چکیده.. 1

فصل اول: کلیات تحقیق. 2

1-1-مقدمه. 3

1-5- سوالات تحقیق. 7

1-6- فرضیات پژوهش. 8

1-7- روش شناسی تحقیق. 9

1-8- قلمرو پژوهش. 9

1-10- جنبه جدید بودن و نوآوری. 10

1-11- فرایند  تدوین تحقیق. 10

1-12   تعریف واژه‌های اختصاصی. 12

فصل دوم: ادبیات نظری و تجربی تحقیق. 16

2-1-مقدمه. 17

2-2- تسهیلات اعطایی. 19

2-2-3-اهداف سیاست پولی. 19

2-2-4-تجهیز و تخصیص منابع مالی . 21

2-2-4-1-تأمین مالی. 22

2-2-4-2-کارایی و نا کار آمدی بازار سرمایه.. 22

2-2-4-3-تجهیز و تخصیص منابع مالی توسط بانکها. 24

2-2-4-5-روشهای تخصیص منابع در بانکداری بدون ربا. 24

2-2-5-ویژگی‌های نظام بانکی در اعطای تسهیلات.. 25

2-2-5-1ضوابط و معیارهای اساسی اعطای تسهیلات.. 25

2-2-5-2-عوامل مؤثر در انتخاب نوع تسهیلات بانکی . 30

2-2-5-3-تسهیلات و تعهدات در بخش‌های مختلف اقتصادی.. 31

2-3- سهم تسهیلات اعطایی بانکها در ایجاد اشتغال.. 33

2-3-2-نقش تسهیلات زود بازده در ایجاد اشتغال. 37

2-3-3-اهم اقدامات انجام شده و در دست انجام سیستم بانکی در مورد اشتغال  38

2-3-4-اشتغال پایدار مهمتر از طرح‌های زود بازده. 47

2-4- بنگاههای زود بازده.. 49

2-4-1- ساختار و تقسیم بندی صنایع در کشورها. 50

2-4-2- نمونه‌هایی از طیف گسترده فعالیتهای بنگاههای کوچک.. 52

 

2-4-2- تأثیر و نقش صنایع کوچک در رشد و توسعه صنعتی کشورهای در حال توسعه و نقاط قوت و ضعف آن. 52

2-4-3-موضوعات کلیدی شناخته شده و مورد تجدید نظر قرار گرفته جهت تأمین اعتبارات مورد نیاز صنایع کوچک (وزارت صنایع، 58:1373) . 56

2-4-5- مهمترین چالش‌هادرپرداخت تسهیلات مالی به بنگاههای زود بازده در ایران.  58

2-5- پیشینه تحقیق . 63

فصل سوم: ادبیات نظری و تجربی تحقیق. 73

3 -1- مقدمه. 74

3-2-روش تحقیق. 74

3-3-جامعه آماری و روش تعیین حجم نمونه. 74

3-3-1-قلمروی زمانی پژوهش. 75

3-3-2-قلمروی مکانی. 75

3-3-3-روش نمونه‌گیری. 76

3-3-4-واحد نمونه‌ی مورد مشاهده. 76

3-3-5-تعداد جامعه . 76

3-3-6-برآورد حجم نمونه. 77

3-4-روشهای گردآوری اطلاعات. 78

3-4-1-مطالعه‌ی کتابخانه‌ای. 79

3-4-2-تحقیق میدانی. 79

3-5-روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها. 80

3-6-روایی و اعتبار تحقیق. 83

3-6-1-روایی. 83

3-6-1-1- اعتبار محتوا. 84

3-5-1-2-روایی ظاهری. 86

3-6-2- پایایی. 86

فصل چهارم: یافته های تحقیق. 88

4-1-مقدمه. 89

4-2-یافته های توصیفی تحقیق. 89

4-2-1-سمت شغلی پاسخ دهندگان. 89

4-2-3-سال دریافت تسهیلات اعطایی بانکها از سوی بنگاهها. 91

4-2-6-نوع طرح. 93

4-2-7-نوع سرمایه برای شروع. 93

4-2-8-شغل یا حرفه متقاضی. 94

4-2-9-مدت زمان تسهیلات دریافتی. 95

4-2-10-تجربه کاری. 96

4-3-یافته های استنباطی تحقیق. 97

4-3-1-اثر بخشی تسهیلات در اشتغالزایی بنگاههای زود بازده. 97

4-3-2-انعطاف پذیری بانک. 111

4-3-3-میزان رضایت از تسهیلات دریافتی. 116

4-4- بررسی تحلیلی نتایج پیمایش. 125

4-4-1-اثر بخشی تسهیلات اعطایی بانک‌ها در ایجاد اشتغال بنگاه‌های زودبازده  125

4-4-2-انعطاف پذیری بانکها در ارائه تسهیلات. 128

4-4-3-رضایت دریافت کنندگان تسهیلات اشتغالزایی. 129

4-5-جمع بندی. 130

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات. 131

5-1-مقدمه. 132

5-2-آزمون فرضیات تحقیق. 132

5-3-جمع بندی و نتیجه گیری از یافته های تحقیق. 139

5-4-پیشنهادها. 141

5-4-1-محدودیت‌های تحقیق. 143

5-4-2-پیشنهاد برای تحقیقات آتی. 143

منابع و ماخذ. 144

پیوست. 148

 

چکیده

اشتغالزایی از دیر باز به عنوان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دغدغه‌های ذهنی و عملی بخش مدیریت و برنامه ریزی جهت توسعه کشورها بوده است. بر همین اساس؛ دولت‌ها همواره در تلاش بوده‌اند تا راهکارهای متفاوت و موثری جهت این امر به کار گیرند؛ چرا که اشتغال را به لحاظ اهمیت در ابعاد عملی شخصیت انسان، می‌توان منشأ هویت و ابزار رسیدن به سعادت نوع بشر به شمار آورد.

هدف کلان تحقیق حاضر بررسی تطبیقی اثر بخشی تسهیلات اعطایی بانک‌های شهر قم به بنگاه‌های زود بازده جهت اشتغالزایی است. روش تحقیق در آن پیمایشی و رویکرد حاکم کاربردی بوده که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق روش کتابخانه­ای و میدانی گردآوری شده است. حجم نمونه تحقیق بر اساس فرمول کوکران و روش نمونه­گیری احتمالی طبقه بندی شده تعیین شده و روایی ظاهری، روایی محتوایی و پایایی سازه­های آزمون به ترتیب با استفاده از نظر کارشناسان، آزمون کرویت بارتلت و Kaiser Meyer Olkin و آزمون آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفته است.

