واقعی به دلیل عدم اطمینان یا کنترل فرد بر رفتار مورد نظر محقق نمی شود، بتوان از آن استفاده نمود(آجزن، 1991).

در حوزه روانشناسی، نظریه رفتار برنامه ریزی شده به عنوان یک نظریه برای تبیین رابطه بین نگرش و رفتار شناخته شده و یکی از مناسب ترین نظریه ها برای پیش بینی در میان نظریه های ترغیب محسوب می گردد. این مدل برای تبیین روابط بین باورها، نگرشها، قصد رفتاری، و رفتار در حوزه های متعددی نظیر تبلیغات، روابط عمومی، عملیات جنگی، امور سلامت ، و… مورد استفاده پژوهشگران بعدی قرار گرفته است(میلر[1]، 2005).

باورهای رفتاری و نگرش نسبت به رفتار: باورهای رفتاری، باور یک فرد نسبت به پیامدهای رفتاری خاص است. این مفهوم مبتنی بر احتمالات ذهنی است از اینکه یک رفتار منجر به نتیجه ای خاص می شود. نگرش نسبت به رفتار، ارزیابی مثبت یا منفی فرد نسبت به انجام رفتاری خاص است، به عبارتی این مفهوم دربرگیرنده میزان ارزیابی مثبت یا منفی از انجام رفتار است. به بیان دیگر، مجموعه کامل باورهای رفتاری در دسترس که رفتار را به پیامدهای متعدد آن مرتبط می کند(میلر، 2005).

 

باورهای هنجاری و هنجارهای ذهنی: باورهای هنجاری، احساس یک فرد است نسبت به رفتاری خاص که متأثر از قضاوت اطرافیان (والدین، همسر، دوستان، و اساتید) است. هنجارهای ذهنی، احساس فرد نسبت به فشار هنجارهای اجتماعی یا باورهای اطرافیان است از اینکه آن فرد باید آن رفتار را انجام دهد یا خیر(میلر، 2005).

باورهای کنترلی و احساس کنترل رفتاری: احساس کنترل رفتاری، احساس یک فرد درباره آسانی یا سخنی انجام رفتاری خاص است. فرض بر این است که احساس کنترل رفتاری متأثر از مجموع باورهای کنترلی در دسترس است. باورهای کنترلی، باورهای یک فرد از وجود عوامل تسهیل کننده یا موانع انجام یک رفتار خاص است(میلر، 2005).

قصد رفتاری و رفتار: قصد رفتاری، نشانه ای از آمادگی فرد برای انجام رفتاری خاص است. فرض بر این است که پیشایند بی واسطه رفتار است. قصد رفتاری مبتنی بر نگرش نسبت به رفتار، هنجارهای ذهنی و احساس کنترل رفتاری است که البته وزن و اهمیت هریک از این متغیرها در شکلگیری قصد رفتاری با توجه به مخاطب و رفتار مورد نظر متفاوت خواهد بود. رفتار، واکنش قابل مشاهده فرد در موقعیتی خاص برای هدفی مشخص است. از نظر آجزن تابعی است از قصد رفتاری و احساس کنترل رفتاری که خود احساس کنترل رفتاری به عنوان متغیر تعدیل کننده بر قصد رفتاری و رفتار تأثیر می گذارد(آجزن، 1991).

به عبارتی، قصد انجام یک رفتار زمانی منجر به رفتار می شود که حس کنترل رفتاری در فرد قوی باشد(میلر، 2005).

نفوذ اجتماعی: در هر دو نظریه اقدام مستدل و رفتار برنامه ریزی شده، نفوذ اجتماعی از طریق مفاهیم هنجارهای اجتماعی و باورهای هنجاری مورد تأکید و ارزیابی قرار گرفته است. فکر افراد درباره هنجارهای ذهنی متأثر از درک و احساس آنها از نظر اطرافیان و جامعه در مورد انجام رفتاری خاص است(میلر، 2005).

