1-1 – بیان مسأله …………………………………………………………………………  1

1-2- پرسش­های پژوهش ……………………………………………………………….. 11

فصل دوم-چهارچوب مفهومی………………………………………………………….. 13

2-1- پیش­درآمد ………………………………………………………………………….. 13

2-2- تبارشناسی فوکویی و مطالعات فرهنگی: بسندگی­ها و نابسندگی­ها ………… 14

2-3- تاچریسم، پروژه­ای متناقض­نما …………………………………………………… 22

2-4- بحران چپ و تجدیدنظر در سیاست نظریه ……………………………………. 24

2-5- هم­آیندی: تبارهای مفهومی؛ از ماکیاولی تا آلتوسر …………………………… 28

2-6- گرامشیِ هال ……………………………………………………………………… 38

2-7- سیاست هم­آیندی در مطالعات فرهنگی و مولفه های آن …………………….. 40

2-7-1- فروبستگی خودسرانه …………………………………………………………… 43

2-7-2- مفصل­بندی ………………………………………………………………………… 45

2-7-3- انحراف نظریه­ای ………………………………………………………………….. 50

2-8- گروسبرگ، زمینه­گرایی رادیکال و «مطالعات فرهنگی»ها ……………………… 52

2-9- مطالعات فرهنگی در ژاپن ………………………………………………………….. 60 

2-10- مطالعات فرهنگی در ترکیه ……………………………………………………….. 63

2-11- جمع­بندی …………………………………………………………………………….  66

فصل سوم-روش­شناسی ………………………………………………………………….. 67

3-1- روش­شناسی ………………………………………………………………………….. 67

3-2- روش انجام پژوهش …………………………………………………………………. 70

3-3- ملاحظات اخلاقی پژوهش ………………………………………………………….. 75

فصل چهارم-تحلیل داده­ها ……………………………………………………………… 76

4-1- پیش­درآمد …………………………………………………………………………….. 76

4-2- ارغنون و ظهور امر فرهنگی:  از زمینه­های امکان تا بزنگاه پایان…………………. 78

4-3- مرکز پژوهش­های بنیادی و کندو­کاو­هایی بیشتر پیرامون امر فرهنگی: بزنگاهِ نخستین مواجهه……. 100

4-4- امر فرهنگی و جامعه­شناسی نظری-فرهنگی: تدارک استلزامات سازمانی…..107

4-5- دانشجویان دکتری جامعه­شناسی نظری-فرهنگی دانشگاه تهران و ملاحظاتی پیرامون مواضع سوژگی­شان…..119

4-6- یوسف اباذری در آستانه: دیالکتیک نزولی در بزنگاه اصلاحات ………………..126

 

4-7- یوسف اباذری، زندگی روزمره و مطالعات فرهنگی …………………………….. 135

4-8- شاگردان اباذری و مطالعات فرهنگی: دشواری­ها و پیامدهای یک کشف …….. 143

4-8-1- رویکرد هاله لاجوردی ……………………………………………………………. 146

4-8-2- رویکرد عباس کاظمی ………………………………………………………….. 150

4-8-3- رویکرد محمد رضایی ……………………………………………………………. 158

4-9- گروه ارتباطات دانشگاه تهران و مطالعات فرهنگی: پس سهم ما از کیک چه می­شود؟….. 162

4-10- مطالعات فرهنگیِ علم و فرهنگ: فضایی آستانه­ای در سرحدات درون و بیرونِ آکادمی …..171

4-11- از مدیریت امور فرهنگی به مطالعات فرهنگی در دانشگاه علامه طباطبایی: چرخشی پیشامدی……..182

4-12- توفیق در آستانه: بزنگاه مطالبه­ی بازگشت امر کلی به مطالعات فرهنگی….192

4-13- توفیق و مطالعات فرهنگی: از توضیح نسبت امر کلی و جزئی، تا رادیکال­کردن فضای آکادمی…. 206

4-14- انحلال گروه مطالعات فرهنگی علامه: واسازی روایت رسمی………. 217

4-15- انحلال گروه مطالعات فرهنگی علامه: روایتی ازسطوح چندگانه­ی ستیز بر سر مواضع سوژگی….. 227

4-16- سیاست کژبازنمایی و مورد عجیب کاشان: ماورای اطلاق عام و خاص مطالعات فرهنگی………….243

فصل پنجم-بحث و نتیجه ­گیری ……………………………………………………..246

فهرست مراجع ……………………………………………………………………….251

چکیده:

اغلب گفته­ ها و نوشته ­ها پیرامون مطالعات فرهنگی در ایران، به توصیف و بازگویی نمودهای آشکار و عموماً نهادی آن پرداخته­اند. این مجموعه گفتارها، یا حالتی تجویزی داشته و سنجه­ای را در مطالعات خود پیشاپیش مفروض گرفته­اند، یا آن­که شأنی استعلایی برای روایت خویش قائل بوده­اند. در جملگی آنها، آنچه مغفول مانده­است، مطالعه­ی امکان­های ظهور مطالعات فرهنگی به­عنوان پیکره­ای از دانش، در بستر هم­آیندی­های تاریخی، جدال­های معرفت­شناختی، مناسبات قدرت، امور پیشامدی و تفاسیر ناشی از مواضع سوژگی کارگزاران و بازیگران عمده­ی این عرصه بوده­است. پژوهش حاضر با معرفی امکان­ها و ملاحظات موجود در مطالعات فرهنگی به­منظور اتخاذ موضعی تاریخی، به­ویژه شیوه­ی تحلیل هم­آیندی می­کوشد نمودهای حاضرِ مطالعات فرهنگی در ایران را، در پرتو امکان­های پدیداری­شان مطالعه نماید. استدلال پژوهش حاضر بر­اساس مجموعه­ی گفت­و­گوهای روایی جامع با اصحاب مطالعات فرهنگی در ایران چنین است که مطالعات فرهنگی در ایران، به­هنگام ورود به مناسبات نهادی و رشته­ای، ارتباط معنادارش را با علل معرفت­شناختی ممکن­شدن­اش از دست داد و بیشتر در سطح اسمی و گزاره­محوری که صرفا با نمودهای رشته­ای مطالعات فرهنگی در ارتباط است، باقی ماند. این رخداد، پیامدهای جدی برای سیاست مطالعات فرهنگی، به­ویژه امکان­های مداخله­ای آن به­همراه داشته­است. این پژوهش همچنین می­کوشد نشان دهد، چگونه بی­توجهی به هم­ آیندی­های تاریخی و امکان­های پدیداری دانش، بر سیاست­های آن، تأثیراتی عمیق و بنیادین برجای می­گذارد.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- بیان مسأله

مطالعه­ی پیکره­ای از دانش به عنوان واقعیتی تاریخی و فرهنگی و مجموعه­ی عواملی که پدیداری چنین پیکره­ای را ممکن می­سازد، دشواری­ها و در عین حال ملاحظات خاص خود را دارد. برخی این مطالعه را برپایه­ی پدیدارشناسی استعلایی استوار می­سازند و فعالیت­های معنابخش سوژه­ی خودمختار و آزاد را مطمح نظر قرار می­دهند. برخی رویه­ای هرمنوتیکی پیش می­گیرند و می­کوشند حقیقتی غایی را از متن کردارهای اجتماعی، تاریخی و فرهنگی کشف نمایند؛ جمعی نیز ممکن است از منظری ساختارگرایانه در پی ایجاد الگوی صوریِ قاعده مندی برای مطالعه ی این پیکره ها باشند. بنابراین اتخاذ رویکردی که بتواند چنین مطالعه­ای را به سامان رساند آسان نیست. از سویی اتخاذ هر یک از این رویکردها نیازمند اقامه­ی دلایلی متقن بوده و از جانب دیگر، رفتن به سمت هر یک از این رویکردها، پیامدهای خاصی نیز به همراه دارد.

بنابراین اگر پیکره­های دانش را به مثابه سوژه در نظر آوریم، نحوه­ی مطالعه­ی این سوژه مسأله ساز می­شود. مسأله­ساز بودن این مطالعه بیشتر به جهت آن است که فلسفه­ی سوژه، بسته به آنکه در کدامین چهارچوب هستی­شناسانه دیده شود، پیامدهای نظری و عملی خاصی به همراه می­آورد. برای مثال فلسفه­ی سوژه­ای که متکی بر گفتمانِ انسان­شناسانه­ی علوم انسانی استوار گردد، می تواند مدعی دارا بودن مقولاتی شود که حوزه­ی کل تجربه­ی ممکن را تعریف می­کند و در­پی بنیادیابی برای شرایط چنین امکانی در فعالیت برسازنده­ی ذهن استعلایی است، آنچه که از آن در نظم اشیای فوکو به مثابه «خودشیفتگی استعلایی» یاد شده­است (به نقل از دریفوس و رابینو، 1389: 183). مسأله­ی تغییرات رخ­داده در تعبیرهای تاریخی از فلسفه­سوژه به اختصار در فصل دوم مطرح خواهد شد، اما آنچه در این مرحله ذکر آن ضرورت دارد، توجه دادن به وجوه پروبلماتیک فلسفه­ی سوژه­ای است که در دل گفتمان­های مختلف جهت مطالعه­ی پیکره ها یا مختصات خاصی از دانش به­کار می­رود. این فلسفه­ی سوژه به ویژه اگر از جانب کارگزاران همان پیکره­ی دانش به­کار برده می­شود، نمی­تواند بی توجه به ویژگی­های هستی شناسانه و معرفت­شناسانه­ی آن قلمرو خاص دانش باشد.

درباره­ی مطالعات فرهنگی و چگونگی ممکن­شدن آن نیز چون بسیاری از پیکره­های دانش، این ملاحظات بایستی مدنظر قرار گیرند. چرا که بدون در نظر گرفتن بسیاری از این ملاحظات، مطالعه­ی مطالعات فرهنگی به عنوان واقعیتی تاریخی و فرهنگی دشوار خواهد بود. البته کنار هم ردیف کردن گزاره­های تاریخی ساده به عنوان واقعیاتی محتوم و مشخص می­تواند پیشبینی­پذیرترین اقدام در جریان این مطالعه باشد. برای مثال اگر بنا باشد مبنای مطالعه، مطالعات فرهنگی بریتانیایی باشد گزاره ای بدین شکل جعل کنیم: «مرکز مطالعات فرهنگی بیرمنگام از سال 1964 کار خود را آغاز کرد». چنین به نظر می­رسد که این یک گزاره­ی­ تاریخی است که حکایت از آغاز به کار یک مرکز مطالعاتی در جوار دانشگاهی بریتانیایی دارد. به همین سیاق می­توان گزاره­های دیگری راجع به این مرکز تولید کرد؛ گزاره­هایی رسمی با عناوین و تاریخ­هایی صریح و قطعی. چنین شیوه­ای در توصیفات تاریخی، بسیار به کار رفته است. روایتی رسمی و پیوسته که از نقطه­ای آغاز و در سیری خودآگاهانه و تعلیلی و تحت رهبری داهیانه­ی مورخ یا توصیف­گرِ تاریخ، به خط پایان می رسد. چنین روایتی با درک سنتی از تاریخ که به شماری از رویدادهای دارای گستره­ی زمانی و نسبت متقابلاً معلوم یا به تعبیر دیگری مطالعه­ی «در­زمانی» رویدادها می پردازد نیز سازگار است (استنفورد، 1389: 355). به همین ترتیب می­توان مطالعات فرهنگی در ایران را نیز روایت کرد. آغاز یا آغازهایی صریح برایش متصور بود، دستورِ­کارها و نمودهایی عینی برایش برشمرد و پیکره ای غول آسا از مقالات، پایان نامه ها و گفتارها را برای به­دست دادن روایتی از ظهور و بروز آن در ایران شاهد آورد.

این شیوه گرچه مداوماً به جعل گزاره­های تاریخی می­­پردازد، اما شیوه­ای به شدت غیرتاریخی است. این همان رویکرد داهیانه و استعلایی­ای است که فوکو بدان خرده می­گیرد و صریحاً عنوان می دارد که: «چیزی به­نام متفکر غیرتاریخی که برخوردار از مزیت روشنفکری باشد و نیز چیزی به­عنوان گفتمان نابی که دیرینه­شناس مدعی کاربرد آن است، وجود ندارد» (دریفوس و رابینو، 1389: 190) وسوسه­ی درافتادن در خط­سیری که آمال­اش به دست دادن گفتمانی ناب باشد، بسیاری از کارگزاران قلمروهای گوناگون دانش از جمله مطالعات فرهنگی را تهدید می­کند، تا بدانجا که ممکن است این کارگزاران مدعی قدرت تجویزی برای توصیف تاریخی­شان شوند که این قدرت خود متکی بر قواعدی استعلایی است.