یافته­های تحقیق نشان می­دهد که اثر بخشی تسهیلات اعطایی از نظر هر دو گروه کارمندان بانک­های صنعت و معدن و رفاه کارگران قم و نیز دریافت کنندگان تسهیلات اعطایی از بانک­های مذکور با سطح اطمینان 95 درصد و آلفای 00/0 معنادار می­باشد. همچنین میزان انعطاف پذیری هر دو بانک نیز با سطح معناداری 00/0 مورد تایید می­باشد ولی میزان رضایت بنگاه­ها از بانک­های مورد نظر متفاوت بوده و از نظر بنگاه­های دریافت کننده تسهیلات از بانک صنعت و معدن با سطح معناداری  064/0این امر مورد تایید نمی­باشد.

   کلیدواژگان: تسهیلات اعطایی بانک­ها، اشتغالزایی، بنگاه­های زود بازده، بانک صنعت و معدن قم، بانک رفاه کارگران قم

 

1–1–مقدمه

اشتغالزایی از دیر باز به عنوان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین دغدغه‌های ذهنی و عملی بخش مدیریت و برنامه ریزی جهت توسعه کشورها بوده است. بر همین اساس؛ دولت‌ها همواره در تلاش بوده‌اند تا راهکارهای متفاوت و موثری جهت این امر به کار گیرند؛ چرا که اشتغال را به لحاظ اهمیت در ابعاد عملی شخصیت انسان، می‌توان منشأ هویت و ابزار رسیدن به سعادت نوع بشر به شمار آورد. در ابعاد فلسفی، مذهبی، روان شناسی و سیاسی، کار مفید و ثمربخش دارای اهمیت فراوان است (طیبی و دیگران، 1389). به طور کلی، طی سال‌های اخیر، تأمین اشتغال و کاهش نرخ بیکاری، در قالب یکی از دغدغه‌های اقتصادی و به عنوان ضروری‌ترین هدف برای مدیریت کشور و برنامه‌های اقتصادی، ابتدا در سطح ساماندهی کشور و همچنین در برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مدنظر قرار گرفته است (Balwin And Gorecki،1990). یکی از اقدامات موثر در زمینه اشتغالزایی، توسعه و تقویت بنگاه‌های زود بازده در شهرها و مناطق صنعتی می‌باشد که امروزه از سوی اکثر کشورها مورد توجه قرار گرفته است. تجارب سه دهه مطالعه و بررسی‌های علمی در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی نشان داده است که بنگاه‌های زودبازده به عنوان اصلی‌ترین منابع ایجاد کننده شغل در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه شناخته شده‌اند (\Wren،1994)؛ چرا که این بنگاه‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن با تعدادی شاغل و حوزه عملیاتی مشخص و محدود به مرحله تولید یا ارائه خدمات رسیده و ساختار پیچیده‌ای ندارند. مدیران و برنامه ریزان دولتی نیز برای توسعه و تقویت آن‌ها به سیاست ارائه تسهیلات می­پردازند. یکی از این سیاست‌ها، ارائه تسهیلات اعطایی از سوی بانک‌های ذی‌صلاح می‌باشد که علاوه بر مزایای حاصل از گردش سرمایه برای بانک‌ها، با ایجاد و تأسیس بنگاه‌های زود بازده، به ایجاد اشتغال و تقویت اقتصاد کشور نیز می انجامد (Ang،2008).

تسهیلات اعطایی از سوی بانک‌ها به ویژه تسهیلات پولی و مالی به بنگاه‌های زود بازده، اهمیت ویژه­ای در نظام اقتصادی کشورها و اشتغالزایی دارند. در واقع تسهیلات اعطایی از سوی بانک‌ها، منابع تأمین اعتبار برای فعالیت‌های مختلف اقتصادی بنگاه‌های زود بازده می‌باشند (Foley،2002). تأمین تسهیلات بنگاه‌های زود بازده چه از دیدگاه سرمایه در گردش و چه از دیدگاه توسعه فعالیت‌ها و سرمایه گذاری‌های جدید از مهم‌ترین مباحث مدیریت یک نظام است. اعتبار و وام به طور مستقیم و غیرمستقیم بر اشتغال بنگاه‌ها و فرصت‌های شغلی جدید تأثیر می‌گذارد. تزریق وام و تسهیلات به جریان تولید (بنگاه‌ها) در کوتاه مدت به دلیل ثابت بودن حجم سرمایه، باعث افزایش اشتغال می‌شود و در بلندمدت که جریان وام و اعتبار و تسهیلات تبدیل به سرمایه ثابت می‌شود، تغییرات تکنولوژیکی را به همراه دارد. در صورتی که این تغییرات خنثی باشد اشتغال ثابت باقی می‌ماند و در غیر این صورت باعث تغییر در اشتغال می‌شود (طیبی و دیگران، 1389).

1-2- طرح مسأله

رشد و توسعه پایدار اقتصاد یک کشور نیازمند بهره برداری بهینه از منابع و عوامل تولیدی آن کشور می‌باشد. به عبارت دیگر کلیه عوامل و منابع تولیدی باید به صورت کارآ و بهینه مورد استفاده قرار گیرند (ستاری فر،1374).در این میان نیروی انسانی مهم‌ترین و حساس‌ترین عاملی است که در جهت رسیدن به رشد و توسعه پایدار اقتصادی نقش ویژه و بسزایی را ایفا می‌کند، لذا برنامه ریزی‌ها و سیاست‌های اقتصادی باید در راستای استفاده کارا از نیروی کار طراحی شود.

تجربه نشان می‌دهد که هر کشوری که توانسته از سرمایه نیروی انسانی خود به طور مناسب بهره گیرد، رشد اقتصادی چشمگیری داشته است و بالا بودن بهره وری نیروی کار در کشورهای پیشرفته بیانگر این مطلب می‌باشد (ستاری فر،1374).در کشورهای در حال توسعه به دلیل برخی از عوامل ساختاری از نیروی کار موجود به طور صحیح استفاده نمی‌شود به طوری که در این کشورها درصد زیادی از جمعیت نیروی کار غیر فعالند.