شود. درخصوص پهنای نشیمن مورد نیاز، مشکلی مطابق آیین­نامه مشاهده نشد، اما از آنجا که عرشه پل نسبت به کوله­ها مورب است، مؤلفه طولی نیروی زلزله در نشیمن­گاه هم واکنش طولی و هم عرضی دارد بنابراین پیشنهاد می شود عرشه به وسیله میل مهار به نشیمن گاه متصل شود. برای جلوگیری از حرکت خاک در هنگام زلزله از بین پایه های کوله باید تدابیر لازم اتخاذ شود. در نهایت براساس اصول مهندسی ارزش و بررسی های انجام شده پیشنهاد می شود که مقاوم سازی پایه ها به روش پس کشیدگی خارجی توسط الیاف های CFRP ارزیابی و انجام شوند.
واژه‌های کلیدی: آسیب پذیری، نسبت ظرفیت به تقاضا، طرح لرزه ای، پل های بتن آرمه
فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                            صفحه
فصل 1: بیان گفتار ……………………………………………………………………………………………………….1
1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………….. 2
1-2- هدف از تحقیق و اهداف آن …………………………………………………………………………………. 2
1-3- ساختار پایان نامه……………………………………………………………………………………………………… 5
فصل 2: کلیات و تاریخچه آسیب های وارده به پل ها در زلزله های گذشته……………………..6
2-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….. 7
2-2- اثر زلزله های بزرگ برپل ها ……………………………………………………………………………………………………… 7
    2-2-1- تغییر مکان های لرزه ای………………………………………………………………………………………………. 13
    2-2-2- آسیب دیدگی های کوله………………………………………………………………………………………………. 15
    2-2-3- آسیب های ایجاد شده در سطح عرشه……………………………………………………………………….. 16
    2-2-4- آسیب دیدگی های نشیمن گاه (کلید های برشی)……………………………………………………. 17
    2-2-5- بررسی رفتار لرزه ای پایه های پل……………………………………………………………………………….. 18
    2-2-6- آسیب های وارده به دال های دسترسی یا پیش دال ها…………………………………………… 22
    2-2-7- تأثیر ساختار هندسی بر سازه پل………………………………………………………………………………… 23
    2-2-8- شکست  فنداسیون ……………………………………………………………………………………………………… 24
    2-2-9- آسیب پذیری تکیه گاه و اتصالات ………………………………………………………………………………. 24
    2-2-10- خرابی های قابل قبول از نظر آئین نامه آشتو ………………………………………………………… 25
    2-2-11- خرابی های غیر قابل قبول از نظر آشتو…………………………………………………………………… 25
    2-2-12- اثرات تخریبی زلزله بر پل های ایران ………………………………………………………………………. 27
2-3- تحقیقات انجام شده در زمینه اثر زلزله بر پل ها …………………………………………………………………. 28
2-4- تحقیقات انجام شده در زمینه اثر

 