مثال­هایی که در ادامه از توصیفات تاریخی راجع به مطالعات فرهنگی در ایران خواهد آمد، موید چنین مشکلاتی است، به نحوی که این توصیف­ها از سویی یا گرفتار همان «خودشیفتگی استعلایی» یا وجه انسان­شناختی گفتمان خود هستند و پیاپی به مقوله­بندی­ها، تقسیمات و خط­کشی­هایی استعلایی روی می­آورند که به واسطه­ی آنها حقیقتی چموش راجع­به آن پیکره­ی دانش را که همواره از دست­شان می­گریخته است، به کف آورند ، یا آنکه در نوعی نوسان حل ناشده میان توصیف و تجویز گرفتار آمده اند و بنابراین توصیف­های تاریخی­شان را پیاپی به تجویزها و مباحث هنجاری خود می­آلایند، یعنی از پیش، پیکره یا قلمرویی از دانش را با برخی ویژگی­ها و مشخصات، پیش­فرض می­گیرند؛ حال آنکه مشخص ساختن مختصات و چگونگی ممکن­شدن این پیکره­های دانش به­طور عام و مطالعات فرهنگی به­طور خاص با این دست قاعده­گذاری­ها و تبیین­های ماقبل تجربی نه میسر و نه سودمند خواهد بود. با این اشاره­ی ضروری، مثال­هایی در ادامه مطرح می­شوند.

مهری بهار در کتاب خود با عنوان مطالعات فرهنگی؛ اصول و مبانی (1390) بخشی را به «تجربه­ی مطالعات فرهنگی در ایران» اختصاص داده است. او در این بخش می­نویسد:

مطالعات فرهنگی در انگلستان، در دهه­ی 1960 و با تفاوت چهل سال بعد در ایران یعنی در 1380 مطرح گشت و برای اولین بار با پروژه­ای در مطالعه­ی فرهنگ و با شیوه­ و زیست جدید آن در دانشگاه علامه طباطبایی و سپس با رویکردی شفاف­تر در دانشگاه تهران مطرح شد. برخی نشریات در توسعه­ی این علم، مهم و سرنوشت­ساز بوده­اند. ترجمه­ی مقالاتی در زمینه­ فرهنگ و ورود برخی مجلات (به­عنوان مثال مجله­ی ارغنون) به این حوزه، به پیشرفت عمده­ی این علم کمک بسیاری کردند (بهار، 1390: 206).

 وی همچنین می نویسد:

برنامه­ی جامع آن در قالب حوزه­ای جدید برای اولین بار در دانشکده­ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران با همکاری اساتیدی چون دکتر تقی آزاد­ارمکی، دکتر یوسف اباذری، دکتر حمید عبداللهیان و با همکاری دانشجویان و علاقه­مندان به مطالعات فرهنگی مطرح و در نهایت به صورت رشته­ای آموزشی درآمد (همان: 202).

 می­توان همچنان نمونه­های متعدد دیگری از این دست گزاره­ها را در این متن شاهد آورد، با این­حال مخاطب چنین گزاره­هایی این­گونه خواهد پنداشت که مطالعات فرهنگی در ایران، قلمرویی از دانش است که این چنین، در گزاره­های پیوسته، اندیشیده­شده و تماماً سنجیده سربرآورده و دستورکارهای خود را که آنها نیز در بیان نویسنده­ی کتابِ اشاره­شده، جای چند و چون چندانی ندارند مستقر ساخته است. وی پیاپی موارد بسیاری را در نوشته­ی خود پیش­فرض می­گیرد از جمله آنکه مطالعات فرهنگی به نحوی «شفاف­تر» در دانشگاه تهران پیگیری شده­است، یا آنکه «بیشتر دانشجویان رشته­های علوم انسانی و اجتماعیِ علاقه­مند به این رشته، با مفاهیم، نظریه­ها، چالش­ها و منابع مهم در قالب کتاب و مقالات و در حوزه­ی مطالعات فرهنگی آشنایی دارند» (همان: 204). این پیش­فرض گرفتن و توصیف مختصات و نحوه­ی ممکن­شدن پیکره­ای از دانش البته امر عجیبی نیست، اما پرسش بنیادین اینجاست که این توصیف از کجا برمی­خیزد؟ حاصل چه ملاحظات معرفت­شناسانه و هستی­شناسانه یا کدامین تعبیر از فلسفه­ی سوژه یا مناسبات تاریخی و فرهنگی است؟ آیا خطوط تنش و امور اقتضایی جایی در این مجموعه­ی توصیفات نمی­توانسته داشته­باشد؟

این مشکل در دیگر متونی نیز که در این رابطه نگاشته شده­اند به چشم می­خورد، متونی که در رابطه با «مطالعات فرهنگی در ایران» گزاره­های پیوسته­ای را چنان در پس هم می آورند که در نهایت به توصیف تاریخی از آن راه بَرَد. به مقالات، کتابها، ترجمه­ها و پایان­نامه­هایی که ذیل عنوان «مطالعات فرهنگی» و با استفاده از برخی اصطلاحات و مفاهیم به ظاهر همبسته با آن به انجام رسیده­اند، و به مناسبات نهادی­ای که حول این عنوان بنا­نهاده شده­اند و نیز به شخصیت­های بنیادگذار و موثری که مدعاهایی در قبال چیستی و چگونگی «مطالعات فرهنگی» پرورانده­اند اشاره گردیده و سپس بر مبنای این توصیف تاریخیِ جعل شده­ی پیوسته،  سیاستِ مطالعات فرهنگی در ایران تعیین می­شود. نمونه­ای از متأخرترین گزاره های توصیفی فوق را در ادامه می آوریم. گزاره­هایی که بناست به توضیحِ «مطالعات فرهنگی در ایران» بپردازند:

… به فعالیت­های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی گفته می­شود که در جامعه­ی ایران انجام می­شود و می­توان آنها را به نوعی با برچسب مطالعات فرهنگی شناسایی کرد. برای مثال: انتشار مجلات، ترجمه و نشر کتابها و متون و تألیف، تدوین و گردآوری و ویرایش مطالب، انجام تحقیقات، تدریس و آموزش، برگزاری همایش و سخنرانی­ها، تأسیس فضاهای مجازی و کلیه­ی فعالیت­هایی که به نوعی در زمینه­ مطالعات فرهنگی هستند و در ایران توسط افرادِ ایرانی یا غیرایرانی و توسط افراد یا نهادهای مدنی یا دولتی انجام می­شود. مجموعه­ی این فعالیت ها را می توان به عنوانِ «مطالعات فرهنگی در ایران» نامگذاری کرد (فاضلی، 1391: 154).

 این گزاره های توصیفیِ پیوسته که در پی توضیح رخداد یا پدیده­ای با عنوان «مطالعات فرهنگی در ایران» هستند با معضل مهمی روبروی­اند. مسأله اینجاست که نگارنده­ی سطور فوق­الذکر به عنوان یکی از فعالان این حوزه، نتوانسته از کاربرد ایدئولوژیک و پیشاپیش مفروض داشته­ی «تاریخ» در روایت خود پرهیز نماید. او می خواسته سامانی بنام «مطالعات فرهنگی در ایران» برسازد، اما این کار را با اتکا به «فهم عامه» و در تمنای بنای مفاهیمی که به کفایت از عمومیت، انتزاع و تجرید برخوردار باشند انجام داده است. در چنین روایتی، هرگز آن فعالیت های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی­ای که ذکری از آنها به میان آمد واسازی نمی­شوند، نسبت­شان با یکدیگر و میزانِ سازوارگی درونی­شان روشن نمی­گردد و تنها به بیانی مبهم که این فعالیت­ها «به نوعی» در زمینه­ مطالعات فرهنگی هستند بسنده می­شود. این ابهام در متن یاد شده در سطح دیگری نیز وجود دارد؛ جایی که کوشیده می شود بر اساس موضوعات پژوهشی، پیوستاری با عنوانِ سرفصل­ها و دستورکار مطالعات فرهنگی در ایران وضع شود: «دانشجویان این رشته در دانشگاه­های مختلف در سال­های اخیر صدها پایان­نامه در زمینه­های مختلف مانند: زندگی روزمره، جنسیت، قومیت، بازنمایی، رسانه­ای شدن، مجازی شدن و موضوعات دیگر گفتمان مطالعات فرهنگی در جامعه­ی ایران نوشته و دفاع کرده­اند» (همان). در این رویکرد موضوع­محور نیز، با همان معضلی که فوکو «به کفایت رسیدن از عمومیت، انتزاع و تجرید» می خواند (1388: 59) مواجهیم؛ با عناوینی که در وضعیتی طبیعی در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا منظومه­ای از مفاهیم را تشکیل دهند.

وجه تجویزی این توصیف­ها نیز کراراً در نوشته­ها و گفته­هایی که در این رابطه در دسترس هستند مشاهده می­شود. برای مثال مهری بهار می نویسد:

مطالعات فرهنگی در ایران را نمی­توان به پیشنهاد میلنر، نوعی مداخله­ی سیاسی در سایر رشته­های دانشگاهی دانست، بلکه به نظر مولف، مطالعات فرهنگی نوعی مطالعه­ی بین­رشته­ای است. در برخی اوقات فرارشته­ای است و بر مبنای موضوعی جدید تعریف شده است. بر این اساس، مطالعات فرهنگی را نمی­توان از یک­سو حریف یا دشمن جامعه­شناسی دانست و از سوی دیگر تنها نمی­توان سویه­ی سیاسی آن­را برجسته نمود و یا به گفته­ی دیورینگ تحلیل­های مطالعات فرهنگی را تحلیلی همراه با تعهد سیاسی تعبیر نمود (1390: 207).

 همانطور که مشاهده­ می­شود، در اینجا تجویزهایی راجع به مطالعات فرهنگی در ایران و دستورکارهای آن انجام پذیرفته است، بی­آنکه ربطِ میان توصیفات صورت پذیرفته با تجویز مذکور مشخص گردد یا آنکه نسبت این رویکرد تجویزی با درک از نظریه و تعهد سیاسی در مطالعات فرهنگی مشخص شده باشد.

نه تنها تلقی تجویزی نسبت به مطالعات فرهنگی در نزد کارگزاران این پیکره­ی دانش وجود داشته است، بل استفاده از مطالعات فرهنگی به منظور بسط رویکردهای تجویزی خاص در پیکره­های عام­تر دانش چون علوم اجتماعی و علوم انسانی نیز وجود داشته است. برای مثال حسین کچوئیان در سخنرانی­ای که با عنوان «تولد مطالعات فرهنگی، مرگ جامعه­شناسی» شهرت یافت، می­گوید: «در گفتمانِ مطالعات فرهنگی نیز کسی به­دنبال تبیین علمی نیست. گفتمان مطالعات فرهنگی در بهترین حالتش، یک گفتمانِ توصیفی است و تبیین و توضیح در آن وجود ندارد»(هم­میهن، 1 خرداد 1386: ص10). کچوئیان در گفتار خود بارها و بارها از احکام تجویزی استفاده می­کند که این خود با رویکرد فوکویی که او مدافع آن است، منافات دارد. او نیز همچنین به جهت رویکرد تجویزی­اش، روایتی تاریخی از مطالعات فرهنگی به دست می­دهد که نه با تلقی فوکویی از تاریخ سازگار است و نه با درکی که از تاریخ در مطالعات فرهنگی پرورانده شده است:

مطالعات فرهنگی از حدود دهه­های 50 و 60 میلادی شکل گرفت و حوزه­ای بود که به­شدت سعی داشت خود را متمایز کند. مقاصد و اهداف این نظریه در باب امر اجتماعی، کاملاً با ابعاد این بحث در جامعه­شناسی متفاوت بود. مهم­تر اینکه چهارچوب تفسیری و شناختی که مطالعات فرهنگی از آن منظر به جهان می­نگریست، با جامعه­شناسی کاملاً متفاوت بود. در بستری که مطالعات فرهنگی آن­را ایجاد کرد، اما بسط دهنده­ی آن نبود، بحث­های نظریه­پردازی پست­مدرن مطرح شد و به­طور مشخص کارهای کسانی چون فوکو. فوکو در کارهایش به گونه­ای جدید از معرفت­شناسیِ جامعه­شناسی اشاره کرده و به همین دلیل، نام­های دیرینه­شناسی و تبارشناسی را برای آنها برمی­گزیند و نه اصطلاحات معمول جامعه­شناختی را (همان).