در ایران پیامد نرخ‌های بالای رشد سریع جمعیت در دهه‌های 50 و 60، ویرانی‌های جنگ، مهاجرت روستایی‌ها، مهاجرت اتباع خارجی، کمبود سرمایه گذاری، مشکلات ساختار تولید و دلایلی از این دست، معضل بیکاری را در شکلی حاد و گسترده در اقتصاد کشور پدیدار کرده است، بنابراین برنامه‌های کاهش بیکاری همواره از موضوعات مورد توجه دولت بوده است تا از طریق حمایت‌های مالی و غیر مالی به این موضوع پرداخته شود. یکی از راهکارهای ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری که اخیراً مورد توجه قرار گرفته و به خصوص در دولت نهم تأکید زیادی بر آن شده است، برنامه‌های حمایت از بنگاه‌های زود بازده (اقتصادی کوچک و متوسط (SME)) می‌باشد. در این میان دسترسی به منابع مالی را می‌توان اصلی‌ترین مشکل شرکت‌های کوچک دانست که در این راستا ضرورت سرمایه گذاری و ارائه تسهیلات بانکی و میزان اثربخشی این تسهیلات از نکات مورد توجه تحقیق حاضر می‌باشد چرا که به دلیل محدودیت عامل سرمایه و وضعیت اقتصادی ضعیف کشورمان، سرمایه گذاری‌ها و ارائه این تسهیلات باید در فعالیت‌های مهم و محرک اشتغال وبا ضریب بالای اشتغالزایی صورت پذیرد. چرا که تحقیقات نشان داده است که از جمله آثار مثبت به کار گیری صحیح و بهینه اعطای تسهیلات بانکی می‌تواند افزایش سرمایه گذاری، تولید، درآمد و اشتغال را به دنبال داشته باشد. البته کار آیی نظام پولی و مالی هر کشور و نحوه مدیریت مالی واحدهای اقتصادی موجود شرط لازم و کافی برای دست‌یابی به این آثار مثبت اقتصادی است که در صورت نبود کارآیی در این فرآیند چه در بخش اعطای تسهیلات و چه در بخش مصارف تسهیلات ممکن است اثرات مطلوب و مورد انتظار را به همراه نداشته باشد (Wren،1994).

از جمله اهداف مهمی که در ارائه تسهیلات اعطایی به بنگاه­های زودبازده دنبال می­شود، بحث اشتغالزایی و اثر بخشی تسهیلات در رسیدن به هدف یا اهداف تعیین شده، می­باشد. در ایران نیز سیاست اعطای تسهیلات بانکی از سال 1385 برای اشتغالزایی بیشتر مطرح و اجرا شده است. در این برنامه، دولت سعی نمود با فراهم نمودن شرایط مناسب، تسهیلاتی نظیر وام با نرخ سود کم برای کارآفرینان و افراد علاقه­مند، به اشتغال جامعه بیکار کمک کند. اما سوال مهمی که در اجرای هر طرح اقتصادی مطرح می­شود این است که آیا طرح مذکور در رسیدن به هدف خود اثر بخش بوده است و میزان این اثر بخشی چقدر بوده است. در کدام قسمت ها موفق عمل کرده و در کدام قسمت­ها نیاز به تقویت دارد. همچنین رضایت و نظر ارائه ذی نفعان  (بانکها به عنوان ارائه دهندگان تسهیلات و بنگاه­های زود بازده به عنوان دریافت کنندگان تسهیلات) طرح اجرایی چگونه بوده است.

بانک­های دولتی و خصوصی کشور نیز در راستای سیاست اشتغالزایی از سال 1385 همزمان با برنامه­ی دولت اقدام به ارائه تسهیلات اشتغالزایی به مشتریان خود نموده­اند. در این میان بانک صنعت و معدن (به عنوان منبع اصلی اعطا وام به صنایع کوچک و متوسط) و بانک رفاه کارگران از جمله بانک­های نیمه خصوصی کشور در این زمینه فعالیت­ بیشتری داشته­اند(شقاقی و شفیعی،1384:.270-273). اما مسأله اصلی این است که آیا این تسهیلات اثر بخش بوده­اند یا خیر؛ و کدام یک از بانک‌های مورد نظر در این زمینه موفق عمل نموده و میزان رضایت بنگاه‌ها از کدام یک از بانک‌ها بیشتر بوده است. در این راستا، با توجه به هدف تحقیق حاضر مبنی بر مطالعه تطبیقی اثر بخشی تسهیلات اعطایی به بنگاه‌های زود بازده در ایجاد اشتغال، این تحقیق درصدد بررسی و مطالعه تطبیقی اثر بخشی تسهیلات اعطایی در اشتغالزایی بنگاه­های زود بازده از سوی بانک‌های صنعت و معدن و رفاه شهر قم می­باشد؛ تا از این طریق علاوه به شناخت وضع موجود به ارائه چارچوب سیاست علمی متناسب بپردازد.

 

1-3- تشریح و بیان اهمیت موضوع:

به سبب وجود نرخ بالای بیکاری در سطح جامعه، اشتغالزایی یکی از منشورهای سیاسی دولت و جامعه گردیده است. اهمیت ایجاد شغل و حتی تخریب شغل در هر اقتصاد را نمی‌توان نادیده گرفت. نیروی کار مابین بنگاه‌ها از طریق فرآیند اشتغالزایی و یا تخریب آن سازماندهی و تخصیص مجدد می‌یابد تا ثروت و درآمد ایجاد کند، اما مشاغل نقش عمده‌ای در توزیع درآمد ایفا می‌کنند. برای بسیاری از اقشار جامعه، دریافت‌هایی که اشتغال ایجاد می‌کند پایه و اساس درآمدشان است و نحوه توزیع درآمد آن‌ها نشانه اهمیت شرایط اقتصادی آن‌هاست. به علاوه تخریب شغل می‌تواند به سرگردانی نیروی کار و هزینه‌های تعدیل شده‌ای برای آن‌ها منجر گردد. از این روی تداوم سیاست ارائه تسهیلات به شیوه‌ی کنونی، مستلزم اطمینان از اثر بخشی تسهیلات از سوی بانک‌ها می‌باشد. چرا که اگر تسهیلات اعطایی اثربخش نباشد این سیاست‌ها می‌تواند خسارت‌ها و پیامدهای نامطلوبی به دنبال داشته باشد و با توجه به اینکه در ارزیابی این خط مشی‌های پولی و بانکی، دیدگاه‌های متفاوتی ارائه شده به نظر می‌رسد که بررسی میزان اثربخشی اعطای این‌گونه تسهیلات بانکی ضروری و با اهمیت باشد. همچنین از دیدگاه بنگاه‌های دریافت کننده نیز برخی مسائل بررسی نشده که در این تحقیق نیز به بررسی موضوعات مرتبط با این مقوله پرداخته خواهد شد. نتایج این تحقیق می‌تواند برای سازمان‌های معرفی کننده بنگاه‌ها به بانک نیز مفید باشد.