زلزله بر پل ها در ایران……………………………………………………. 30
    2-4-1- تحقیقات انجام شده در زمینه بررسی آسیب پذیری کمی پل ها…………………………….. 30
2-5- معیارهای عملکردی…………………………………………………………………………………………………………………. 32
2-6- خلاصه فصل :…………………………………………………………………………………………………………………………… 34
فصل 3: ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای پل ها به روش کمی و مبانی نظری آنها……………….35
3-1-  مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………… 36
3-2- حالات حدی طراحی و ارزیابی سازه………………………………………………………………………………………. 36
     3-2-1- حالات حدی اعضا………………………………………………………………………………………………………… 36
     3-2-2- حالات حدی سازه……………………………………………………………………………………………………….. 37
3-3- ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای…………………………………………………………………………………………………. 38
3-4- روش های ارزیابی آسیب پذیری…………………………………………………………………………………………….. 38
    3-4-1- روش های طبقه بندی………………………………………………………………………………………………….. 39
    3-4-2- روش های بازرسی و امتیازدهی…………………………………………………………………………………… 40
    3-4-3- روش های تحلیلی ارزیابی آسیب پذیری…………………………………………………………………….. 40
    3-4-4- روش های آزمایشگاهی ارزیابی آسیب پذیری……………………………………………………………. 40
3-5- ارزیابی تحلیلی آسیب پذیری پل ها……………………………………………………………………………………….. 41
3-6- ارزیابی تفصیلی آسیب پذیری مطابق با FHWA – 95 ……………………………………………………….. 41
    3-6-1- جمع آوری اطلاعات در خصوص پل مورد نظر…………………………………………………………… 41
    3-6-2- بازرسی محلی………………………………………………………………………………………………………………… 41
    3-6-3- ارزیابی کمی اجزای پل…………………………………………………………………………………………………. 42
3-7- مطالعات کمی آسیب پذیری پل…………………………………………………………………………………………….. 42
    3-7-1- دستورالعمل ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای پل…………………………………………………………… 42
3-8- روش های ارزیابی آسیب پذیری پل ها مطابق دستورالعمل FHWA – 95………………………. 43
    3-8-1- روش ارزیابی براساس نسبت ظرفیت به تقاضا ………………………………………………………….. 43
    3-8-2- روش ارزیابی براساس مقاومت جانبی سازه پل …………………………………………………………. 47
3-9- مبانی مدل سازی سازه ای………………………………………………………………………………………………………. 48
    3-9-1- مدل واقعی ……………………………………………………………………………………………………………………. 48
    3-9-2- ساخت مدل آزمایشگاهی با ابعاد کوچکتر از ابعاد واقعی…………………………………………… 48
    3-9-3- به کار گیری مدل تحلیلی…………………………………………………………………………………………….. 49
3-10- انتخاب روش مدل سازی تحلیلی…………………………………………………………………………………………. 49
    3-10-1- روش های گوناگون مدلسازی سازه پل…………………………………………………………………….. 50
3-11- رفتار سازه پل………………………………………………………………………………………………………………………… 54
    3-11-1- سازه با رفتار الاستیک خطی…………………………………………………………………………………….. 54
    3-11-2- سازه با شکل پذیری محدود………………………………………………………………………………………. 54
    3-11-3- سازه با شکل پذیری زیاد……………………………………………………………………………………………. 54
3-12- روند کلی ارزیابی آسیب پذیری و بهسازی لرزه ای پل ها…………………………………………………. 55 
3-13- خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………..56
فصل 4: ارزیابی لرزه ای پل شهید حقانی تهران…………………………………………………………..57
4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 58
4-2- مشخصات عمومی پل مورد مطالعه…………………………………………………………………………………………. 59
4-3- میزان اهمیت پل شهید حقانی……………………………………………………………………………………………….. 60
4-4- مشخصات فنی پل……………………………………………………………………………………………………………………. 61
    4-4-1- طبقه بندی پل………………………………………………………………………………………………………………. 61
    4-4-2- مشخصات ساختگاه پل………………………………………………………………………………………………….. 61
4-5- مشخصات و جزئیات اجزای پل مورد مطالعه…………………………………………………………………………. 63
    4-5-1- روسازه………………………………………………………………………………………………………. 63
    4-5-2- زیر سازه و قسمت های اصلی پل………………………………………………………………………………… 64
4-6- مطالعات میدانی و وضعیت موجود پل……………………………………………………………………………………. 66
    4-6-1- وضعیت عرشه……………………………………………………………………………………………………………….. 66
4-7- پردازش و تجزیه و تحلیل وضعیت موجود پل……………………………………………………………………….. 70
4-8- مدلسازی پل مورد مطالعه و بارگذاری آن………………………………………………………………………………. 71
    4-8-1- طیف طرح استاندارد 2800………………………………………………………………………………………… 72
    4-8-2- مشخصات هندسی اعمال شده پل در شبیه سازی عددی………………………………………… 72
    4-8-3- تعیین مقاومت های درج شده در مدارک فنی (مقاومت مشخصه)…………………………… 74
    4-8-4- بارهای وارد به سازه………………………………………………………………………………………………………. 75
4-9- تعیین ظرفیت اجزای سازه……………………………………………………………………………………………………… 78
4-10- نتایج تحلیل……………………………………………………………………………………………………………………………. 78
    4-10-1- تغییر مکان های ناشی از بارهای قائم………………………………………………………………………. 78
    4-10-2- مقادیر لنگر خمشی، نیروی برشی و نیروی محوری ایجاد شده در عرشه پل……….. 79
    4-10-3- مقادیر لنگر خمشی، نیروی برشی و نیروی محوری در سرستون ها……………………… 81
    4-10-4- مقادیر لنگر خمشی، نیروی برشی و نیروی محوری در کوله ها…………………………….. 86
    4-10-5- مقادیر لنگر خمشی، نیروی برشی و نیروی محوری در پایه ها………………………………. 90
    4-10-6- مودهای نوسان طبیعی سازه……………………………………………………………………………………… 95
    4-10-7- تصویر مود ارتعاشی غالب…………………………………………………………………………………………… 97
    4-10-8- تغییرمکان های ناشی از بار زلزله……………………………………………………………………………… 97
4-11- ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای بر مبنای دستورالعمل FHWA-95……………………………….. 100
4-12- نسبت ظرفیت به تقاضا ستون ها و پایه های بتن مسلح………………………………………………… 101
    4-12-1- تعیین مقادیر ظرفیت لرزه ای نیرو و لنگر برای پایه های پل……………………………… 101
    4-12-2- مقادیر تقاضا نیرو و لنگر ستون ها…………………………………………………………………………. 103
    4-12-3- تعیین نسبت ظرفیت ارتجاعی به تقاضای نهایی خمشی ستون…………………………. 104
    4-12-4- نسبت ظرفیت به تقاضا تغییر مکان پایه ها…………………………………………………………… 113
4-13- ارزیابی مقاومت دال عرشه……………………………………………………………………………………………………..114
     4-13-1- ارزیابی مقاومت خمشی دال………………………………………………………………………………………..115
     4-13-2- ارزیابی مقاومت برشی دال…………………………………………………………………………………………..115
4-14- نسبت ظرفیت به تقاضا اعضای غیر باربر ………………………………………………………………………. ..116
    4-14-1- پهنای نشیمن گاه روی کوله ها……………………………………………………………………………… 116
    4-14-2- مهار آرماتورهای طولی ستون…………………………………………………………………………………. 118
    4-14-3- وصله آرماتورهای طولی ستون……………………………………………………………………………….. 120
4-15- مهندسی ارزش در امر مقاوم سازی ………………………………………………………………………………… 124
   4-15-1- روش و هزینه انجام مقاوم سازی…………………………………………………………………………….. 125
   4-15-2- بهسازی پل بر اساس مهندسی ارزش……………………………………………………………………… 125
4-16- انواع روش های بهسازی پل مورد مطالعه………………………………………………………………………… 128
4-17- گزینه های پیشنهادی برای مقاوم سازی لرزه ای پل مورد مطالعه………………………………… 133
فصل 5: جمع‌بندی و پیشنهادها ………………………………………………………………………………134
5-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………135
5-2- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………… .135
5-3- پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………… 137
مراجع…………………………………………………………………………………………………………… 140
پیوست‌            144