کچوئیان در سطور نقل شده، ابتدا روایتی تاریخی از مطالعات فرهنگی به دست می دهد که روایتی نه تبارشناسانه و حتی دیرینه­شناسانه، بل اتفاقا روایتی انسان­گرایانه است که منزلتی خودبنیاد برای مطالعات فرهنگی قائل می­شود که البته منزلت سوژگی خودبنیادش را از ذهن استعلایی­ای وام می­گیرد که ذهن کسی جز خود گوینده­ی آن سطور نیست. روایت تاریخی او ساده، سطحی، پیوسته و تعلیلی است و تحولات و چالش­های معرفت­شناختی­ای را که مطالعات فرهنگی را به­عنوان پیکره­ای خاص از دانش ممکن ساخته­است نادیده گرفته و آن­را در نسبت مشخص و مقطوع با جامعه­شناسی و نحله­های پست­مدرن تقلیل می­دهد. این در واقع، روایتی از مطالعات فرهنگی، در فقدان مطالعات فرهنگی است و علیرغم استفاده­ی مکرر از واژگان فوکویی، ناقض تلقی گفتمانی فوکویی است که خود می نویسد: «گفتمان را نباید مجموعه­ای چیزهای گفته شده، یا شیوه­های سخن گفتن­شان فهمید؛ بلکه به همان اندازه، گفتمان در آنچه گفته نمی­شود نیز مشخص می­شود» (1390: 203). رویکرد تجویزی وی به مطالعات فرهنگی در مناظره­ی وی با یوسف اباذری نیز مورد انتقاد قرار می­گیرد و اباذری عنوان می­دارد: «اتفاقاً جناب دکتر کچوئیان که طرفدار مطالعات فرهنگی هستند، به­شدت آدم نسخه­پیچی است. اگر ایشان در پارادایم مطالعات فرهنگی می اندیشیدند، نباید نسخه می­پیچیدند، اما به­شدت نسخه می­پیچند» (رک به: مهرنامه، ش­8، دی 1389). بدین ترتیب رویکرد تجویزی به مطالعات فرهنگی، نه تنها در نزد اصحاب و کارگزاران مطالعات فرهنگی، بل در نزد آنان که دعوی­هایی گسترده­تر از مطالعات فرهنگی داشته­اند نیز به چشم می­خورد.

 بنابراین به­طور خلاصه می­توان چنین گفت که عموم نوشته­هایی که مطالعه­ی تجربه­ی مطالعات فرهنگی در ایران و چگونگی ممکن­شدن آن را – حال به هر دلیلی- هدف خود دانسته­اند؛ یا در توصیف­های خود ملاحظات تاریخی را نادیده گرفته­اند؛ یا به آن دست تعابیر تاریخی­ای دست یازیده­اند که با درکی که از تاریخ در مطالعات فرهنگی پرورانده شده و خود حاصل مجادلات نظری و سیاسی بسیار راجع به فلسفه­ی سوژه بوده است، فاصله­ی بسیاری دارند. این نوشته­ها به­جهت چنین نارسایی­هایی یا نداشتن پایه­ی تاریخی نیرومند، کراراً دست به تجویزهایی می زنند که نسبت این تجویزها با درکی که در مطالعات فرهنگی از کارکرد نظریه و سیاست نظریه پرورانیده شده است، نامشخص و مسأله­ساز است. یعنی مشخص نمی­گردد که چگونه می­شود نعمت­الله فاضلی از «شناخت انتقادی فرهنگ شهری» به عنوان هدف مطالعات فرهنگی یاد می­کند، محمود شهابی از توضیح «نسبت بین سنت، مدرنتیه و مدرنیته­ی متأخر در فرهنگ و جامعه­ی امروز ایران» (خردنامه، ش­28: ص­57) سخن به­میان می­آورد و محمد رضایی اولویت را به «تولید روشنفکران ارگانیک» می­دهد. اگر بنا باشد در مطالعه­ی پیکره­های گوناگون دانش، کارگزاران آن دانش را در موضعی خودبنیاد و انسان­گرایانه ننشانیم، در آن صورت همین تجویزهای صورت گرفته نیز خود بایستی مورد مطالعه قرار گیرند، چرا که نه مقولاتی بیرون از قلمرو آن دانش، بل کردارهایی­اند که نمی­توان آنها را بدیهی یا استعلایی در نظر گرفت. نمودهای دانش را باید در پرتو چگونگی ممکن­شدن آن دانش به مطالعه و تحلیل نشست.

به­دست دادن تعبیری تاریخی از تجربه­ی ممکن­شدن مطالعات فرهنگی، متضمنِ درکی متفاوت از مفهوم «تاریخ» است. چندان که به داستان­سرایی راجع به «تاریخ یکپارچه­ی گذشته»، وجوه استعلایی و مجرد آن، و حرکت بطئی، آرام و یکنواخت آن اشاره ندارد و بیش از آنکه دل­مشغولِ کشف پیوستگی­ها و استمرارهای تاریخی باشد، در پی درکی نامستمر و نامتسلسل از تاریخ روانه گردد (پستر، 1387: 457). لارنس گروسبرگ در یکی از آخرین نوشتارهای خود در رابطه با مرکز مطالعات فرهنگی بیرمنگام چنین کرده است. او در مقاله­ای با عنوان «در جست­وجوی یک مرکز» که به ارائه­ی روایتی از این مرکز بر مبنای گزارش­های سالیانه­ی بر جای مانده از آن می­پردازد، در عین تأکید بر اهمیت واکاوی این گزارش­ها هشدار می­دهد:

چکیده

هدف كلی این تحقیق مقایسه علایق، اولویت­ رشته های ورزشی مورد علاقه و نیازمندی­های ورزشی ساکنان روستاهای شهرستان بردسکن و بخش­های شهرآباد و انابد بود. بدین منظور، ورزش­های مورد علاقه و فعال، نگرش در مورد شرکت در ورزش، وضعیت مشارکت، نیازمندی­های ورزشی، نوع برنامه ورزشی و رسانه مورد استفاده در گروه های جامعه شناختی مختلف روستاییان مقایسه و بررسی شد.

روش تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه روستاییان شهرستان بردسکن (واقع در استان خراسان رضوی) بود که بر اساس آمار تعداد آنها برابر 40424 نفر بود. حجم نمونه آماری طبق جدول مورگان برابر 382 نفر تعیین شد که برای انتخاب این تعداد، از روش نمونه­گیری خوشه­ای تصادفی استفاده شد. به منظور گردآوری داده­های تحقیق، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که از مطالعات پیشین اقتباس و با توجه به محیط مورد نظر تعدیل شده بود. روایی پرسشنامه­های تحقیق توسط 10 تن از اساتید صاحب نظر تأیید شد. پایایی آن نیز، در مطالعه راهنما با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برابر 79/0 به دست آمد. داده­های به دست­آمده با استفاده از آزمون­های آمار توصیفی شامل شاخص­های گرایش مرکزی و پراکندگی و آمار استنباطی شامل آزمون کالموگروف اسمیرنوف، آزمون t مستقل، آنوا و خی2 پیرسون انجام شد. کلیه آزمون­های آماری با استفاده از نرم­افزار آماریspss  انجام شد.

نتایج نشان داد که 4/58 از پاسخگویان، ورزش­های بومی محلی را به ورزش­های مدرن ترجیح می­دادند. به علاوه، پاسخگویان امکانات ورزشی روستای خود را کم می­دانستند که بین نظر آنها در مورد میزان این نیازمندی­ها بر اساس سن، جنسیت و تحصیلات اختلاف معنی­داری وجود داشت. همچنین، بین نگرش روستاییان در مورد شرکت در ورزش بر اساس جنسیت تفاوت معنی­داری وجود نداشت؛ اما بر اساس سن و تحصیلات اختلاف معنی­داری مشاهده شد. بین نظر روستاییان در مورد نوع برنامۀ ورزشی و رسانه مورد استفاده­شان نیز بر اساس سن، جنسیت و تحصیلات اختلاف معنی­داری وجود داشت.

واژگان کلیدی:

ورزش روستایی، نیازمندی، علایق ورزشی، رسانه، برنامه ورزشی تلویزیونی، نگرش، مشارکت ورزشی

  عنوان                                                       فهرست مطالب                                       صفحه             
فصل اول: مقدمه و معرفی

1-1. مقدمه …2

1-2. بیان مسأله. 3

1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش…. 5

1-4. اهداف… 6

1-4-1. هدف… 6

 

1-4-2. اهداف اختصاصی.. 6

1-5.  فرضیه های پژوهش…. 7

1-6. تعریف واژه ها و اصطلاحات… 7

الف) تعاریف مفهومی.. 7

ب) تعاریف عملیاتی.. 8

فصل دوم: پیشینه و مبانی نظری

2-1. مقدمه: 11

2-2. تعریف روستا 11

2-3. شغل و سبک زندگی روستاییان: 12

2-4. نقش فنآوری اطلاعات و ارتباطات در روستا: 13

2-5. اهمیت توسعه روستاها و نقش ورزش  و بازیهای بومی محلی در توسعه پایدار روستاها: 15

2-6. ورزش روستایی.. 19

2-7. ورزش همگانی: 21

2-8. نقش بازیهای بومی ومحلی در ابعاد مختلف زندگی.. 24

2-9. شكل های اجتماعی فعالیت بدنی.. 24

2-10. نیاز. 25

2-11. نیازسنجی.. 27

2-12. ضرورت و انگیزههای نیازسنجی.. 28

2-13. کاربرد نیازسنجی.. 29

  عنوان                                             فهرست مطالب                                           صفحه            
2-14. نیازسنجی ورزشی.. 29

2-15. تعریف نگرش: 30

2-16. تحقیقات انجام شده در داخل کشور: 31

2-17.  تحقیقات انجام شده در خارج از کشور. 36

2-18. جمع بندی.. 40

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1.  مقدمه: 42

3-2. روش اجرای پژوهش…. 42

3-3. جامعه مورد پژوهش…. 42

3-4.   نمونه و روش نمونه گیری.. 43

3-5. ابزار اندازه گیری داده ها: 43

3-6. روش جمع آوری داده ها 44

3-7. روش تحلیل  یافته ها 44

فصل چهارم : یافته های تحقیق

4-1. مقدمه. 46

4-2. یافتههای توصیفی.. 46

4-2-1. ویژگیهای فردی.. 46

4-2-1-1. نحوه توزیع نمونه تحت بررسی بر اساس متغیرهای دموگرافیک… 46

4-3-1. اولویت ورزش های مورد علاقه. 50

4-3-2. مشارکت در ورزش…. 51

4-3-2-1. نوع مشارکت… 51

4-3-2-1 رشته ورزشی.. 51

4-3-3. وضعیت استفاده از رسانه. 53

4-3-3-1. نوع رسانه. 53

4-3-4. اهداف روستاییان از تماشای تلویزیون. 53

4-3-5. میزان رضایت روستاییان از کیفیت برنامه های ورزشی تلویزیون. 54

4-3-5. وضعیت نیاز روستاییان به امکانات ورزشی.. 54

4-4. یافته های استنباطی.. 55

4-4-1. فرضیات تحقیق.. 55

4-4-1-1. فرضیه اول تحقیق.. 55

4-4-1-2. فرضیه دوم تحقیق.. 56

4-4-1-3. فرضیه سوم تحقیق.. 57

4-4-1-4. فرضیه چهارم تحقیق.. 58

4-4-1-5. فرضیه پنجم تحقیق.. 59

4-4-1-6. فرضیه ششم تحقیق.. 60

4-4-1-7. فرضیه هفتم تحقیق.. 61

  عنوان                                                       فهرست مطالب                                                      صفحه            
4-4-1-9. فرضیه نهم تحقیق.. 63

