سنجی (Self – Report Questionaires)

آزمون های عملکردی، دارای مجموعه ای از پاسخ ها هستند که می توانند به صورت عینی ‌و بر حسب ملاک های  مشخصی نمره گذاری گردند، در حالی که در پرسشنامه های خود سنجی از افراد خواسته می‌شود تا سطح هوش عاطفی خودشان را گزارش دهند.

به عنوان مثال، برای ارزیابی سطح ادراک هیجانی، شما می توانید از افراد بخواهید تا              هیجان هایی که دیگران تجربه می‌کنند را از روی چهره شان حدس بزنند ( عملکردی )، یا می توانید از آنان بخواهید به درستی هیجان ها را از چهره ی خود بخوانند ( خود سنجی ).

آزمون های عملکردی هوش عاطفی

۱- مقیاس چند عاملی هوش عاطفی

( MEIS )  (Multi factorial Emotional Intelligence Scale)

۲- آزمون هوش عاطفی مایر، سالووی، کاروسو

(MSCEIT)  (Mayer , Salovey , Caruso Emotional Intelligence Test)

آزمون های خودسنجی

• پرسشنامه ی هوش عاطفی بار – ان (EQi ) (Emotional Quotient Inventory)
• پرسشنامه خود سنجی اسکات ( SSRI ) (Schutte self – report inventory)

پرسشنامه  هوش هیجانی بار – ان ( EQ i ) ( Emotional Quotient Inventory )

آزمون هوش هیجانی بار – ان در سال ۱۹۸۰ با طرح این سؤال که « چرا بعضی مردم نسبت به بعضی دیگر در زندگی موفق ترند» آغاز گردید. استراتژی وی ( جهت ساخت آزمون ) شامل چهار مرحله اصلی است :

• طبقه بندی متغیرهای مختلف و تشخیص این که این متغیرها، تحت چه واژه‌های کلیدی قرار می‌گیرند (جهت تعیین عملکرد مؤثر و موفق و همچنین سلامت هیجانی مثبت)
• تعریف عملیاتی این عوامل
• ساختن طرحی از پرسشنامه ،‌جهت آزمون این عوامل
• تفسیر نتایج و به کارگیری آنها برای دسترسی به پایایی، ساختار عاملی وروایی آزمون

مشخصات آزمون هوش هیجانی بار – ان

این آزمون دارای ۱۱۷ سؤال و ۱۵ مقیاس می‌باشد که توسط بار – ان بر روی ۳۸۳۱ نفر از ۶ کشور ( آرژانتین، آلمان، هند، نیجریه و آفریقای جنوبی ) که ۸/۴۸ درصدآنان مرد و ۲/۵۱ درصد آنان زن بودند، اجرا شده و به طور سیستماتیک درآمریکای شمالی هنجار یابی گردید.

نتایج حاصل از هنجاریابی نشان داد که آزمون از حد مناسبی از اعتبار وروایی برخوردار است. این گونه ادعا شده است که EQi یکی از جامع ترین آزمودنی های خود سنجی هوش عاطفی است. (۳)

پاسخ های آزمون نیز بر روی یک مقیاس ۵ درجه ای در طیف لیکرت ( کاملاٌ موافقم، موافقم، تا حدودی، مخالفم و کاملاٌ مخالفم ) تنظیم شده است. مقیاس های آزمون عبارتند از :

خودآگاهی هیجانی  Emotional Self – Awarness ( ES ) : توانایی آگاه بودن و فهم احساس خود

خود ابرازی Assertiveness ( AS ) : توانایی ابراز احساسات، باورها و افکار صریح و دفاع از مهارت های سازنده و بر حق خود.

عزت نفس Self – Regard ( SR )   : ‌توانایی آگاه بودن از ادراک خود، پذیرش خود و احترام به خود

خود شکوفایی Self – Actualization ( SA ) : ‌توانایی درک ظرفیت های بالقوه و انجام چیزی که می توان انجام داد، تلاش برای انجام دادن و لذت بردن

استقلال Independence (IN) :‌توانایی هدایت افکار و اعمال خود و آزاد بودن از تمایلات هیجانی

همدلی Empathy ( EM ) :‌توانایی آگاه بودن و درک احساسات دیگران و ارزش دادن به آن.

<a href="https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=211835″ title=”مسئولیت پذیری اجتماعی“>مسئولیت پذیری اجتماعی Social Responsibility ( RE ) : توانایی بروز خود به عنوان یک عضو دارای حس همکاری، مؤثر و سازنده در گروه

روابط بین فردی lnterpersonal Relationship ( IR ) :‌توانایی ایجاد و حفظ روابط رضایت بخش متقابل که به وسیله نزدیکی عاطفی، صمیمیت، محبت کردن و محبت گرفتن توصیه می‌شود.

واقع گرایی Reality Testing ( RT )  : توانایی سنجش هماهنگی، بین چیزی که به طور هیجانی تجربه شده و چیزی که به طور واقعی وجود دارد.

انعطاف پذیری Flexibility (FL)  : توانایی سازگار بودن افکار و رفتار با تغییرات محیط و موقعیت ها.

حل مسأله Problem solving ( PS ) :‌توانایی تشخیص و تعریف مشکلات. به همان خوبی خلق کردن و تحقق بخشیدن راه حل های مؤثر و بالقوه

تحمل فشار روانی  Stress Tolerance ( ST ) : توانایی مقاومت کردن در برابر رویدادها، موقعیت های فشار آور و هیجانات قوی، بدون جا زدن و یا رویارویی فعال و مثبت با فشار

کنترل تکانش Impulse control ( IC ) :‌توانایی مقاومت در برابر یک تکانش، سائق یا فعالیت های آزمایشی و یا کاهش دادن آنها، همچنین توانایی کنترل هیجانات خود.

خوش بینی Optimism ( OP )    :‌توانایی زیرکانه نگاه کردن به زندگی و تقویت   نگرش های مثبت، حتی در صورت بروز بدبختی و احساسات منفی

شادمانی Happiness ( HA )  :‌توانایی احساس خوشبختی کردن بازندگی خود، لذت بردن از خود و دیگران، داشتن احساسات مثبت، صریح، مفرح و شوخ

بر اساس اظهارات بار – ان طراح و سازنده این آزمون پرسشنامه EQi و خرده     مقیاس های آن با توجه به مطالعاتی که در فرهنگ های متفاوتی بدست آمده است از ضریب پایایی هم سانی درونی و بازآمایی رضایت بخشی برخوردار است و آزمون مفید و سودمندی برای سنجش هوش عاطفی می‌باشد .(۸)