مقدمه
اهمیت در نظر گرفتن اثرات زلزله در طراحی سازه های مهندسی برای اولین بار در سال 1923 پس از آسیب های مخرب زلزله کانتو[1] (جزیره هونشو[2] در ژاپن) به رسمیت شناخته شد. در آن روزها پل ها بر اساس فن آوری از ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان و فرانسه بدون توجه به اثرات اختلالات لرزه ای ساخته می شدند. آسیب های معمولی بر اثر زلزله در آن زمان به صورت تغییر مکان جانبی بود، که این عامل باعث فروپاشی کل سیستم پل می شد این یک آسیب معمول بود که اثرات لرزه ای در آن در نظر گرفته نمی شد، یا وقتی که طراحی لرزه ای به ویژه برای پایه کافی نبود، این نوع آسیب در سال 1920 تا1950 بیشتر در پل ها نمایان شد. از همین رو اقدامات متقابل لرزه ای پس از زلزله 1923 کانتو آغاز شد. روش نیروی جانبی استاتیکی معادل با استفاده از ضریب لرزه ای 1/0-3/0 بر اساس روش طراحی تنش مجاز، که اغلب به روش ضریب لرزه ای نامیده می شود به عنوان روشی برای مقابل با نیروی زلزله تعیین شد و برای اولین بار در طراحی پل ها در سال 1927 به ثبت رسید. از آن زمان بر اساس آسیب لرزه ای و پیشرفت تحقیقات عمل طراحی لرزه ای بهبود یافت. ولی با این حال هنوز دانش طراحی در مرحله اولیه و بیشتر برای اطمینان از عملکرد لرزه ای بود به همین خاطر بسیاری از عوامل مهم دیگر مانند میدان حرکت واقعی زمین، شکل پذیری و پاسخ دینامیکی و نکات دیگر در طراحی ها شامل نمی شد ولی این شروعی بود برای مقابله با اثر زلزله بر سازه.

نمونههای اولیه شناخته شده مرتبط است ، و سپس دسته بندی یک الگوی ناشناخته بوسیله تعیین

 

ویژگیهای فردی: خصوصیاتی است که منحصر به حسابرسی است که شامل موارد زیر است:

1) استقلال: تضاد منافع بین دو گروه تهیه کننده و استفاده کننده اطلاعات، مهمترین توجیه برای نیاز به حسابرسی است. وجود تضاد بین این دو گروه انجام خدمات حسابرسی توسط فردی مستقل از هر دو گروه اجباری می سازد. اهمیت استقلال برای حسابرس تا حدی است که تمامی ویژگی های دیگرش را تحت الشعاع قرار می دهد. جایگاه سازمانی، نگرش ذهنی، آزادی عمل در بررسی و گزارشگری و رابطه مالی از جمله عواملی است که بر استقلال حسابرس تاثیر میگذارد.

2)جایگاه سازمانی: استقلال سازمانی باعث رهایی حسابرس از نفوذ تهیه کننده اطلاعات میشود. جایگاه سازمانی مستقل، فراهم کننده اطمینانی منطقی است که حسابرس تحت تاثیر حرکات سودار واحد مورد رسیدگی قرار نمیگیرد و می تواند پذیرش نقش حسابرسی را به عنوان مکانیزمی نظارتی توسط استفاده کنندگان و جامعه بهبود بخشد. انتخاب حسابرس و فراهم کردن زمینه و امکانات حسابرسی برای او می باید از مسئولیت های هیئت مدیره و یا زیر مجموعه ای از هیئت مدیره و با تائید سهامداران باشد.

3)نگرش ذهنی: در هر فرآیندآزمونی و گزارشگری که توام با قضاوت باشد، یک نگرش ذهنی مستقل

 

ضروری است. اساسا نگرش ذهنی بخشی از اعتقادات و تفکرات حسابرس و بیانگر این است که حسابرس، با استقلال رای و عمل انجام گرفته است .

4) بیطرفی: بیطرفی در دستیابی به قضاوت های حسابرسی دقیق الزامی است. یافته ها می باید مبنای قضاوت حسابرسی باشند و هیچ گونه منافع شخصی نباید نقشی در قضاوت حسابرسی داشته باشند.

5)آزادی عمل در آزمون وگزارشگری حسابرسی: انتخاب و ارزیابی شواهدمبنای قضاوت برای حسابرسی است.حسابرس در این امر باید آزادی عمل و استقلال داشته باشد. تاکید بر استقلال در اینجا به این دلیل است که فرآیند آزمون و گزارشگری، مسئولیت حسابرس است و نه تهیه کننده اطلاعات .

6)منافع مالی: جهت اطمینان دادن به استفاده کنندگان اطلاعات و پذیرش بیطرفانه بودن اظهارنظر حسابرسی، وی میباید هیچ گونه منافع مالی مستقیم ویا منافع مالی با اهمیت غیر مستقیم در رابطه با واحد مورد رسیدگی نداشته باشد.