4-4-1-10. فرضیه دهم تحقیق.. 65

4-4-1-11. فرضیه یازدهم تحقیق.. 65

4-4-1-12. فرضیه دوازدهم تحقیق.. 66

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1. مقدمه: 69

5-2. خلاصه تحقیق: 69

5-3. یافته های تحقیق: 70

5-3-1. یافته های توصیفی.. 70

5-3-2. یافته های استنباطی.. 71

5-5. محدوده های تحقیق: 79

5-6. محدودیت های تحقیق: 79

5-7. پیشنهادهای تحقیق.. 80

5-7-1. پیشنهادهای برخاسته از تحقیق: 80

5-7-2. پیشنهادهای برای تحقیقات آینده: 81

منابع: 69

منابع فارسی.. 69

منابع لاتین: 74

سایت ها 76

مقدمه

جمعیت روستایی از اركان مهم جامعه به شمار می­رود. نقش روستاها در توسعه پایدار کشورها باعث شده است که دولت­ها توجه خاصی را به این بخش نشان دهند و در برنامه­های کلان خود، به دنبال دستیابی به اهداف و چشم­اندازهایی از طریق این بخش باشند (سینکلر [1] و همکاران، 2006). بی­شک توسعه اقتصادی یک کشور در گرو سلامت افراد تولیدکنندۀ آن است و جامعه روستایی نیز -به عنوان یکی از مهم­ترین ارکان تولید- از این موضوع مستثنی نیست. فراهم ساختن امکانات و شرایطی که سلامت جامعه روستایی را تأمین کند و زمینه مشارکت بیشتر این نیروی کار مهم را امکانپذیر سازد، در اکثر کشورهای پیشرفته جزء اولویت­های اساسی محسوب می­شود. پارک اسکوکی[2] یکی از مناطقی است که دولت امریکا با ایجاد آن، برنامه­های تفریحی مناسب و متنوعی را برای مردم محلی و حتی بازدید­کنندگان از این مناطق فراهم کرده است تا بتواند یکی از اولویت­های خود- یعنی رفاه جامعه محلی و روستایی- را فراهم سازد (گروه تحقیق دولتی پارک اسکوکی[3]، 2013).

همچنان که دولت­ها در برنامه­های توسعه خود، جامعه روستایی را به عنوان یکی از ارکان مهم تولید به شمار می­آورند، از سوی مقابل لازم است در برنامه­های خود، به همان اندازه به توسعه این بخش اهمیت دهند (نظام جامع توسعه تربیت­بدنی و ورزش کشور، 1384). ورزش همواره به عنوان ابزاری کارآمد برای دست یافتن به این منظور مورد استفاده قرار گرفته است. نقش ورزش و تفریحات سالم در حمایت از نوسازی روستاها غیرقابل انکار است (سیرل[4]، 2006). ورزش، همچنین، به انسجام و مشارکت بیشتر مردم در امور اجتماعی کمک می­کند و منجر به سلامت و رفاه بیشتر آنها می­گردد (سیرل، 2006). دولت­ها معمولاً به منظور افزایش مشارکت روستاییان و استانداردهای عملکرد ورزشی در روستا، طرح­های اجتماعی را در این زمینه اجرا می­کنند. به عنوان مثال، از مهم­ترین استراتژی­های دولت انگلیس در بخش روستایی، فراهم کردن فرصت­های بیشتر رقابت در ورزش برای سنین مختلف، کمک به ارتقای ورزش­های تیمی و فراهم ساختن امکان توسعه مشارکتی تأسیسات ورزشی در روستاها است (سینکلر و همکاران، 2006). در همین راستا، در ایالات متحده امریکا، انجمن­های ورزشی روستایی تأسیس شده­اند تا برنامه­های تفریحی- ورزشی را برای مردم روستا به اجرا در آورند و از این طریق جذابیت­های بیشتری در روستاها به وجود آید. انجمن ورزشی روستای بلاویستا[5] یکی از این انجمن­هاست که در تعطیلات آخر هفته و شب­ها امکان استفاده از تسهیلات ورزشی- تفریحی را برای مردم فراهم کرده است. این انجمن حتی به منظور ایجاد جذابیت­های بیشتر، از شبکه­های اجتماعی اینترنتی استفاده و طرح­های تجاری را اجرا می­کند (مورگان[6]و همکاران، 2013).

با توجه به اینکه روستاها بخش مهمی از جوامع را تشکیل می دهند و در کشور ما این بخش از جامعه به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی و معیشتی رو به کاهش است( خانه ملت، 1393)، و طبق سرشماری سال 90 نسبت جمعیت شهری به روستایی 71 به 29 درصد بوده است که در مقایسه با سرشماری سال 85 نسبت جمعیت شهری به روستایی 68 به 32 درصد کاهش داشته است( مرکز آمار ایران، 1391)، لذا مطالعه وضعیت روستاها و روستائیان کشور می تواند در توسعه روستاها نقش مهمی داشته باشد و به این جهت در این تحقیق به مطالعه وضعیت ورزش در گروه های محتلف جامعه شناختی روستائیان شهرستان بردسکن پرداخته شده است.

1-2. بیان مسأله

در ایران، توزیع نامتوازن امكانات و كمبود تسهیلات، همواره از معضلات زندگی در روستاها به شمار رفته است و همین موضوع باعث نبود یا کمبود برنامه­های تفریحی ورزشی در روستاها شده است كه خود در تشدید روند مهاجرت روستائیان به شهرها نقش اساسی داشته است (عظیمی، 1388). با اینکه 39 درصد جمعیت کشور را روستائیان تشکیل می­دهند، ولی از گسترش بازی­های بومی محلی به­عنوان بخشی از ورزش همگانی اطلاعاتی در دسترس نیست. گذران زمان زیادی از اوقات فراغت مردم، از طریق تلویزیون، گرایش به کم تحرکی، محدودیت ورزش زنان، گرایش به فعالیت تفریحی و کم تحرکی، کمبود امکانات و عدم آگاهی موجب شده است که هنوز ورزش همگانی به­ویژه ورزش بومی محلی جایگاه سازنده خود را برای ارتقای سطح عمومی سلامت جامعه پیدا نکند (رمضانی­ نژاد، 1387). جعفری در سال 1384، در نظرسنجی از زنان روستایی (10 تا 60 ساله) و سنجش نیازهای ورزشی آنها، به این نتیجه رسید كه امكانات ورزشی برای ورزش زنان روستایی كافی و مناسب نیاز آنها نیست. احتمالاً این موضوع با درصد کمتری در مورد ورزش مردان نیز درست است. این درحالی است که جمعیت روستایی حدود 35 درصد از کل جمعیت ایران را تشکیل می­دهد و بدین خاطر می­تواند نقش مهمی را در توسعه کشور ایفا کند. در دهه­های اخیر اقداماتی در روستاها به اجرا در آمده اما تأثیر مورد انتظار را در تولیدات و کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و … را نداشته است. عدم توجه کافی به جامعه روستایی به­عنوان یک گروه مشخص با ویژگی، نگرش، علایق و نیازهای خاص خود باعث شده است تا برنامه­هایی که برای آن­ها اجرا می­شود منطبق با نیازها و خواسته­هایشان نباشد و در عمل تغییر مثبت اندکی را در وضع زندگی آنان ایحاد کند (وارثی و همکاران، 1385).

          تحقیق توماس[7] (1999) نشان می­دهد كه استفاده از فعالیت­های ورزشی و برنامه‌های آمادگی جسمانی باعث می‌شود كه میزان صدمات و جراحات افراد در حین کار كاهش یابد و بازدهی آنها افزایش پیدا کند. با توجه به این موارد، به نظر می­رسد که توجه بسیار اندکی به رفاه قشر روستایی شده است و آنها كمترین امكانات تفریحی ورزشی را دارا هستند. البته، این تفكر كه قشر روستایی نسبت به جامعه شهری از تحرك جسمانی بیشتری برخوردار هستند، احتمالاً باور صحیحی است. اما، این نکته را نباید نادیده گرفت که فعالیت‌های روزانه یكنواخت و برخی عادات غلط و تفكّرات خاص اجتماعی- فرهنگیِ روستا مانع این بوده است كه ورزش به ­صورت علمی در روستاهای ایران نهادینه شود. بنابراین، برنامه­ریزی در جهت استفاده كاربردی از ورزش در زندگی روستایی به واسطه نقش آن در ترویج فرهنگ تحرك­پذیری از جمله راهبردهای موثر در تحقق برنامه­های توسعه روستایی به شمار می­رود، كه این کار جز با برنامه­ریزی مدون و شناخت نیازهای جامعه روستایی تحقق پیدا نخواهد کرد. کند. بنابراین، تحقیق حاضر به­ دنبال پاسخگویی به این مسئله  انجام شد که ورزش در بین روستاییان شهرستان بردسکن، به عنوان بخش بزرگی از جمعیت روستایی کشورمان، از چه جایگاهی برخوردار است؟ و در همین راستا، نیاز­های ورزشی جامعه روستایی، با توجه به فرهنگ و نگرش­های اجتماعی حاکم بر روستاها، وضعیت پرداختن به فعالیت­های ورزشی آنها چه وضعیتی دارد؟ و بدین منظور، مردم روستاهای شهرستان بردسکن و بخش­های آن به عنوان بخشی از جمعیت روستایی کشور مورد مطالعه قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق کلیه

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

عنوان                                                                                                       صفحه

چكیده……………………………………………………………………………………………………………….

مقدمه

فصل اول : كلیات تحقیق

1-1-  بیان مساله ………………………………………………………………………………………………..

1-2-  سوال تحقیق………………………………………………………………………………………………

1-3- رضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………

1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………..

1-5- دلایل انتخاب موضوع تحقیق………………………………………………………………………….

1-6- روش تحقیق ومراحل انجام آن………………………………………………………………………..

1-7- ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………..

1-8-محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………………..

1-9- سوابق ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………….

1-10-محدوده مورد مطالعه……………………………………………………………………………………

1-11- سازماندهی تحقیق………………………………………………………………………………………

1-12-تعریف مفاهیم واصطلاحات…………………………………………………………………………..

1-12-1- استراتژی………………………………………………………………………………………………

1-12-2- آمریکا………………………………………………………………………………………………….

1-12-3-خاورمیانه………………………………………………………………………………………………

1-12-4-   تحولات ژئوپلیتیک……………………………………………………………………………….

1-12-5-    ایران………………………………………………………………………………………………..

فصل دوم : ادبیات نظری تحقیق

2-1- مفهوم خاورمیانه…………………………………………………………………………………………..

2-1-1- سابقه وپیدایش………………………………………………………………………………………..

2-1-2- تعاریف………………………………………………………………………………………………….

2-2- محدوده جغرافیایی خاورمیانه………………………………………………………………………….

2-2-1- خاورمیانه کلاسیک و سنتی ، محدوده و کشورها………………………………………………

 

2-2-2- خاورمیانه مدرن ، محدوده و کشورها…………………………………………………………….

2-2-3- خاورمیانه بزرگ ، محدوده و کشورها……………………………………………………………

2-3- ویژگی های ژئوپلیتیک خاورمیانه……………………………………………………………………..

2-3-1- خاورمیانه ،قبل از جنگ سرد……………………………………………………………………….

2-3-2- خاورمیانه ، دوره جنگ سرد………………………………………………………………………..

2-3-3- خاورمیانه بعد از جنگ سرد………………………………………………………………………..

2-4- تحولات ژئوپلیتیک خاورمیانه………………………………………………………………………….

2-4-1- فروپاشی عثمانی ……………………………………………………………………………………..

2-4-2-  ورود استعمار ………………………………………………………………………………………..

2-4-3- استقلال کشورها……………………………………………………………………………………….

2-5- ساختار ژئوپلیتیکی خاورمیانه  ………………………………………………………………………..

2-5-1- نفت و خاورمیانه …………………………………………………………………………………….

2-5-2-  اسلام و خاورمیانه ………………………………………………………………………………….

2-5-3- عرب و خاورمیانه…………………………………………………………………………………….

2-5-4-  جنگ و خاورمیانه ………………………………………………………………………………….

2-6- چشم انداز ژئوپلیتیک خاور میانه……………………………………………………………………..

2-6-1- هژمونی ایالات متحده و خاورمیانه   …………………………………………………………….

2-6-2- بیداری اسلامی و خاور میانه  ……………………………………………………………………..

2-6-3- چالش های منطقه ای  ………………………………………………………………………………

2-6-4-  بهار عربی و خاور میانه  ………………………………………………………………………….