1-4- هدف/اهداف پژوهش:

هدف کلان تحقیق حاضر بررسی تطبیقی اثر بخشی تسهیلات اعطایی بانک‌های شهر قم به بنگاه‌های زود بازده جهت اشتغالزایی می‌باشد. تا با بررسی دو بانک مورد نظر (بانک صنعت و معدن و بانک رفاه)، به مقایسه و تطبیق عملکرد بانک‌ها در اشتغالزایی شهر قم پرداخته و در نهایت با فهم عمیق­تر از عملکرد بانک‌های مورد نظر، به یک بسته سیاستی مناسب برای تقویت فرایند ارائه تسهیلات اعطایی در راستای اشتغال زایی بنگاه‌های زود بازده کمک شود.

اما اهداف فرعی تحقیق عبارتند از:

بررسی مسئله نظارت بانک؛ اینکه آیا بانک صنعت و معدن و بانک رفاه در اعطای این‌گونه تسهیلات امکان انجام نظارت‌های لازم و کافی در حیطه چارچوب مسوولیت و وظایف خود را داشته است.
ارائه تسهیلات از سوی بانک‌های صنعت و معدن و رفاه تا چه میزان بر اشتغال زایی شهر قم اثر بخش بوده است
و در نهایت هدف آخر اینکه از دیدگاه بنگاه‌ها (دریافت کنندگان تسهیلات) به بررسی میزان رضایتمندی آن‌ها از نحوه و شیوه اعطای تسهیلات و میزان تناسب شرایط اعطای تسهیلات با نوع و مقدار تسهیلات و موارد مرتبط با آن پرداخته شود.
 

1-5- سوالات تحقیق

سوال اصلی:
آیا تسهیلات اعطایی بانک‌های صنعت و معدن و رفاه شهر قم در ایجاد اشتغال بنگاه‌های زود بازده اثرگذار بوده است؟

سوال فرعی:
ارائه تسهیلات اعطایی از سوی کدام بانک به بنگاه‌های زودبازده در اشتغالزایی آن‌ها اثربخش‌تر بوده است؟
انعطاف پذیری کدام یک از بانک‌ها در ارائه تسهیلات اعطایی تأثیر مثبتی در ایجاد اشتغال به بنگاه‌های زود بازده داشته است.
کدام گروه از بنگاه‌های زود بازده از دریافت تسهیلات اعطایی رضایت بیشتری دارند
اشتغالزایی در کدام گروه از بنگاه‌های زود بازده دریافت کننده تسهیلات بیشتر بوده است
1-6- فرضیات پژوهش:

پس از بررسی ادبیات نظری و تجربی پژوهش، فرضیات پژوهشی خود را در دو دسته کلی تقسیم بندی کرده­ایم. دسته اول شامل فرضیات مربوط به اثر بخشی ارائه تسهیلات اعطایی از سوی بانک‌ها به بنگاه‌های زودبازده بوده و دسته دوم شامل فرضیه­های مربوط اشتغالزایی بنگاه‌های زودبازده می­باشد. این فرضیه­ها به ترتیب عبارت­اند از:

فرضیه­های دسته اول:

فرضیه اول  و فرضیه اصلی تحقیق: تفاوت معناداری در میزان اثر بخشی تسهیلات اعطایی بانک‌های صنعت و معدن و رفاه شهر قم در ایجاد اشتغال در بنگاه‌های زودبازده وجود دارد

فرضیه دوم  : اثربخشی تسهیلات اعطایی از سوی بانک رفاه به بنگاه‌های زودبازده در اشتغالزایی آن‌ها نسبت به بانک صنعت ومعدن بیشتر بوده است.

فرضیه سوم  : انعطاف پذیری بیشتر بانک صنعت و معدن نسبت به بانک رفاه در ارائه تسهیلات اعطایی تأثیر مثبتی در ایجاد اشتغال به بنگاه‌های زود بازده داشته است.

فرضیه­های دسته دوم:

فرضیه چهارم  : بنگاه‌های زود بازده دریافت کننده تسهیلات اعطایی از بانک صنعت و معدن، نسبت به بانک رفاه رضایت بیشتر دارند.

فرضیه پنجم :

اشتغالزایی بنگاه‌های زود بازده دریافت کننده تسهیلات از بانک رفاه، نسبت به بنگاه‌های زود بازده دریافت کننده تسهیلات از بانک صنعت ومعدن، بیشتر بوده است

استاد مشاور:

دکتر احمد ترک فر

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

  عنوان                                                                                                                  صفحه

چکیده 1

فصل اول. 2

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسأله تحقیق.. 4

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق.. 6

1-4- اهداف تحقیق.. 8

1-4-1- هدف کلی.. 8

1-4-2- اهداف ویژه 8

1-5- فرضیه های تحقیق.. 9

1-5-1- فرضیه اصلی.. 9

1-5-2- فرضیه های فرعی.. 9

1-6- سؤال های تحقیق.. 10

1-7- پیش فرض های تحقیق.. 10

1-8- تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه های تحقیق.. 11

1-8-1- حمایت اجتماعی.. 11

1-8-2- فعالیت بدنی در اوقات فراغت… 11

فصل دوم. 12

مقدمه. 13

2-1- اوقات فراغت… 13

2-1-1- دیدگاه های اوقات فراغت… 29

2-1-2- کارکردهای اوقات فراغت… 31

2-2- فعالیت بدنی و ورزش در اوقات فراغت… 37

2-3- حمایت اجتماعی.. 42

2-4- پیشینه تحقیق.. 50

 