7)صلاحیت حرفه ای: صلاحیت حرفه ای حسابرسی لازمه رسیدگی موثر به موضوعات پیچیده است. صلاحیت حرفه ای از طریق آموزش، تجربه کار حرفه ای، آموزش ضمن خدمت و سایر موارد مشابه به دست می آید. به عنوان یک شخص با صلاحیت حسابرسی می باید از یک رشته دانش های عمومی مربوط نیز بر خوردار باشد و درک عمیق از فرآیند حسابرسی و موضوع مورد رسیدگی که اطلاعات از آن استخراج شده نیز داشته باشد.

8)صلاحیت اخلاقی و سایر ویژگی های شخصی: پایبندی به اصول اخلاقی از شخصیت ذاتی و اعتقادات شخص فرد سرچشمه میگیرد و نه از یک رشته قوانین و مقررات. در نتیجه ابعاد درستکاری حرفه ای میباید فراتر ازمجموعه ای از آیین نامه های حرفه ای باشد.

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات…………………….. 1

1-1- مقدمه…………………… 2

1-2- عنوان تحقیق…………………… 2

1-3- بیان مسئله…………………… 3

1-4- ضرورت و اهمیت انجام پژوهش…………………….. 6

1-5- اهداف تحقیق…………………… 9

1-5-1- هدف اصلی……………………. 9

1-6- سؤالات تحقیق…………………… 9

1-6-1- سوال اصلی تحقیق…………………… 9

1-6-2- سوالات فرعی……………………. 9

1-7- فرضیه ‏های تحقیق…………………… 10

1-7-1- فرضیه اصلی…………………… 10

1-7-2- فرضیه­ های فرعی……………………. 10

1-8- روش تحقیق…………………… 11

1-9- روش آماری……………………. 11

1-9-1- آمار توصیفی……………………. 11

1-9-2- آمار استنباطی……………………. 11

1-10- روش گردآوری داده­ ها …………………..11

1-11-جامعه آماری، روش نمونه‏ گیری و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان)……. 12

1-12-تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری……………………. 12

1-13-تعاریف نظری و عملیاتی……………………. 12

1-13-1- تعاریف نظری……………………. 12

1-13-1-1- کارت امتیازی متوازن…………………… 12

1-13-1-2-استراتژی (راهبرد)………………….. 13

1-13-2- تعاریف عملیاتی……………………. 13

فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری……………………. 14

کارت امتیازی متوازن…………………… 15

2-1- مقدمه…………………… 15

2-2- تاریخچه و روند تکاملی کارت امتیازی متوازن…………………… 17

 