فصل سوم : تحلیل ژئوپلیتیکی منطقه مورد مطالعه

3-1-  ویژگی های ژئوپلیتیک ایران …………………………………………………………………………

3-1-1- ژئوپلیتیک خلیج فارس………………………………………………………………………………

3-1-2- ژئوپلیتیک خزر………………………………………………………………………………………..

3-1-2-1- مسیرهای انتقال انرژی حوزه خزر……………………………………………………………..

3-1-2-2- چالش های ایران …………………………………………………………………………………

3-1-3- ژئوپلیتیک  انرژی …………………………………………………………………………………….

3-2- تحولات ژئوپلیتیک ایران………………………………………………………………………………..

3-2-1- موقعیت ژئوپلیتیک ایران قبل از انقلاب اسلامی………………………………………………..

3-2-2- موقعیت ژئوپلیتیک ایران بعد از انقلاب اسلامی………………………………………………..

3-2-2-1- ژئوپلیتیک جنگ سرد   ………………………………………………………………………….

3-2-2-2-  ژئوپلیتیک ایران پس از جنگ سرد   ………………………………………………………..

3-3- استراتژی امریکا در خاور میانه ……………………………………………………………………….

3-3-1- استراتژی امریکا در دوره جنگ سرد……………………………………………………………..

3-3-2- استراتژی امریکا بعد از دوره جنگ  سرد    ……………………………………………………

3-4- عوامل تاثیر گذار ژئوپلیتیک خاور میانه بر استراتژی امریکا …………………………………….

3-4-1- پیروزی انقلاب اسلامی……………………………………………………………………………..

3-4-2-  مساله اعراب و اسرائیل……………………………………………………………………………..

3-4-3- جنگ تحمیلی ایران و عراق………………………………………………………………………..

فصل چهارم : یافته های  تحقیق

4-2-  تحولات ژئوپلیتیک روابط امریکا و ایران…………………………………………………………..

4-2-1- انقلاب اسلامی………………………………………………………………………………………..

4-2-2- مساله لبنان و فلسطین ………………………………………………………………………………

4-2-3-  مساله 11 سپتامبر ……………………………………………………………………………………

4-2-4- مساله آمریکا در افغانستان …………………………………………………………………………

4-2-5 – مساله سوریه و خاور میانه…………………………………………………………………………

4-3-  مساله چشم انداز ژئوپلیتیک روابط ایران و آمریکا……………………………………………….

4-3-1- آمریکا و پرونده هسته ای ایران …………………………………………………………………..

4-3-2- مواضع ایران و آمریکا بعد از انقلاب……………………………………………………………..

4-3-1-1- دستیابی ایران به انرژی هسته ای ………………………………………………………………

4-3-1-2- توسعه علمی – صنعتی    ………………………………………………………………………

4-3-1-3- خود اتکایی و عدم اعتماد به بیگانه……………………………………………………………

4-3-1-4- مواضع ایالات متحده آمریکا ……………………………………………………………………

4-3-1-4-1- بزرگنمایی در هسته ای شدن ایران…………………………………………………………

4-3-1-4-2- ممانعت از توسعه نفوذ ایران در خاور میانه………………………………………………

4-3-حضور امریکا در حوزه کاسپین…………………………………………………………………………

4-4-  آثار تحریم های اقتصادی آمریکا بر ایران………………………………………………………….

4-4-1- تاثیر تحریم های اقتصادی…………………………………………………………………………..

4-4-2-تحریم های آمریکا علیه ایران……………………………………………………………………….

4-4-3- تاثیر تحریم بر ایران………………………………………………………………………………….

4-4- میزان تخصیص دارایی بر صادرات…………………………………………………………………..

4-4-5- صندوق بین المللی پول- بانک جهانی…………………………………………………………..

4-4-6- ارزش و میزان کاهش تامین نالی بازرگانی………………………………………………………

4-4-7- عبور خط لوله از ایران و معاوضه نفت ………………………………………………………….

4-4-8- تاثیر پذیری امریکا از اقدامات تحریم علیه ایران……………………………………………….

4-5-  جهان اسلام و ژئوپلیتیک شیعه……………………………………………………………………….

فصل پنجم : ارزیابی فرضیه ها و نتیجه گیری

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..

فرضیه نخست…………………………………………………………………………………………………….

مساله 11 سپتانبر………………………………………………………………………………………………….

حضور امریکا در افغانستان……………………………………………………………………………………..

مساله سوریه و خاور میانه………………………………………………………………………………………

مساله حضور امریکا در عراق………………………………………………………………………………….

فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………

تاثیر تحریم های اقتصادی………………………………………………………………………………………

تحریم های آمریکا علیه ایران………………………………………………………………………………….

تاثیر تحریم ها بر ایران………………………………………………………………………………………….

صندوق بین الملل پول- بانک جهانی………………………………………………………………………..

عبور خط لوله از ایران و معاوضه نفت………………………………………………………………………

منابع…………………………………………………………………………………………………………………

 

چکیده

در این پایان نامه  تاثیر پذیری تحولات ژئوپلیتیک ایران از استراتژی آمریکا در خاورمیانه مورد مطالعه قرار گرفته است.

در این تحقیق كه با رویكرد سیستمی مورد پژوهش قرار  گرفته با توجه به ماهیت تحقیق ، از روش توصیفی – تحلیلی با استفاده از اصول علم جغرافیا و با تاكید بر شیوه اسنادی – كتابخانه ای استفاده شده است اهداف ذیل مد نظر است  .

شناسایی استراتژی دولت آمریکا در منطقه خاورمیانه
ایجاد راهکارهای موثر در پیامد های استراتژی دولت آمریکا در خاور میانه
تلاش در جهت همگرایی با کشور های خاورمیانه در مقابله با استراتژی آمریکا در خاور میانه
برهمین اساس با این پرسش كه پیامد های استراتژی آمریکا در خاورمیانه بر تحولات ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران کدامند؟   فرضیه های تحقیق به شرح زیر مورد تحقیق  قرار گرفت.

استراتژی دولت آمریکا مانعی برای همگرایی کشور های خاور میانه می باشد

راهبرد ملی  ایران در راستای دیپلماسی اقتصادی می تواند مانع بزرگی برای استراتژی دولت آمریكا در خاور میانه باشد

واژه های كلیدی: استراتژی ، آمریکا ، خاور میانه ، تحولات ژئوپلیتیکی ، ایران

 

مقدمه

با پیروزی انقلاب اسلامی و در پیش گرفتن سیاست نه شرقی نه غربی، ایران از پیمان سنتو و اردوگاه غرب خارج ش و یکی از ارکان و پایه های مهم دکترین دو ستونی آمریکا در منطقه فرو ریخت ایرانی که یک روز به عنوان ژاندارم و حافظ منافع غرب در منطقه عمل می کرد به زعم آنان بعد از انقلاب اسلامی عامل تهدیدی جدی برای منافع آمریکا در منطقه استراتژیک خلیج فارس گردید . درواقع با خروج ایران  از اردوگاه غرب آمریکا که خود را بازنده منطقه خلیج فارس یافت و از طرف دیگر با موج انقلاب اسلامی و نفوذ آن در میان ملت های مسلمان منطقه، کارتر(رئیس جمهور وقت امریکا)  را به موضع گیری وا داشت. وی در سال ۱۹۵۰ در کنگره آمریکا اعلام می کند  هر نوع تلاش خارجی به منظور تسلط بر خلیج فارس به عنوان تجاوز به منافع حیاتی آمریکا تلقی شده و چنین تجاوزی با شیوه ضروری حتی با نیروهای نظامی دفع خواهد شد. کارتر در اجرای تحقیق دکترین خود را به اقداماتی از جمله: استقرار نیروهای واکنش سریع در خلیج فارس، استقرار ناوگان نظامی در منطقه «دیه گورسیا» در اقیانوس هند، توافق های نظامی در عمان، کنیا و سومالی در اختیار قرار دادن هواپیماهای آواکس به عربستان سعودی و مجهز کردن این کشور به تسلیحات نظامی دست زد و عملاً از نیروی واکنش سریع در جریان حمله به طبس از آنها استفاده کرد. که خوشبختانه این حمله موفقیت آمیز نبود. این امر به پرستیژ ابر قدرتی آمریکا لطمه وارد ساخت و همین شکست باعث سقوط کارتر و دمکراتها به مدت ۱۲ سال از صحنه سیاست آمریکا شد. خلاصه اینکه آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با در پیش گرفتن سیاست «تشویق و تنبیه» با توجه به تجربیات تحولات گذشته ایران از جمله نهضت مشروطیت و ملی شدن صنعت نفت با کنار آمدن با لیبرال های دولت موقت جمهوری اسلامی را از مسیر اصلی خود منحرف سازد و منافع خود را از قبل دولت موقت در ایران و منطقه تداوم ببخشد. ولی بعد از تصرف سفارتخانه آمریکا به وسیله دانشجویان از طرف حضرت امام (ره) از آن به عنوان انقلاب دوم تلقی شد و با سقوط دولت موقت، آمریکا به استراتژی براندازی جمهوری اسلامی با قوه ی قهریه روی آورد. حمله به طبس، کودتای نوژه و چراغ سبز نشان دادن به صدام در راه انداری جنگ تحمیلی می توان در این راستا به حساب آورد. با کنار رفتن کارتر از صحنه سیاست آمریکا و روی کار آمدن ریگان برای موازنه قدرت سیاست حمایت از عراق به صورت آشکارتری دنبال شد. ریگان نام عراق را از لیست تروریست ها حذف کرد و ممنوعیت کالاهای صادراتی آمریکا به عراق را لغو نمود.اشغال کویت از سوی صدام حسین، فرصت مناسبی در اختیار آمریکای بعد از جنگ سرد قرار داد تا به بهانه

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: مقدمه و کلیات

 1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………….2

1- 2- کلیات …………………………………………………………………………………………..6

1-2-1- آشنایی با مفاهیم فرسایش………………………………………………………………6

1-2-2- عوامل موثر در فرسایش آبی………………………………………………………………7

1-2-2-1- عوامل اقلیمی…………………………………………………………………………….7

1-2-2-2- فرسایش‌پذیری خاک…………………………………………………………………..8

1-2-2-3-  شیب زمین……………………………………………………………………………….9

1-2-2-4- پوشش گیاهی………………………………………………………………………….9

1-2-2-5- مدیریت (نحوه بهره‌برداری از اراضی) …………………………………………………9

1-2-3- انواع فرسایش آبی……………………………………………………………………….10

1-2-4- ساماندهی رودخانه……………………………………………………………………..17

1-3- ضرورت و اهداف تحقیق……………………………………………………………………18

1-4- فرضیه و روش شناسی تحقیق……………………………………………………………20

فصل دوم: مروری بر منابع

2-1 مروری بر منابع………………………………………………………………………………..23

2-1-1- تحقیقات صورت گرفته در خارج از کشور………………………………………………….23

2-1-2- تحقیقات صورت گرفته در داخل کشور…………………………………………………..27

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3-1- ویژگی‌های منطقه مورد مطالعه……………………………………………………………..32

3-1-1- مشخصات فیزیوگرافی و توپوگرافی حوزه آبخیز……………………………………………33

3-1-2- اقلیم منطقه ………………………………………………………………………………..34

3-1-3- زمین شناسی و خاکشناسی……………………………………………………………..34

3-1-3-1-  مشخصات زمین شناسی ………………………………………………………………34

3-1-3-2- خصوصیات خاک‌های حوزه آبخیز………………………………………………………35

3-1-4- پوشش گیاهی حوزه آبخیز بالخلوچای………………………………………………..35

 

3-1-5- هیدرولوژی………………………………………………………………………………….37

3-1-6-  انواع فرسایش‌های موجود در حوزه آبخیز بالخلوچای………………………………….38

3-2- روش تحقیق …………………………………………………………………………………..38

3-2-1- بررسی عوامل محیطی مؤثر فرسایش کنار رودخانه‌‍‌ای موجود در منطقه………….39

3-2-1-1- عوامل توپوگرافی………………………………………………………………………..39

3-2-1-2- عوامل مربوط به زمین……………………………………………………………………45

3-2-1-3- عوامل انسانی………………………………………………………………………..47

3-2-2- ترکیب باندها از طریق تصاویر ماهواره‌ای………………………………………………48

3-2-3- حوزه بالادست رودخانه مورد مطالعه………………………………………………..49

3-2-4- مشخصات هندسی رودخانه بالخلو………………………………………………50

3-2-5-  بررسی فرسایش کنار رودخانه‌ای با روابط تجربی………………………………….59

3-2-6- برآورد مقادیر فرسایش کنار رودخانه‌ای در سری زمانی و بازه‌های مجزا…………..60

3-2-8- بررسی و تجزیه و تحلیل تأثیر عوامل مختلف در رخداد فرسایش کنار رودخانه‌ای……60