فصل سوم. 59

مقدمه. 60

3-1- روش پژوهش… 60

3-2- جامعه آماری.. 60

3-3- شیوه برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 61

3-4- شیوة جمع آوری اطلاعات… 61

3-5- ابزار اندازه گیری تحقیق.. 61

3-6- پایایی و روایی ابزار اندازه گیری.. 62

3-7- روش‌های تجزیه و تحلیل داده ها 62

3-8- محدودیت های تحقیق.. 62

3-8-1- محدودیت های اعمال شده توسط محقق.. 62

3-8-2- محدودیت های خارج از کنترل محقق: 63

3-9- ملاحظات اخلاقی تحقیق.. 63

فصل چهارم. 64

مقدمه. 65

4-1- تحلیل توصیفی داده ها 65

4-1-1- توصیف آزمودنی ها بر حسب مدرک تحصیلی.. 65

4-1-2- توصیف آزمودنی ها بر حسب سن.. 66

4-1-3- توصیف آزمودنی ها بر حسب تعداد افراد خانواده 67

4-1-4- توصیف اعضایی از خانواده که ورزش می کنند. 68

4-1-5- توصیف آزمودنی ها بر حسب میزان فعالیت ورزشی در اوقات فراغت… 69

4-1-6- توصیف آزمودنی ها بر حسب میزان ساعات صرف شده جهت فعالیت ورزشی در اوقات فراغت در یک ماه گذشته. 69

4-1-7- توصیف آزمودنی ها با توجه به میزان فعالیت ورزشی در یک ماه گذشته. 70

4-2- تحلیل  استنباطی داده های تحقیق.. 71

فصل پنجم. 78

مقدمه. 79

5-1- یافته های پژوهش… 79

5-2- بحث و بررسی.. 80

5-3- پیشنهادات… 82

5-3-1- پیشنهادهای کاربردی.. 82

5-3-2- پیشنهادهای پژوهشی.. 83

منابع. 84

منابع فارسی.. 85

منابع غیر فارسی.. 91

پیوست ها 97

 

 

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                         صفحه

جدول 4-1: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی برای متغیر مدرک تحصیلی.. 57

جدول 4-2: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی برای متغیر گروه سنی.. 58

جدول 4-3: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی برای متغیر تعداد افراد خانواده 59

جدول 4-4: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی برای متغیر  افراد ورزشکار خانواده 60

جدول 4-5: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی برای متغیر میزان فعالیت ورزشی در اوقات فراغت… 61

جدول 4-6: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی برای متغیر میزان فعالیت ورزشی در اوقات فراغت… 62

جدول 4-7: فراوانی مطلق و فراوانی درصدی برای متغیر  فعالیت ورزشی.. 63

جدول4-8 : نتایج آزمون مقایسه میانگین متغیر حمایت والدین در دو گروه 65

جدول4-9: نتایج آزمون مقایسه میانگین متغیر حمایت دوستان در دو گروه 65

جدول 4-10: نتایج آزمون کای اسکوئر برای بررسی مدل لجستیک… 66

جدول 4-11 : نتایج تشکیل مدل رگرسیون لجستیک برای متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی دوستان. 66

جدول 4-12: نتایج آزمون کای اسکوئر برای بررسی مدل لجستیک… 67

جدول 4-13 : نتایج تشکیل مدل رگرسیون لجستیک برای متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی والدین.. 68

جدول 4-14 : نتایج تشکیل مدل رگرسیون لجستیک برای متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی والدین.. 68

جدول 4-15: نتایج آزمون کای اسکوئر برای بررسی مدل لجستیک… 69

جدول 4-16 : نتایج تشکیل مدل رگرسیون لجستیک برای متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی دوستان. 69

جدول 4-17 : نتایج تشکیل مدل رگرسیون لجستیک برای متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی والدین.. 70

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                         صفحه

نمودار4-1 : فراوانی درصدی برای متغیر مدرک تحصیلی.. 65

نمودار 4-2: فراوانی درصدی برای متغیر گروه سنی.. 66

نمودار 4-3 : فراوانی درصدی برای متغیر تعداد افراد خانواده 67

نمودار4-4: فراوانی درصدی برای متغیر  افراد ورزشکار خانواده 68

نمودار4-5: فراوانی درصدی برای متغیر  میزان فعالیت ورزشی در اوقات فراغت… 69

نمودار 4-6: فراوانی درصدی برای متغیر  میزان فعالیت ورزشی در اوقات فراغت در یک ماه گذشته. 70

نمودار4-7: فراوانی درصدی برای متغیر  فعالیت ورزشی.. 71

 

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش حمایت اجتماعی در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی در پسران جوان شهر یزد انجام شد. روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی       می باشد. جامعه آماری این تحقیق کلیه مردان جوان بین 15 تا 24 سال شهر یزد بود. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و با احتساب افت آزمودنی تعداد 382 نفر مشخص شد، که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و با رعایت سهم جوانان هر محله انتخاب شدند. شیوه جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته بود که میزان پایایی آن برای متغیرهای حمایت اجتماعی والدین و دوستان به ترتیب 78/0 و 83/0 بدست آمد. پرسشنامه به صورت حضوری در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده، نتایج زیر بدست آمد:

بین حمایت والدین و نحوه ی گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی در پسران جوان شهر یزد در سطح اطمینان 99% ، ارتباط معنی داری وجود دارد.
بین حمایت دوستان و نحوه ی گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی در پسران جوان شهر یزد در سطح اطمینان 99% ، ارتباط معنی داری وجود دارد.
متغیر حمایت اجتماعی والدین در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی در پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد و بخت فعالیت بدنی را به اندازه 09/1 برابر افزایش می دهد.
متغیر حمایت اجتماعی دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی در پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارد و بخت فعالیت بدنی را به اندازه 13/1 برابر افزایش می دهد.
متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی والدین در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی در پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارند و حمایت اطلاعاتی والدین با ضریب رگرسیونی برای بخت فعالیت به اندازه 210/1 بیشترین تأثیر را روی فعالیت ورزشی جوانان دارد.
متغیرهای حمایت عاطفی، حمایت اطلاعاتی و حمایت مادی دوستان در نحوه گذراندن اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت بدنی در پسران جوان شهر یزد تأثیر معنی دار دارند و حمایت عاطفی دوستان با ضریب رگرسیونی برای بخت فعالیت به اندازه 236/1 بیشترین تأثیر را روی فعالیت ورزشی جوانان دارد.
 

کلمات کلیدی: حمایت اجتماعی، اوقات فراغت، فعالیت بدنی.