2-2-1- معیارهای سنجش مالی عمدتاً کوتاه مدت و غیر استراتژیک هستند……. 18

2-2-2- ارزیابی مبتنی بر اطلاعات تاریخی است…………………… 18

2-2-3- ارزیابی­ها عمدتاً یک بعدی است…………………… 18

2-3- تاریخچه شکل­گیری برنامه­ریزی استراتژیک…………………….. 19

2-4- استراتژی……………………. 20

2-5- چهار فرآیند مدیریت راهبردی……………………. 21

2-5-1- تفسیر چشم‌انداز…………………… 21

2-5-2- انتقال راهبرد و مرتبط ساختن آن با اهداف……………. 22

2-5-3- برنامه‌ریزی تجاری……………………. 24

2-5-4- بازخورد و آموزش…………………….. 25

2-6- تعاریف کارت امتیازی متوازن…………………… 28

2-7- کارت امتیازی متوازن ابزار کارآمد تسری استراتژی­ها……. 30

2-8- مزایای کارت امتیازی متوازن…………………… 30

2-8-1- یکپارچگی و نظارت……………………. 31

2-8-2- تمرکز…………………… 31

2-8-3- بازخور…………………… 31

2-8-4- همسویی……………………. 31

2-8-5- ارتباطات……………………. 32

2-8-6- مسئولیت‌پذیری……………………. 32

2-8-7- مشارکت……………………. 32

2-8-8- تبدیل و تکامل…………………… 32

2-9- کارکردهای کارت امتیازی متوازن…………………… 33

2-10- منظرهای ارزیابی متوازن…………………… 34

2-11- دلایل عدم اجرای استراتژی­های تدوین شده در سازمان……….. 36

2-11-1- عدم مشارکت کارکنان در فرآیند برنامه­ریزی استراتژیک شرکت……. 37

2-11-2- موانع مدیریتی……………………. 37

2-11-3- موانع عملیاتی……………………. 37

2-11-4- موانع کارکنان…………………… 37

2-12- معرفی وجوه کارت امتیازی متوازن…………………… 39

2-12-1-وجه مالی……………………. 40

2-12-2- وجه مشتری……………………. 41

2-12-3- وجه رشد و یادگیری……………………. 42

2-12-4- وجه فرآیندهای داخلی……………………. 42

2-12-4-1- آرمان / چشم ­انداز…………………… 43

2-12-4-2- استراتژی……………………. 43

2-12-4-3- عوامل بحرانی موفقیت……………………. 44

2-12-4-4- روابط علت و معلولی……………………. 44

2-12-4-5- برنامه عملی……………………. 44

2-13- پیاده­سازی کارت امتیازی متوازن…………………… 45

2-13-1- قدم اول…………………… 45

2-13-2-قدم دوم…………………… 46

2-13-3- قدم سوم…………………..46

2-13-4- قدم چهارم…………………… 47

2-13-5- قدم پنجم…………………… 47

2-13-6- قدم ششم…………………… 48

2-14- مثالی از یک سیستم کارت امتیازی متوازن…………………… 48

2-14-1- منظر مالی اهداف……………………. 48

2-14-2- منظر فرآیندهای داخلی اهداف……………………. 48

2-14-3- منظر یادگیری و رشد اهداف……………………. 49

2-14-4- منظر مشتری……………………. 49

2-15- ایجاد سازمان استراتژی محور به کمک کارت امتیازی متوازن…….. 50

2 -15-1- ترجمه استراتژی به اصطلاحات عملیاتی……………………. 51

2-15-2- همسوسازی سازمان برای ایجاد هم افزایی……………………. 52

2-15-3- تبدیل استراتژی به کار هر روز هرکس…………………….. 52

2-15-3-1- آموزش و برقراری ارتباط……………………. 53

2-15-3-2- توسعه اهداف فردی و گروهی……………………. 53

2-15-3-3- سیستم­های پاداش و بهره­ وری……………………. 53

2-15-4- تبدیل استراتژی به یک فرآیند مستمر…………………… 54

2-15-5- بسیج و به حرکت درآوردن تحول ازطریق رهبـری مدیریت ارشد……. 54

2-16- گسترش استفاده از کارنامه متوازن (کارت امتیازی متوازن)…….. 57

2-17-کارنامه متوازن تکمیل کنندهِ گزارشگری مالی رایج…………….. 58

2-18- چهار دیدگاه در کارنامه متوازن…………………… 59

2-19- داستان­های موفقیت از راه کارت امتیازی متوازن…………………… 60

2-19-1- رشد پایه درآمد که بیشتر از رشد بازار باشد…………………… 61

2-19-2- تبدیل ۳۰ درصد درآمد حاصل از تغییرات تدریجی به سود عملیاتی……. 61

2-19-3- دو برابر کردن سود هر سهم…………………… 61

2-20- سنگ بنای پیروزی……………………. 63

2-20-1- حمایت مدیریت ارشد…………………… 64

2-20-2- مدیریت پروژه…………………..64

2-21- چالش­های کارت امتیازی متوازن در مقام عمل…………………… 65

2-22- سیستم جامع مدیریتی کارت امتیازی متوازن برای پیوند استراتژی با عملیات…… 66

2-22-1 – تنظیم استراتژی……………………. 66

2-22-2- برنامه ریزی استراتژیک…………………….. 67

2-22-3- همسویی سازمان با استراتژی……………………. 69

2-22-4- برنامه ­ریزی عملیات……………………. 69

2-22-5- کنترل، نظارت و یادگیری……………………. 70

2-22-6- سنجش و سازگار کردن استراتژی……………………. 70

2-23- بعضی از کاستی­های کارت امتیازی متوازن…………………… 71

2-24-تحقیقات انجام شده در مورد کارت امتیازی متوازن…………………..72

2-24-1- تحقیقات خارجی……………………. 72

2-24-2- تحقیقات داخلی……………………. 76

2-3- نتیجه ­گیری……………………. 79

فصل سوم: مواد و روش­ها و روش­شناسی تحقیق یا روش اجرای تحقیق…… 81

3-1- مقدمه…………………… 82

3-2 – روش تحقیق…………………… 82

3-2-1- برحسب هدف……………………. 83

3-2-2- برحسب نحوه گردآوری داده ­ها………………….. 84

3-3- جامعه آماری تحقیق…………………… 87

3-4- روش نمونه ­گیری و تعیین حجم نمونه…………………… 87

3-5- روش و ابزار جمع ­آوری اطلاعات و اندازه­ گیری داده ­ها……… 87

3 -6- روش سنجش اعتبار (روایی) و پایایی…………………..91

3-6-1- روایی پرسشنامه تحقیق…………………… 91

3-6-2- پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه…………………… 92

3 -7- روش تجزیه و تحلیل دادها و آزمون فرضیه ­ها………………….. 93

3-7-1- نرم­افزارهای مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده­ ها …………………..94