3-2-8-1- بررسی آماری رابطه عوامل مؤثر………………………………………………………60

3-3- روش اجرای طرح……………………………………………………………………………….61

فصل چهارم: نتایج

4-1- نقش عوامل محیطی موثر در ایجاد انواع فرسایش آبی در منطقه……………………..66

4-1-1- نتایج فیزیوگرافی حوزه آبخیز بالخلوچای و حوزه بالادست…………………………….66

4-1-2- نتایج بررسی وضعیت زمین‌شناسی حوزه آبخیز بالخلوچای …………………………68

4-1-3- نتایج خاک حوزه آبخیز بالخلوچای …………………………………………………….71

4-2-  نتایج بررسی فرسایش کنار رودخانه‌ای با استفاده از روابط تجربی……………………73

4-3- برآورد مقادیر فرسایش کنار رودخانه‌ای در سری زمانی و بازه‌های مجزا……………….74

4-4- نتایج بررسی عوامل موثر و تعیین روابط بین عوامل انتخابی با تغییرات فرسایش کنار رودخانه‌ای….87

4-5- روابط بین عوامل زمین محیطی متغیر با تغییرات فرسایش کنار رودخانه‌ای………….88

4-5-1- تغییرات شبکه هیدروگرافی در طی زمان……………………………………………..88

4-5-2- تغییرات کاربری اراضی در طی زمان………………………………………………….89

4-6- مهمترین عوامل مؤثر در رخداد  فرسایش کنار رودخانه‌ای……………………………89

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- بحث……………………………………………………………………………………………91

5-2- نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………..93

5-3- پیشنهادها……………………………………………………………………………………..94

فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………………….96

چکیده:

مشخص نمودن درجه فرسایش‌پذیری خاک در حوزه و نمایش آن به صورت نقشه در محیط GIS، در مدیریت بهینه از منابع آب و خاک موثر می‌باشد. برای ارزیابی فرسایش در حوزه‌های آبخیز معمولاً از روابط تجربی استفاده می‌شود. در این تحقیق که در حوزه آبخیز بالخلوچای در استان اردبیل به انجام رسیده، ابتدا پارامترهای موثر در ایجاد فرسایش کنار‌رودخانه‌ای موجود در منطقه شامل عوامل توپوگرافی، خاک و زمین، هیدرولوژی، تغییرات کاربری مورد بررسی قرار گرفتند. در ادامه، عوامل متغیر به پارامترهای سری زمانی، فیزیوگرافی، هیدرولوژی و عوامل زمینی طبقه‌بندی شدند. در پارامترهای زمانی در چهار مقطع زمانی 1334 با استفاده از عکس‌های هوایی، سال 1359 با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای TM، سال‌های 1389 و 1392 با تصاویر Google Earth تهیه شد و سطح موثر فرسایش رودخانه‌ای مورد مقایسه قرار گرفت. مقدار فرسایش با استفاده از روابط تجربی متعدد بدست آمد، ولی نتایج بدست آمده قابل قبول نبود. سپس از تعیین متغیرهای مستقل شامل (عوامل توپوگرافی، هیدرولوژی، فرسایش پذیری خاك و عوامل زمینی (و سطح موثر فرسایش رودخانه‌ای به عنوان متغیر وابسته، با تجزیه و تحلیل آن‌ها در نرم افزار  SPSS و استفاده از آزمون رگرسیونی چند متغیره، روابط برآورد مقدار فرسایش کنار رودخانه‌ای در چهار حالت مختلف بدست آمد و پارامترهای محیط بازه، دبی پیک، کشت آبی، زمان تمرکز، مرتع و مسکونی نقش بسیار زیادی در تشدید فرسایش کنار رودخانه‌ای از خود نشان می‌دهند. چرا که در رگرسیون چند متغیره جز اولین پارامترهایی هستند که وارد مدل می‌شوند.

فصل اول: مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه

خاک، یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشور است. اگر استفاده از خاک بر اساس شناسایی استعداد و قدرت تولید آن و مبتنی بر رعایت اصول صحیح و علمی باشد، خاک از بین نمی‌رود. عاملی که موجودیت منابع آب و خاک را به خطر می‌اندازد، فرسایش است که همواره برای از بین بردن منابع عمل می‌کند (رفاهی، 1384).

امروزه بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک به عنوان کلید توسعه مورد توجه خاص کشورهای دنیا بوده و در این میان موضوع فرسایش خاک و در نتیجه آن رسوبگذاری به عنوان یکی از مسائل مهم مطرح می‌باشد. فرسایش خاک در حوزه‌های آبخیز با توجه به تاثیرات منفی آن در پایین دست و بدلیل از دست رفتن منابع ارزشمند خاک حوزه حائز اهمیت بالایی بوده و انجام اقدامات حفاظت خاک و آبخیزداری در حوزه‌های تحت فرسایش خاک از جمله اقدامات اولویت‌دار اغلب کشورهای دنیا می‌باشد (شمسائی و صمدی، 1385).

باید در نظر داشت كه فرسایش نه تنها خود خاك را از بین برده و یا حاصلخیزی آن را كاهش می‌دهد، بلكه با ایجاد رسوب مواد در آبراهه‌ها، سبب انسداد آن‌ها می‌شود. همچنین با پركردن مخازن سدها، ظرفیت ذخیره آن‌ها را كاهش می‌دهد و در نتیجه عمر آن‌ها را كم می‌كند. بدین ترتیب فرسایش به برنامه توسعه كشاورزی منطقه كه بر پایه این تأسیسات بنا شده است، لطمه وارد می‌سازد. اصلاح این نوع رسوبگذاری اگر غیر ممكن نباشد، دست كم كاری مشكل است. برای نمونه در حال حاضر اگر سدی از رسوب ناشی از فرسایش پر شود، تنها راه چاره رها كردن آن و جستجوی محلی دیگر برای سدسازی است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری‌ها باید بیش از آنكه صرف احیای منابع از دست رفته شود، باید برای پیشگیری از فرسایش به كار رود )رفاهی، 1384؛ دسكروكس[1] و گوتیر[2]، 2002).

فرسایش خاك هر چند یك پدیده طبیعی حتمی می‌تواند قلمداد شود، ولی تشدید آن بر اثر عوامل مصنوعی مانند اعمال نادرست انسان در بهره برداری از طبیعت، می‌تواند موجب بروز خطرات جدی و ایجاد نابسامانی‌هایی در زندگی بشر گردد. در دید كاتاستروف وجود فرسایش خاك نه تنها مضر نیست، بلكه باعث تشكیل و توسعه دشت‌ها و اراضی مناسب برای كشت و زرع می‌گردد. ولی در مقیاس زمانی كوتاه‌تر، فرسایش باعث از دست رفتن خاك و كاهش تولید می‌گردد. بنابراین برای انسان كه نیاز به تولید غذا از خاك دارد، آسیب رسان است (فیلیپس[3]، 2002).

خاك یك منبع طبیعی است كه در مقیاس زمانی كوتاه تجدیدپذیر نیست. فرسایش خاك نیز فرآیند اصلی تخریب خاك بشمار می‌رود كه اثرات نامطلوبی را در آن باعث می‌شود. در توسعه پایدار منابع طبیعی، كاهش فرسایش خاك بایستی در اولویت اول برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد. فرسایش نه تنها باعث ایجاد خسارت بر روی خاك‌های كشاورزی و اراضی طبیعی می‌شود، بلكه در كیفیت آب‌ها و قدرت فرسایندگی آن‌ها نیز اثر داشته و باعث انتقال رسوب و ایجاد بسیاری از مسائل برون منطقه‌ای از قبیل سیل و … می‌گردد  )بیزونایس [4]و همكاران، .(2001

در مطالعات فرسایش خاك، نحوه ارزیابی خطر فرسایش و پهنه بندی اراضی به درجات با شدت‌های مختلف فرسایش، حائز اهمیت فراوان است، چرا كه با شناسایی مناطق حاوی فرسایش و دارای توان بالقوه فرسایشی، می‌توان مدیریت صحیحی در استفاده از اراضی ارائه نمود و باعث كاهش فرسایش و یا جلوگیری از وقوع آن شد (مورگان[5]، 1996).

چون فرسایش نتیجه‌ای از تركیب چندین عامل می‌باشد كه بواسطه زمان و مكان تغییر می‌كنند، بنابراین هیچ روش ساده‌ای نمی‌تواند تمامی عوامل مربوطه را در ایجاد فرسایش در نظر گیرد، بخصوص در مناطقی كه تأثیرات انسانی غالب می‌باشد. باید در نظر داشت كه اساساً نمی‌توان عامل مشخص و معینی را به عنوان عامل اصلی فرسایش آبی در یك منطقه معرفی نمود، بلكه شرایط فرسایش موجود در منطقه را باید معلول تأثیرات متقابل مجموعه عوامل مؤثر در ایجاد فرسایش دانست. باید اذعان نمود كه هر عامل، عامل دیگری را تقویت و یا از فعالیت آن باز می‌دارد (رفاهی، 1384).

با توجه به فرایند بسیار طولانی تشکیل خاک و نقش کلیدی آن به عنوان یکی از مهم‌ترین نهاده‌های کشاورزی، لزوم حفاظت از آن اجتناب‌ناپذیر است. نرخ سالانه فرسایش خاك در ایران 33 تن در هكتار گزارش شده كه 5/6 برابر حد مجاز و استانداردهای بین‌المللی است. میانگین سالانه فرسایش خاک نیز به حدود 15 تن در هکتار رسیده که سه برابر متوسط قاره آسیاست (بازرگان و همکاران، 1390). امروزه کمتر منطقه‌ای را در سطح ایران می‌توان یافت که در معرض فرسایش قرار نگرفته باشد (احمدی، 1388).

یکی از مهمترین اشکال فرسایش خاک، فرسایش کنار رودخانه‌ای است که سالانه بخش قابل توجهی از اراضی مجاور را نابود می‌سازد (علی ابادی و همکاران، 1384). رودخانه‌ها و آبراهه‌ها تحت تأثیر عوامل طبیعی و یا دخالت‌های انسان دچار فرسایش بستر، فرسایش كناره‌‌‌ها و جابه‌جایی عرضی می‌‌‌شوند (صانعی و همکاران، 1387).

فرسایش كناره رودخانه‌ها عامل ناپایداری، جابه‌جایی و انتقال ذرات یا توده‌های خاك كناره می‌باشد. اگرچه فرسایش در رودخانه‌ها به صورت فرسایش كف و كناره‌ها توأماً دیده می‌شود، ولی رخداد فرسایش در كناره‌ها به صورت عمومی‌تر و رایج‌تر و موجب بروز مشكلات بیشتری نسبت به فرسایش كف می‌گردد. فرسایش كنار رودخانه‌ای، موجب معضلات فراوانی در حاشیه رودخانه‌های آبرفتی می‌شود. تعریض بستر رودخانه‌ها، تخریب اراضی كشاورزی، تخریب راه‌های مجاور ساحل رودخانه‌ها، افزایش شدید غلظت رسوب و آلودگی آب رودخانه و تهدید پایداری سازه‌های احداث شده، بخشی از مشكلات ناشی از فرسایش كنار رودخانه‌ای است. فرسایش كنار رودخانه‌ای رودخانه‌های كشور، هر ساله زیان‌های جبران ناپذیری را وارد می‌كند و عموماً به صورت‌های گوناگون و با شدت و ضعف متفاوتی در رودخانه‌های آبرفتی به طور طبیعی دیده می‌شود؛ به ویژه در هنگام سیلاب و پرآبی رودخانه تغییرات سریع‌تری در مقطع رودخانه و كناره‌ها رخ خواهد داد ولی دخالت‌ها و اقداماتی كه بشر در حاشیه و بستر رودخانه‌ها انجام می‌دهد، در بسیاری مواقع موجب تشدید روند فرسایش و منشأ بسیاری از خسارت‌های هنگفت شده است. بنابراین فرسایش در كناره‌ها می‌تواند یك پدیده طبیعی باشد و یا آنكه این پدیده، عارضی به دلیل تغییرات به وجود آمده توسط انسان در بستر رودخانه یا حاشیه آن است (آراسته و همکاران، 1383).