 

 

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل 1: طرح تحقیق…………………………….. 1

1-2- بیان مسئله……………………………… 4

1-3- ضرورت و اهمیت پژوهش………………………………… 8

1-4- اهداف تحقیق………………………………. 9

1-4-1- هدف کلی………………………………. 9

1-4-2- هدف‌های ویژه……………………………… 9

1-5- فرضیه‌های تحقیق………………………………. 9

1-6- پیش فرض‌های تحقیق………………………………. 10

1-7- محدودیت‌های تحقیق………………………………. 10

1-7-1- محدودیتهای خارج از کنترل محقق………………………………. 10

1-7-2- محدودیتهای در اختیار محقق……………………………… 10

1-8- تعریف مفهومی واژه‌ها و اصطلاحات……………………………….. 10

فصل 2: مبانی نظری و پیشینه تحقیق……………………………..11

2-1- مبانی نظری………………………………. 13

2-1-1- کیفیت زندگی……………………………… 13

2-1-2- تاریخچه کیفیت زندگی………………………………. 19

2-1-3- تعاریف موجود از کیفیت زندگی………………………………. 21

2-1-4- ارتباط کیفیت زندگی با سلامتی………………………………. 24

2-1-5- ابعاد کیفیت زندگی………………………………. 25

2-1-6- اصول اساسی در ارتباط با کیفیت زندگی………………………………. 29

2-1-7- سنجش کیفیت زندگی………………………………. 30

2-1-8- عوامل موثر بر کیفیت زندگی……………………………… 32

2-1-9- ویژگی‌های کیفیت زندگی………………………………. 32

2-1-10- کیفیت زندگی به عنوان مفهومی نسبی………………………………. 33

2-1-11- هویت و کیفیت زندگی………………………………. 34

2-1-12- رویکردهای مختلف به مفهوم کیفیت زندگی………………………………. 34

2-1-13- مطالعه علمی کیفیت زندگی………………………………. 50

 

2-1-14- مدیریت کیفیت زندگی………………………………. 52

2-1-15- بهزیستی بدنی/ سلامت جسمانی و کیفیت زندگی……………………………… 55

2-1-16- سلامت روانی………………………………. 59

2-1-17- تعریف سلامت روان………………………………. 60

2-1-18- ویژگیهای سلامت روان………………………………. 62

2-1-19- یازده مولفه کلیدی سلامت……………………………….. 63

2-1-20- بهداشت روان………………………………. 65

2-1-21- اصول بهداشت روانی………………………………. 67

2-1-22- خصوصیات افراد دارای سلامت روانی…………………. 68

2-1-23- عوامل موثر در تامین سلامت روان………………………. 70

2-1-24- نظریات مرتبط با سلامت روانی……………………….. 70

2-1-25- بهزیستی روانشناختی………………………………. 76

2-1-26- هوش هیجانی………………………………. 78

2-1-27- انواع هوش………………………………… 78

2-1-28- هیجان و اجزاء آن………………………………. 79

2-1-29- تعریف هوش هیجانی………………………………. 80

2-1-30- تاریخچه هوش هیجانی………………………………. 84

2-1-31- مولفه های هوش هیجانی………………………………. 87

2-1-32- ویژگی افرادی که هوش هیجانی بالا دارند…………… 89

2-1-33- مدل‌های هوش هیجانی………………………………. 92

2-1-34- ابعاد هوش هیجانی در مدل توانایی……………….. 93

2-1-35- مدل بار – آن………………………………. 94

2-1-36- مدل دانیل گلمن………………………………. 96

2-1-37- هوش هیجانی و هوش شناختی…………………. 98

2-1-38- رهنمودهای لازم برای موفقیت برنامه‌های هوش هیجانی………….. 100

2-1-39- آموزش هوش هیجانی………………………………. 100

2-1-40- کاربرد هوش هیجانی………………………………. 101

2-1-41- آموزش و یادگیری هوش هیجانی در سازمان……………………. 104

2-1-42- عملکرد هوش هیجانی در سازمان………………………………. 106

2-1-43- نقش هوش هیجانی در زندگی………………………………. 107

2-1-44- نمودهای هوش هیجانی در محیط كاری………………… 108

2-1-45- هوش هیجانی و عملكرد اثر بخش……………………….. 109

2-1-46- هوش هیجانی در محیط کار……………………………… 110

2-1-47- سن و هوش هیجانی………………………………. 110

2-1-48- هوش هیجانی در ورزش………………………………… 111

2-2- پیشینه‌ی تحقیق……………………………….113

2-2-1- تحقیقات داخلی………………………………. 113

2-2-2- تحقیقات خارجی………………………………. 124

2-2-3- جمع بندی………………………………. 130

فصل 3: روش شناسی تحقیق……………………………….. 131

3-1- مقدمه……………………………… 132

3-2- روش تحقیق………………………………. 132

3-3- جامعه آماری و روش نمونه گیری و حجم نمونه…………… 132

3-4- متغیرهای تحقیق………………………………. 133

3-5- ابزار جمع آوری اطلاعات……………………………….. 133

3-6- روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها ……………………………..136

فصل 4: تجزیه و تحلیل داده های تحقیق………………………. 137

4-1- مقدمه……………………………… 138

4-2- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق………………………………. 139

4-2-1- سن………………………………. 139

4-2-2- وضعیت تأهل………………………………. 140

4-2-3- وضعیت تحصیلی………………………………. 141

4-2-4- سابقه کار……………………………… 142

4-2-5- وضعیت تغذیه……………………………… 143

4-2-6- سابقه بیماری منجر به بستری شدن………………………………. 144

4-2-7- وضعیت ورزشکار بودن نمونه های تحقیق…………………….. 145

4-2-8- آمار توصیفی متغیر کیفیت زندگی………………………………. 146

4-2-9- آمار توصیفی متغیر هوش هیجانی……………………………… 151

4-2-10- آمار توصیفی متغیر سلامت روانی………………………….. 154

4-3- آمار استنباطی و آزمون فرضیه های تحقیق…………………. 157

4-3-1- فرضیه اول………………………………. 160

4-3-2- فرضیه دوم……………………………… 163

4-3-3- فرضیه سوم……………………………… 165

فصل 5: خلاصه، بحث و نتیجه گیری، پیشنهادها…………… 167

5-1- مقدمه……………………………… 168

5-2- خلاصه تحقیق………………………………. 168

5-3- بحث و نتیجه گیری………………………………. 172

5-4- پیشنهادهای برخاسته از تحقیق………………………………. 179

5-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی………………………………. 181

منابع و مآخذ………………………………. 182

پیوست ها و ضمائم………………………………. 194

چکیده:

هدف از این تحقیق مقایسه کیفیت زندگی، هوش هیجانی و سلامت روانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که با روش تحقیق توصیفی- مقایسه ای به صورت میدانی به اجرا درآمد. جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان پایور ارتش جمهوری اسلامی ایران شاغل در ستاد مشترک ارتش تشکیل می دادند. براساس روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای نمونه گیری و براساس فرمول نمونه گیری کوکران 254 نفر از کارکنان پایور ارتش جمهوری اسلامی به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع­آوری اطلاعات از پرسشنامه کیفیت زندگی SF_36، پرسشنامه هوش هیجانی بردبری و گریوز و پرسشنامه سلامت عمومی(GHQ) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون­های استنباطی K-S و آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین کیفیت زندگی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد (01/0p<). همچنین در بین ابعاد کیفیت زندگی؛ بین کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار در عملکرد فیزیکی، محدودیت نقش ناشی از مشکلات احساسی، احساس حیات، سلامت روانی، سلامتی عمومی، بُعد جسمانی و بُعد روانی، تفاوت معنی­داری وجود دارد(01/0p<)؛ اما در ابعاد محدودیت نقش ناشی از سلامت جسمانی، عملکرد اجتماعی، و درد بدنی بین کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت معنی داری مشاهده نمی­شود(05/0p>). تفاوت معناداری بین تمامی ابعاد هوش هیجانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد(01/0p<). در نهایت تفاوت معناداری بین سلامت روانی در کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار وجود دارد(01/0p<). همچنین در بین ابعاد سلامت روانی؛ بین کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار در علائم اجتماعی و افسردگی تفاوت معنی­داری وجود دارد(01/0p<)؛ اما بین کارکنان ورزشکار و غیر ورزشکار در اختلال در عملکرد اجتماعی و اضطراب و بی خوابی تفاوت معنی داری وجود ندارد(05/0p>).

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه

پیشرفت­های زیادی در زمینه بهداشت در سطح جهانی طی قرن بیستم، حاصل گردید، با این وجود عوامل ابتلاء و مرگ و میر از وضعیت­های حاد و مرگ و میرهای زودرس ناشی از بیماری عفونی به وضعیت­های مزمن و ناتوان کننده تغییر یافته­اند. بیماری­های جدید کیفیت زندگی[1] افراد را به شدت تحت تأثیر قرار می­دهند؛ چرا که اختلالات مزمن اغلب کشنده نیستند؛ بلکه وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را کاهش می­دهند(سازمان جهانی بهداشت،2003).در حال حاضر،دیدگاه آدمی نسبت به زندگی تغییرات چشمگیری یافته است، به طوری كه فقط حفظ زندگی به شكل معمول، مطلوب تلقی نمی‌شود؛ بلكه برای ارتقاء جنبه‌های مختلف كیفیت زندگی تلاش بسیار زیادی انجام می‌گیرد(احمدی، سالار و فقیه زاده، 1383). این موضوع به معنای برداشت مشابه افراد و فرهنگ‌های مختلف از كیفیت زندگی نیست؛ با اینکه در مورد مفهوم کیفیت زندگی توافق کلی وجود دارد،ولی در عین حال افراد از كیفیت زندگی برداشت‌های مختلفی می‌نمایند. به همین دلیل، الگوهای متعددی از كیفیت زندگی مطرح شده‌اند كه همپوشی زیادی با هم دارند و تمایزهایی نیزدر بین آنها مشاهده می‌شود. برخی از الگوها بر سازه‌های شخصیتی به عنوان واسطه‌ها تكیه می‌کنند؛اما برخی كارآمدی اجتماعی افراد را مهمتر می‌دانند. باز خوانی مفاهیم متعدد كیفیت زندگی منجر به ارائه تعریفی از سوی گروه كیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی[2] شده است. این تعریف برای درك فرد از موقعیت خود در بافتی از نظام‌های فرهنگی و ارزشی و در ارتباط با هدف‌ها، انتظارات و استانداردها و علاقه مندی آنها ارائه شده است. در این نگاه كیفیت زندگی، مفهومی فراگیر است كه سلامت جسمانی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و ارتباط با محیط را در بر می‌گیرد که مبتنی بر ادراك فرد از این ابعاد است. در واقع كیفیت زندگی در برگیرنده ابعاد عینی و ذهنی است كه در تعامل با یكدیگر قرار دارند. از سوی دیگر باید توجه داشت كه كیفیت زندگی مفهومی پویا است؛ چون ممکن است ارزش‌ها، نیازها و نگرش‌های فردی و اجتماعی در طی زمان در واكنش به رویدادها و تجارب زندگی دگرگون شوند، همچنین هر بعد از كیفیت زندگی می‌تواند آثار قابل ملاحظه‌ای بر سایر ابعاد زندگی بگذارد(Newa & Taylor, 1992). با اینکه كیفیت زندگی، مفهومی پیچیده و چندگانه است؛ ولی مورد توجه سازمان‌های خدمات رفاهی و اجتماعی، محققان و اندیشمندان علوم اجتماعی،روان شناسی،بهداشت، پزشکی و تربیت بدنی قرار گرفته است. هر چند؛ ارزشیابی و كمی كردن آن كاری دشوار است، ولی تلاش‌های علمی زیادی در این زمینه انجام می‌گیرد. بنابراین بررسی كیفیت زندگی از چند جنبه بسیار اساسی است. نخست اینكه نشانگر ارزیابی مناسبی از خدمات و برنامه‌هایی است كه به منظور بالا بردن كیفیت زندگی افراد و گروه‌های مختلف اجتماعی تنظیم شده است. از طرف دیگر، اندازه گیری كیفیت زندگی وسیله مهمی برای ارزیابی اثر بخشی سیاست گذاری‌ها و تمهیدات بهداشتی،تفریحی، دارویی و غیره است. علاوه بر کیفیت زندگی، میزان سلامت روانی افراد و نحوه تعاملات آنها که متأثر از هوش هیجانی آن‌هاست، از جمله متغیرهای روانی مهمی هستند که در دهه‌های اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته‌اند. سلامت روانی به عنوان وضعیت رفاه و بهبود در وضعیت روانی تعریف شده که طی آن فرد می­تواند توانایی­هایی بالقوه خویش را تحقق بخشد، با استرس‌های معمولی در زندگی مقابله کرده و به شکل سازنده­ای به کار و فعالیت بپردازد و در اجتماعی که به آن تعلق دارد نقش موثرتری ایفا کند(Landers, 2005). سلامت روانی را می‌توان براساس تعریف کلی و وسیع‌تر تندرستی تعریف کرد. طی قرن گذشته ادراک ما از تندرستی به طور گسترده‌ای تغییر یافته است. عمر طولانی‌تر از متوسط، نجات زندگی انسان از ابتلاء به بیماری‌های مهلک با کشف آنتی بیوتیک ها و پیشرفت‌های علمی و تکنیکی در تشخیص و درمان، مفهوم کنونی تندرستی را به دست داده که نه تنها بیانگر نبود بیماری است. بلکه توان دستیابی به سطح بالای تندرستی را نیز معنی می‌دهد. چنین مفهومی نیازمند تعادل در تمام ابعاد زندگی فرد از نظر جسمانی، عقلانی، اجتماعی، شغلی و معنوی است. این ابعاد در رابطه متقابل با یکدیگرند، به طوری که هر فرد از دیگران و از محیط تاثیر می‌گیرد و بر آنها تاثیر می‌گذارد. بنابراین سلامت روانی نه تنها نبود بیماری روانی است، بلکه به سطحی از عملکرد اشاره می‌کند که فرد با خود وسبک زندگی‌اش آسوده و بدون مشکل باشد. علاوه بر سلامت روانی، کنترل و مدیریت هیجانات در شرایط خاص یکی از عوامل تعیین کننده در موفقیت افراد است. این شرایط به ویژه برای افراد نظامی که انتظار می‌رود در شرایط بحرانی از خود واکنش‌های مطلوب نشان دهند، اهمیت دو چندانی می‌یابد. گلمن[3] نیز هوش هیجانی را ظرفیت برای برانگیختن خود، سازمان دادن احساسات خود و دیگران، همچنین مدیریت کردن هیجان­ها در خود و در روابط با دیگران تعریف کرده­اند (قنبری، 1385). بنابراین شناخت عواملی می‌تواند به ارتقاء هوش هیجانی کمک کند، می‌توان برای برنامه ریزی و ساماندهی نیروها بسیار مفید است. از این رو این تحقیق در پی آن است که بررسی کند که بین کیفیت زندگی، سلامت روانی و هوش هیجانی کارکنان پایور ورزشکار و غیر ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی تفاوت وجود دارد یا خیر؟