3-7-2- مقایسه رتبه با استفاده از آزمون فریدمن……………………. 94

3-7-3- آزمون کای –دو برای جدول­های یک بعدی……………………. 95

3-7-4- آزمون نسبت (دو جمله ­ای)………………….. 95

3-8-چهارچوب نظری و مدل تحقیق: مدل کارت امتیازی متوازن……… 96

3-8-1- مانع اول…………………… 96

3-8-2- مانع دوم…………………… 96

3-8-3- مانع سوم…………………… 96

3-8-4- مانع چهارم…………………… 96

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها………………….. 100

4-1- مقدمه…………………… 101

4-2- ویژگی­های جمعیت­ شناسی جامعه مورد مطالعه………… 101

4-2-1- جامعه مورد مطالعه از لحاظ جنسیت……………………. 102

4-2-2- جامعه مورد مطالعه از لحاظ سن……………………. 102

4-2-3- جامعه مورد مطالعه از لحاظ تحصیلات……………………. 103

4-2-4- جامعه مورد مطالعه از لحاظ سابقه کار در سازمان…….. 104

4-3 – آزمون فرضیات……………………. 105

4-3-1- آزمون فرضیه اصلی تحقیق…………………… 105

4-3-1-1- آزمون کای – دو…………………… 106

4-3-1-2- آزمون نسبت (دو جمله ­ای) …………………..108

4-4- آزمونهای مربوط به فرضیه اول…………………… 110

4-4-1- آزمون کای – دو…………………… 110

4-4-2- آزمون نسبت (دو جمله ­ای)………………….. 112

4-5- آزمون مربوط به فرضیه دوم…………………… 114

4-5-1- آزمون کای –دو…………………… 114

4-5-2- آزمون نسبت (دو جمله­ ای) …………………..116

4-6- آزمون مربوط به فرضیه سوم…………………… 118

4-6-1- آزمون کای – دو…………………… 118

4-6-2- آزمون نسبت (دو جمله ­ای) …………………..120

4-7- آزمون مربوط به فرضیه چهارم…………………… 121

4-7-1- آزمون کای –دو…………………… 121

4-7-2- آزمون نسبت (دو جمله ­ای)………………….. 123

4-8- آزمون مربوط به فرضیه پنجم…………………… 124

4-8-1- آزمون کای –دو…………………… 124

4-8-2-آزمون نسبت (دو جمله ­ای) …………………..126

فصل پنجم: نتایج تحقیق…………………… 128

5-1- مقدمه…………………… 129

5-2- خلاصه تحقیق…………………… 129

5-3- نتایج آزمون فرضیات و تفسیر آنها………………….. 130

5-3-1- آزمون کای-دو…………………… 131

5-3-2- آزمون نسبت (دو جمله ­ای)………………….. 131

5-4- پیشنهادات براساس نتایج به دست آمده………………….. 134

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی……………………. 134

5-6- محدودیت­های تحقیق…………………… 134

منابع و مآخذ…………………… 136

پیوستها …………………..147

Abstract…………………..

چکیده:

هدف از انجام این تحقیق بررسی امکان بکارگیری کارت امتیازی متوازن جهت اجرای استراتژی­های آن در شرکت خودرو­سازی سایپا است. کارت امتیازی متوازن یکی از تکنیک­های ارزیابی عملکرد سازمان­ها می­باشد که سازمان را از چهار منظر مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد مورد ارزیابی قرار می­دهد. عمده­ترین مشکل در سازمان­ها اجرای استراتژی تدوین شده می­باشد. کارت امتیازی متوازن فاصله­ای که ما بین تدوین و اجرای استراتژی وجود دارد از بین می­برد. محل تحقیق شرکت سایپا و جامعه آماری شامل 58 نفر از مدیران ارشد، مدیران میانی، اجرائی شاغل در شرکت سایپا می­باشند. روش تحقیق توصیفی– پیمایشی و ابزار جمع­آوری اطلاعات پرسشنامه و مطالعات کتابخانه­ای بوده و روش آماری، آمار استنباطی می­باشد. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر این است که امکان اجرای ارزیابی متوازن با بکارگیری کارت امتیازی متوازن در شرکت سایپا وجود دارد. و با استفاده از این تکنیک امکان غلبه بر موانع اجرای استراتژی در شرکت سایپا وجود دارد.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

در مورد سازمان تعاریف بسیاری ارائه شده است. کلاسیک­ها بر نقش ساختار در سازمان تاکید می­کنند و نئوکلاسیک­ها به انسان توجه اساسی دارند. سازمان­های مکانیکی، سازمان­های ارگانیکی، سازمان یادگیرنده، سازمان به مثابه فرهنگ و انواع مختلفی از تعاریف دیگر که هریک از زوایه­ای خاص به سازمان می­نگرند. اما یکی از استعاره­های جالب در مورد سازمان، تشبیه سازمان به انسان است، در این تفکر به سازمان به مثابه موجودی زنده نگریسته می­شود. اما در همه موجودات زنده، بویژه انسان، فاکتورهایی وجود دارد که از آنها به عنوان علایم حیاتی نام برده می­شود.! آیا سازمان نیز علایم حیاتی دارد؟ آیا آنچنان که فشار خون و نبض انسان حامل پیام مرگ و زندگی می­ توانند باشند، می­توان با اندازه­گیری نبض و فشار خون سازمان نسبت به سلامت یا عدم سلامت آن آگاهی یافت؟ چارچوب کارت ارزیابی متوزان یکی از روش­های نوین و مفیدی است که کنترل استراتژیک در سازمان را برمبنای عوامل حیاتی آن امکان­پذیر می­سازد.

2-1- عنوان تحقیق

بررسی امکان بکارگیری کارت امتیازی متوازن جهت اجرای استارتژی­های آن در شرکت خودرو­سازی سایپا.