دلایل عمده تخریب سواحل و دیواره‌های رودخانه را می‌توان شسته شدن ذرات خاك در اثر جریان و امواج، شسته شدن پاشنه شیب سواحل و ریزش و گسیختگی درونی آن، افزایش شیب سواحل در اثر فرسایش و آب شستگی، افزایش فشار آب منفذی در حالت كاملاً اشباع، گسیختگی درونی شیب به علت نشت آب به سمت رودخانه، فرسایش ناشی از ورود زه‌آبهای كشاورزی و عوامل متعدد دیگر برشمرد (رفاهی، 1384).

رسوبات ناشی از فرسایش حوزه‌های آبریز معمولاً پس از بارندگی‌ها به رودخانه رسیده و با رسوبات ناشی از فرسایش دیواره بستر رودخانه همراه می‌شوند. این رسوبات تاسیسات آبی در مسیر رودخانه‌ها را تحت تاثیر قرار داده و عمر مفید مخازن را به خطر می‌اندازد.

در ایران همه ساله پهنه‌های وسیعی از اراضی مرغوب و حاصلخیز سواحل رودخانه و مسیل‌ها بر اثر عبور جریان‌های سیلابی فرسایش یافته و تخریب می‌شوند. بنابراین جهت ساماندهی و مدیریت رودخانه‌ها و كنترل فرسایش لازم است كه ضمن شناخت و پیش بینی رفتار هیدرولیكی جریان، نواحی مستعد فرسایش كنار رودخانه‌ای شناسایی گردیده و اقدامات لازم جهت كنترل آن‌ها به عمل آید (غفاری و همکاران، 1384).

2-1- کلیات

1-2-1- آشنایی با مفاهیم فرسایش

کلمه فرسایش که در انگلیسی و فرانسه به آن اروژن و اروژیون می‌گویند از ریشه لاتین ارودری به معنی سائیدگی می‌باشد و عبارت است از سائیده شدن سطح زمین. به طور کلی فرسایش به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن ذرات خاک از بستر اصلی خود جدا شده و به کمک یک عامل انتقال دهنده به مکان دیگر حمل می‌شود. در صورتی که عامل جدا کننده ذرات از بستر و انتقال آن‌ها آب باشد، به آن فرسایش آبی گفته می‌شود. وقتی از فرسایش صحبت می‌شود فوراً آثار و علائمی که مشخص کننده نوع فرسایش است در نظر مجسم می‌شود  که با تخریب و برداشت و حمل مواد و رسوب یا تجمع مواد همراه است. برای کنترل فرسایش آبی باید ابتدا با شناخت از عوامل مؤثر در آن راه‌حل مناسبی ارائه کرد.

علائم فرسایش خاک برای هر شخص قابل رویت بوده و فقط تعیین میزان شدت فرسایش مربوط به آینده است که به آسانی میسر نمی‌شود ولی از روی شدت فرسایش می‌توان وضع زمین‌های زراعتی و مراتع را تشخیص داد. شیارها بهترین شاهد عینی انهدام خاک است و با آغاز پیدایش جویبارهای پرشیب شیارها وسعت مهیبی پیدا می‌کند. با عمیق شدن شیارها امر کشت و زرع مختل می‌شود و همچنین استعداد زمین از لحاظ مرتع نیز از بین می‌رود. بنابراین با فرسایش شدید زمین، هم خاک حاصلخیز از آن محل دور می‌شود و هم کف زمین‌های فرسایش یافته دیگر به آسانی قابل بهره‌برداری نیست. جبران خاک فرسایش یافته برای طبیعت به‌خصوص در مناطق خشک که شرایط برای تشکیل خاک بسیار نامساعد می‌باشد، بسیار دشوار و طولانی است. از این رو به‌خصوص ساکنان مناطق خشک باید در حفظ و جلوگیری از فرسایش آن سعی و همت بیشتری مبذول دارند زیرا در این مناطق به طور طبیعی هم فرسایش شدیدتر است و هم امکان تشکیل خاک کمتر می‌باشد.

علت عمده اختلافی که از نظر فرسایش بین مناطق خشک و مرطوب وجود دارد، پوشش گیاهی زیاد در نقاط مرطوب است که نقش عمده‌ای در حفظ خاک ایفا می‌نماید. در این مناطق آب‌های باران و برف توسط گیاهان در زمین نگهداری می‌شود. نباتات با حفظ آب و نفوذ دادن آن در خاک مانع از جاری شدن آب در سطح زمین در نتیجه مانع از فرسایش خاک می‌گردند. پوشش گیاهی خاک را در مقابل فرسایش بادی نیز حفظ می‌کند.

2-2-1- عوامل موثر در فرسایش آبی

1-2-2-1- عوامل اقلیمی

در بین عوامل اقلیمی باران، تگرگ، برف، یخبندان، دما و باد می‌توانند از عوامل موثر در ظهور فرسایش آبی خاک باشند.

مهمترین خصوصیات باران که در فرسایش و حفاظت خاک اهمیت دارد عبارتند از: مقدار باران، مدت بارندگی، شدت بارندگی، اندازه قطرات باران، توزیع اندازه قطرات باران، سرعت نهایی باران

IEEE30 باس از الگوریتم بهینه‌سازی استاد و دانشجو استفاده شده است.
کلمات کلیدی: منبع تولید پراکنده، محدود کننده جریان خطا، حفاظت، کیفیت توان
 
 
 
فهرست مطالب
   عنوان                                       صفحه
 
فصل اول: مقدمه.. 1
1-1مقدمه.. 2
1-2اهمیت موضوع.. 3
1-3مروری بر مطالعات صورت گرفته جهت کاهش تاثیرات منبع تولید پراکنده   5
1-4اهداف پایان‌نامه.. 7
1-5ساختار پایان‌نامه.. 9
فصل دوم: مروری بر پیشینه تحقیق.. 10
2-1مقدمه.. 11
2-2منبع تولید پراکنده.. 11
2-3میکروگرید.. 13
2-4محدودکننده جریان خطا.. 16
2-4-1راکتورهای محدود کننده جریان.. 17
2-4-2Is-limiter 18
2-4-3محدودکننده جریان خطای حالت جامد.. 20
2-4-4محدودکننده جریان خطای ابر رسانا.. 23
2-4-5 محدودکننده جریان خطای تک جهته .. 27
2-5مروری بر کارهای انجام شده.. 27
فصل سوم: تشریح روش .. 31
3-1مقدمه.. 31
3-2الگوریتم بهینه سازی استاد و دانشجو[43].. 33
3-2-1مقدمه   33
3-2-2بهینه‌سازی بر اساس تدریس – یادگیری.. 34
3-2-3پیاده‌سازی TLBO برای بهینه‌سازی.. 38
3-2-4تصحیح الگوریتم استاد و دانشجو.. 40
3-3سیستم حفاظتی.. 40
3-4شبکه توزیع حلقوی 20 کیلوولت.. 42
3-5شبکه IEEE 30 باس.. 47
3-5-1تابع هزینه.. 52
3-5-2 تاثیرمحدودکننده جریان خطا در ولتاژ میکروگرید…………………………………………54
فصل چهارم: نتایج شبیه‌سازی.. 56
4-1مقدمه.. 56
4-2شبکه توزیع حلقوی 20 کیلوولت.. 56
4-2-1هماهنگی سیستم حفاظت.. 59
4-2-2بهبود کیفیت توان با به کار بردن محدودکننده جریان خطا تک جهته   64
4-3شبکه IEEE 30 باس.. 66
4-3-1هماهنگی حفاظتی.. 67
4-3-2تاثیر محدودکننده جریان خطا تک جهته بر کیفیت ولتاژ در میکروگرید    74
فصل پنجم : نتیجه‌گیری و پیشنهادات.. 76
5-1 نتیجه‌گیری……………………………………………………………………………………………………………77
5-2 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………….78
منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………….80
 
 
 
 
 
فهرست جداول
   عنوان                                           صفحه
 
جدول ‏3‑1: پارامترهای مشخصه عملکرد رله بر اساس استاندارد    41
جدول ‏3‑2:اطلاعات شبکه.. 43
جدول ‏3‑3: اطلاعات خطوط شبکه توزیع IEEE 30 باس.. 48
جدول ‏3‑4 اطلاعات خطوط میکروگرید.. 49
جدول ‏3‑5 اطلاعات منبع تولید پراکنده.. 49
جدول ‏3‑6: اطلاعات ترانسفورماتورهای میکروگرید.. 49
جدول ‏3‑7: ولتاژ باس‌های حساس میکروگرید قبل از نصب DG   55
جدول ‏3‑8: ولتاژ باس‌های حساس میکروگرید قبل از نصب DG و FCL   55
جدول ‏3‑9: ولتاژ باس‌های حساس میکروگرید قبل از نصب DG و UFCL   55
جدول ‏4‑1: تنظمیات رله‌های اضافه جریان قبل از اتصال منبع تولید پراکنده.. 57
جدول ‏4‑2: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها

 

اضافه‌جریان قبل از اتصال DG3. 61
جدول ‏4‑3: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه‌جریان بعد از اتصال DG3. 61
جدول ‏4‑4: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه جریان بعد از اتصال DG3و دو‌FCL.. 62
جدول ‏4‑5: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه جریان بعد از اتصال DG3و یکFCL و یک UFCL.. 62
جدول ‏4‑6: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه جریان بعد از اتصال DG3 و یک UFCL و یکFCL.. 63
جدول ‏4‑7: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه جریان بعد از اتصال DG3 و دو UFCL.. 63
جدول ‏4‑8: دامنه افت ولتاژ باس شماره3 وباس شماره6   64
جدول ‏4‑9: تنظمیات رله‌های اضافه جریان قبل از اتصال منبع تولید پراکنده.. 66
جدول ‏4‑10: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه‌جریان قبل از اتصالDG3. 70
جدول ‏4‑11: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه جریان بعد از اتصال DG3. 71
جدول ‏4‑12::نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه جریان بعد از اتصال DG3و دوFCL.. 72
جدول ‏4‑13: نتایج محاسبه شده برای هماهنگی بین رله‌ها اضافه جریان بعد از اتصال DG3و دوUFCL.. 73
جدول ‏4‑14: ولتاژ باس‌های حساس میکروگرید بعد از نصب DG   75
جدول ‏4‑15: ولتاژ باس‌های حساس میکروگرید بعد از نصب DG و UFCL   75
جدول ‏4‑16:ولتاژ باس‌های حساس میکروگرید بعد از نصب DG و FCL   75
 
 
 
 
 
فهرست شکل‌ها
   عنوان                                           صفحه
شکل ‏2‑1: برخی از اتصالات متداول CLR.. 18
شکل ‏2‑2: یک Is-limiter نمونه و عملکرد آن.. 19
شکل ‏2‑3: ساختار نمونه‌ای از محدودکننده جریان خطای حالت جامد.   20
شکل ‏2‑4: ساختار نمونه‌ای از محدودکننده جریان خطای حالت جامد   21
شکل ‏2‑5: ساختار نمونه‌ای از محدودکننده جریان خطای حالت جامد   22
شکل ‏2‑6: مدار معادل محدود کننده رزونانسی سری-موازی در زمان اتصال کوتاه.. 22
شکل ‏2‑7: ساختار نمونه‌ای از محدودکننده جریان خطای حالت جامد   23
شکل ‏2‑8: مدل یک سیم ابررسانا در دماها و جریانهای مختلف   24
شکل ‏2‑9: تغییرات مقاومت ابررسانا با تغییرات دما.. 24
شکل ‏2‑10: تغییرات مقاومت ابررسانا با تغییرات چگالی جریان   24
شکل ‏2‑11: یک نمونه ساخته شده از محدودکننده جریان خطای ابررسانای نوع مقاومتی.. 25
شکل ‏2‑12: مدل مداری یک محدودکننده جریان خطای ابررسانای نوع سلفی.. 25
شکل ‏2‑13: تغییرات امپدانس محدودکننده با تغییرات چگالی جریان   26
شکل ‏2‑14: یک نمونه ساخته شده از محدودکننده جریان خطای ابر رسانای نوع سلفی.. 26
شکل ‏2‑15: محدودکننده جریان خطا تک جهته.. 27
شکل ‏3‑1: توزیع نمرات دانش‌آموزان با دو روش تدریس.. 34
شکل ‏3‑2: مدل توزیع نمرات بدست توسط گروه دانش‌آموزان   35
شکل ‏3‑3: شبکه توزیع 20 کیلو ولت.. 43
شکل ‏3‑4: مشخصه عملکرد رله‌های پشتیبان و اولیه.. 45
شکل ‏3‑5: فلوچارت تعیین مقدار مناسب برای محدودکننده جریان خطا   46
شکل ‏3‑6: شبکه توزیع IEEE 30 باس.. 47
شکل ‏3‑7: شبکه میکروگرید.. 48
شکل ‏3‑8: فلوچارت ارتباط دو نرم‌افزار در تولید دانش‌آموزان کلاس   51
شکل ‏4‑1: افت ولتاژ در باس شماره3 در صورت رخ دادن خطا در L6  65
شکل ‏4‑2: دامنه ولتاژ باس شماره3 درحالت حضور و عدم حضور محدودکننده.. 65
شکل ‏4‑3: مقادیرتابع هزینه.. 69
شکل ‏4‑4: مجموع امپدانس‌های محدودکننده جریان خطا تک جهته   69
 
 

فصل اول
 
 
 

 
 
 
 
 
مقدمه

1-1     مقدمه
نگرانی‌های ناشی از کاهش سوخت‌های فسیلی، افزایش دمای کره زمین و مشکلات زیست محیطی، استفاده از منابع تولید پراکنده[1] مبتنی بر انرژی‌های تجدید پذیر[2] را زمینه تحقیق بسیاری از محققان قرارداده است. با توجه به افزایش تقاضای مصرف و نفوذ روزافزون منابع تولید پراکنده و اتصال میکروگریدها[3] به شبکه قدرت، شبکه‌های قدرت روز‌به‌روز بزرگتر و پیچیده‌تر می‌شود. منابع تولید پراکنده و یا نیروگاه‌‌های مستقل برای بالا بردن ظرفیت سیستم به عنوان پشتیبان برای تامین بدون وقفه بارهای حساس محلی، به شبکه توزیع متصل می‌شوند[1]. از نگاه مصرف کننده تولید و انتقال انرژی الکتریکی به صورت دائم و بدون وقفه بسیار با اهمیت است شبکه توزیع و میکروگرید شامل عناصری از جمله ترانسفورماتور، خطوط انتقال، منابع تولید پراکنده و… هستند که در معرض خطا قرار می‌گیرند و باعث اختلال در شبکه و پایین آمدن کیفیت ولتاژ و توان سیستم می‌شود. به همین منظور وجود یک سیستم حفاظتی که به خوبی هماهنگ شده است، لازم است. این سیستم با عملکرد خودکار جهت جداسازی خطاها از شبکه در کمترین زمان جهت زمان برای حداقل کردن خسارت تنظیم می‌شود. در شبکه توزیع به طور معمول از رله اضافه جریان برای جداسازی محل خطا از شبکه استفاده می‌شود. با افزوده شدن منابع تولید پراکنده به شبکه توزیع سطح اندازه و جهت جریان اتصال کوتاه در خطوط شبکه تغییر می‌کند و در نتیجه، سیستم حفاظت در صورت رخ دادن خطا بدرستی عمل نمی‌کند. بعلاوه، حضور این نیروگاه‌ها منجر به افزایش سطح جریان اتصال کوتاه شبکه می‌شود که از ماکزیمم جریان قابل تحمل بریکرهای موجود در شبکه بیشتر است. تعویض کامل بریکرهای موجود با بریکرهای با ظرفیت بالاتر عملی نیست زیرا علاوه بر قیمت بالای بریکرها، جایگزینی قطعات یدکی مشکل است و هزینه نسبتاً بالایی دارد و همچنین ممکن است سطح جریان اتصال کوتاه شبکه از ماکزیمم جریان قابل تحمل بریکرهای موجود در بازار بیشتر باشد.[2, 3]
با توجه به مشکلات ایجاد شده توسط منابع تولید پراکنده، برای نگهداری عملکرد سیستم قدرت در بالاترین درجه امنیت و قابلیت اطمینان[4] شبکه روش‌های متعددی ارائه شده است که بهترین و ارزانترین روش، استفاده از محدود کننده جریان خطا[5]است که توانایی محدودکردن اولین پیک جریان اتصال کوتاه را دارد. این تجهیز دارای این پتانسیل می‌باشد که در صورتی که در مکان‌های مناسب مورد استفاده قرار گیرد لزوم اضافه و یا تعوض کردن و یا تنظیم مجدد تجهیزات را به حداقل می‌رساند.

1-2     اهمیت موضوع
بنا به دلایل اقتصادی، سیاسی درخواست توان الکتریکی روز به روز رو به افزایش است. اتصال تولیدات پراکنده به سیستم توزیع به سرعت رو به گسترش است. این منابع تولید پراکنده در کنار مزیت‌هایشان ممکن است، تاثیرات منفی بر روی سیستم توزیع داشته باشند. [4] یکی از این آثار منفی، اتصال منابع تولید پراکنده، بر سیستم حفاظتی شبکه‌های توزیع می‌باشد. [5] بطورکلی مدارشکن‌ها[6]، رله‌های حفاظتی، بازبست‌ها[7] و فیوزهایی[8] که برای یک سیستم توزیع بدون حضور منابع تولید پراکنده طراحی شده‌اند، در هنگام حضور منابع تولید پراکنده بدلیل تغییر سطح جریان اتصال کوتاه بدرستی عمل نخواهند کرد[6, 7] و این موضوع باعث کاهش درجه ایمنی سیستم می‌شود. از طرف دیگر سیستم حفاظتی شامل اجزای زیادی است، که برای برطرف کردن خطا می‌بایستی بین آن‌ها هماهنگی برقرار باشد. هماهنگ‌سازی این اجزا در طول فرایند طراحی سیستم براساس محاسبات اتصال کوتاه انجام می‌گیرد. هنگام نصب منابع تولید پراکنده جریان خطا در سیستم افزایش می‌یابد، بنابراین پس از نصب منابع تولید پراکنده می بایستی بعضی از اجزای سیستم حفاظتی مجدداً تعویض و هماهنگ شوند. [3]
تحقیقات و مطالعات زیادی برای بر طرف کردن مشکلات ناشی از اتصال تولیدات پراکنده در شبکه صورت گرفته است. یکی از موثرترین روش‌ها جهت بر طرف کردن مشکلات، استفاده از محدود کننده جریان خطا در شبکه می‌باشد. محققین تحقیقات زیادی در مورد انواع محدودکننده جریان خطا، اندازه، مکان این تجهیز در شبکه، تاثیرات محدود کننده جریان خطا بر روی ژنراتورها موجود در شبکه و … انجام داده‌اند. بنابراین قرار گرفتن محدود کننده جریان خطا در شبکه به منظور نیل به اهداف زیر می‌باشد.

افزایش ظرفیت منابع تولید پراکنده
افزایش ظرفیت انتقال انرژی به مسافت‌های بلندتر
کاهش افت ولتاژ[9] به دلیل خطا
بهبود پایداری سیستم
بهبود امنیت و قابلیت اطمینان شبکه
حفظ سیستم حفاظتی
1-3     مروری بر مطالعات صورت گرفته جهت کاهش تاثیرات منبع تولید پراکنده
تاکنون روش‌های مختلفی برای کاهش اثر منفی تولید پراکنده ارائه شده است، که در اینجا برخی از این روش‌ها مرور می‌شود.
در روش ارائه شده در مرجع [8] اثرات منفی ایجاد شده پس از اتصال تولید پراکنده با جعبه ابزار محاسباتی SiGDist[10] بررسی شده است. براساس نتایج بدست‌آمده محدودیت‌های حاصل شده از اتصال تولید پراکنده مشخص می‌شود. با توجه به محدودیت‌های حاصل شده میزان تغییرات لازم در تجهیزات سیستم حفاظت و هماهنگی‌های حفاظتی براساس مکان نصب تولید پراکنده و ماکزیمم توان تولیدی این منابع برآورد می‌شود.
در [9] ظرفیت یک توربین بادی با در نظر گرفتن تنظیم ولتاژ و هماهنگی رله‌های اضافه جریان به کمک فرمول‌های پیشنهادی طی یک الگوریتم تکرار شونده تعیین شده است. در [10] حداکثر ظرفیت مجاز منبع تولید پراکنده با سه قید حداکثر و حداقل اندازه مجاز شین‌های[11] شبکه پس از نصب منبع تولید پراکنده، بیشتر نشدن تلفات شبکه پس از نصب منبع تولید پراکنده نسبت به حالت مبنا و هماهنگی حفاظتی فیوز و ریکلوزر[12] با روشی شبیه به [9] بدست می­آید.
در مرجع [11-13] پیشنهاد می‌شود، که اندازه منابع تولید پراکنده برای کاهش اثر منفی این منابع بر سیستم حفاظت کاهش داده شود. با کاهش توان تحویلی این منابع، جریان تولیدی این منابع در حالت اتصال کوتاه کاهش داده شده و اثر منفی این منابع بر سیستم حفاظت حداقل می‌شود. در صورتیکه منابع تولید پراکنده بسرعت و قبل از عملکرد تجهیزات حفاظتی از سیستم جدا شده و پس از یک تاخیر زمانی دوباره وارد مدار شوند، اثر منابع تولید پراکنده بر سیستم حفاظت حداقل می‌شود [14].
با توجه به تغییر سطح جریان اتصال کوتاه در اثر اضافه شدن منبع تولید پراکنده و بر هم خوردن حفاظت سیستم توزیع، استفاده از سیستم حفاظت تطبیقی [5] و استفاده از رله‌های میکروپروسسوری [15] از روش‌های پیشنهاد شده برای حل این مشکل می‌باشد. در مرجع [16] روشی مبتنی بر عملکرد تولید پراکنده در زمان خطا ارائه می‌شود. ضمن اینکه در این الگوریتم فرض می‌شود، که تولید پراکنده در حالت جزیره‌ای نمی‌باشد. برای پیاده‌سازی این طرح پیشنهادی منبع تولید پراکنده می‌بایستی به دو فیدر متصل باشد و در حالت عملکردی حلقه عمل نماید. هنگامی که خطایی در سیستم اتفاق می‌افتد، منبع تولید پراکنده از شاخه آسیب دیده جدا شده و از طریق شاخه دیگرش سیستم را تغذیه می‌نماید.
در مرجع [17] روشی جدید بر پایه تکنولوژی عامل[13] ارائه می‌گردد. در این روش سیستم‌های مخابراتی نقش مهمی را در جهت فراهم کردن اطلاعات لازم برای هماهنگی حفاظتی رله‌ها و تنظیمات آن‌ها برعهده دارند.
همانگونه که مشخص است، روشهای ارائه شده در مراجع [15-17] روش‌هایی پیچیده و مستلزم تنظیمات جدید برای رله‌ها و استفاده از مدارشکن‌های جدید و رله‌های میکروپروسسوری و تجهیزات پیچیده مخابراتی می‌باشند. بنابراین کاملاً مشخص است که هزینه پیاده‌سازی و اجرای این روش‌ها گران می‌باشد. با اجرای روش‌های [8-14] امکان استفاده از تمام توان منبع تولید پراکنده وجود ندارد و بنابراین این روش‌ها نیز مفید نمی باشند. می‌بایستی به این نکته توجه کرد، که با قطع منابع تولید پراکنده از سیستم توزیع، مشکلاتی نظیر ناپایداری ولتاژ و فلیکر پدیدار می‌شوند. بنابراین روش‌های ارائه شده دارای مشکلات عمده‌ای می‌باشد و نیازمند مطالعات بیشتری است.
یکی از روش‌های ارائه شده در سال‌های اخیر، بکارگیری محدود کننده جریان خطا ([14]FCL) برای کاهش اثر منفی منابع تولید پراکنده بر حفاظت سیستم توزیع می‌باشد [18-20] با اجرای این روش تعداد تجهیزات حفاظتی که پس از نصب منابع تولید پراکنده نیاز به تعویض دارند، حداقل می‌شود. بنابراین پیاده‌سازی این روش مستلزم هزینه بالا و الگوریتم‌های حفاظتی پیچیده