3-1- بیان مسئله

تا چند دهه قبل برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین استراتژی برای سازمان­ها معنا و مفهومی نداشت و سازمان­ها فقط به برنامه‌ریزی عملیاتی می‌پرداختند و شاید موفقیت‌هایی نیز کسب نموده باشند. ولی بعد از آن دوران، بخصوص دهه 1970 به بعد، سازمان­ها به این نتیجه رسیدند که فقط با برنامه‌ریزی عملیاتی نمی‌توانند به فعالیت­ها ادامه دهند. چون تحولات اقتصادی جدید از جمله افزایش تورم و بیکاری، رقابت بین سازمان­ها و اهمیت خدمات در اقتصاد باعث گردید که سازمان­ها برای رفع مشکلات به برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین استراتژی روی آورند. زیرا هیچ سازمانی توانایی کامل شکل دادن به محیطی که در آن کارمیکند را ندارد. اما می‌تواند اوضاع و احوالی را پدید آورده و از بین آنها بهترین فرصت‌ها را بدست آورد. وظیفه مدیریت این است که شرکت را همواره به گونه‌ای ببیند که می‌تواند بشود. نه آن‌گونه که هم‌اکنون هست (کاتلر، اصول بازاریابی، 86)

ولی پیاده‌سازی این استراتژی‌های تدوین شده در برنامه‌ریزی استراتژیک، مشکل است زیرا در مسیر اجرای هر استراتژی موانع زیادی وجود دارد که از آن‌جمله می‌توان به موانع فنی و موانع مهارتی و موانع ساختاری اشاره نمود. روش‌های زیادی نیز برای غلبه بر موانع اجرای استراتژی‌ها پیشنهاد گردیده است. یکی از روش‌های پیشنهادی، تکنیک ارزیابی متوازن نام دارد که در سال 1992 توسط کاپلان و نورتون ارائه گردیده است. بر اساس نظریات کاپلان و نورتون روش ارزیابی متوازن، شرکت­ها و سازمان­ها را قادر می‌سازد تا فاصله قابل توجهی را که قبلاً فی­مابین مراحل تدوین و اجرای استراتژی بوجود می‌آمد، از میان بردارند. آنها معتقد بودند که این عدم ارتباط صحیح فی مابین مراحل تدوین و اجرای استراتژی به واسطه موانع زیربه وجودمی آید:

1-3-1- مانع اول: چشم‌انداز و استراتژی‌ها غیرقابل درک هستند.

1-3-2- مانع دوم: عدم ارتباط استراتژی‌ها با اهداف نقش‌ها، گروه‌ها و افراد سازمان‌ها.

1-3-3- مانع سوم: عدم ارتباط استراتژی‌ها با تخصیص منابع کوتاه‌مدت و بلندمدت سازمان.

1-3-4- مانع چهارم: دریافت بازخوردهای تاکتیکی به جای بازخوردهای راهبردی (یعنی بازخوردهایی که وجود دارد بر اساس مهارت است نه بر اساس استراتژی). (کاپلان و نورتون[1]، 1996)

این تحقیق بر اساس 4 مانع بالا با طرح 5 فرضیه سعی بر آن دارد تا مشخص نماید آیا می‌توان از تکنیک ارزیابی متوازن برای غلبه بر موانع اجرای استراتژی شرکت خودروسازی سایپا استفاده نمود؟ اصولاً سازمان­ها سعی دارند که چرخه رضایت‌مندی در درون خود ایجاد نمایند، اجرای صحیح چنین چرخه‌ای در گروارزیابی صحیح آن است. در این راستا تکنیک ارزیابی متوازن جزء اولین تکنیک هاست که به اهمیت در ارزیابی عملکرد و فعالیت‌های سازمان توجه نموده است. سیستم سنتی ارزیابی عملکرد عمدتاً بر سنجه‌های مالی استوار بودند. در ابتدا برای ارزیابی عملیات بیشتر ازسنجه­های مالی مطلق مانند در آمد کل، در آمد خالص، سود عملیاتی وسودخالص استفاده می­نمود. باگذشت زمان، وگسترش و پیچیده شدن فعالیت­های سازمان، استفاده از سنجه‌های مالی نسبی، مانند بازگشت سرمایه و باقیمانده درآمد رواج پیدا کرد. در دهه‌های اخیر، نیز مدل‌هایی چون ارزش افزوده اقتصادی و جریان‌های نقدی به عنوان معیارهای مناسبت‌تری برای ارزیابی نتیجه عملیات معرفی شدند. (نمازی، 1386، 56)

در سیستم‌های سنتی ارزیابی عملکرد، از یک‌سو، تمامی معیارهای ارزیابی، مالی و صرفاً کمّی هستند و اصولاً نشان‌دهنده خلاصه و سریع و عملیات‌ و فعالیت­های یک سازمان هستند و در مواردی به حدی تجمعی هستند که فقط برای سطوح خاصی از مدیران، کارکنان قابل استفاده هستند. همچنین معیارهای مالی در زمینه‌هایی که قادر به ارزیابی هستند، نشان‌دهنده رویدادهای تاریخی گذشته‌اند و چون اغلب با تأخیر بدست می‌آیند، اطلاعات کاملی در زمینه پاسخگویی و تعهدات سازمان در قبال سهامداران و ذی‌نفعان در اختیار قرار نمی‌دهد و از معرفی بهترین نتایج عملکرد