2-1- بیان مسأله

امروزه مسأله ارتقاء سلامت افراد و فعال ماندن آنها در سنین بالا، مسئله جدی تلقی شده و دیگر به عنوان یک مفهوم تجملی مطرح نیست. افزایش طول عمر افراد این توقع را در آنان به وجود آورده است که سال­های بیشتری را در سلامت و فعالیت سپری نمایند، به نحوی که این مسأله، متصدیان را بر آن داشته است تا واژه امید به زندگی را با مفهوم امیدواری به زندگی سالم«نه به مفهوم نبود بیماری بلکه به معنای زندگی بدون محدودیت عملکردی» جایگزین نمایند(تابش، 1385). چالش اصلی بهداشت در قرن بیستم«زنده ماندن» بود و چالش قرن حاضر«زندگی با کیفیت بهتر» می‌باشد. امروزه با توجه به افزایش شاخص طول عمر و امید به زندگی، مسئله مهم­تری تحت عنوان چگونه گذراندن عمر و به عبارتی کیفیت زندگی[1] مطرح شده است، که پرداختن به این موضوع ذهن صاحب­نظران و محققین در امور ورزش و تربیت بدنی را به خود جلب کرده است(احمدی، سالار و فقیه زاده، 1383، Resnick et al, 2008). بازخوانی مفاهیم متعدد كیفیت زندگی منجر به ارائه تعریفی از سوی گروه كیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت[2] شده است. این تعریف برای درك فرد از موقعیت خود در بافتی از نظام­های فرهنگی و ارزشی و در ارتباط با هدف­ها، انتظارات و استانداردها و علاقه­مندی آنها ارائه شده است. در این نگاه كیفیت زندگی مفهومی فراگیر است كه سلامت جسمانی، رشد شخصی، حالات روان شناختی، میزان استقلال، روابط اجتماعی و ارتباط با محیط را در بر می­گیرد که بر ادراک فرد از این ابعاد نیز مبتنی است. در واقع كیفیت زندگی در برگیرنده ابعاد عینی و ذهنی است كه در تعامل با یكدیگر قرار دارند. از سوی دیگر باید توجه داشت كه كیفیت زندگی مفهومی پویا است؛ چون ممکن است ارزش‌ها، نیازها و نگرش‌های فردی و اجتماعی در طی زمان در واکنش به رویدادها و تجارب زندگی دگرگون شوند. همچنین هر بعد از كیفیت زندگی می‌تواند آثار قابل ملاحظه­ای بر سایر ابعاد زندگی بگذارد(Newa & Taylor, 1992). به بیانی دیگر کیفیت زندگی بیانگر اثرات عملکردی عدم سلامتی و بر آینده‌ای آن بر درک فرد از جنبه‌های جسمانی، روانشناختی و اجتماعی زندگی فردی است(موسوی، 1381). لندرز[3](2005) سلامتی روان را به شرح زیر تعریف می‌کنند. سلامت روان شامل توانایی زندگی کردن همراه با شادی، بهره وری و بدون وجود دردسر است. سلامت روان مفهوم انتزاعی و ارزیابی نسبی گری از روابط انسان با خود، جامعه و ارزش‌هایش است و نمی‌توان آن را جدای از سایر پدیده‌های چند عاملی فهمید که فرد را به موازاتی که در جامعه به عمل می‌پردازد، می‌سازند. سلامت روان، شیوه سازگاری آدمی با دنیاست، انسان‌هایی که موثر، شاد و راضی هستند و حالت یکنواختی خلقی رفتار ملاحظه گرانه و گرایش شاد را حفظ می‌کنند. سلامت روان عنوان و برچسبی است که دیدگاه‌ها و موضوعات مختلف مانند عدم وجود علایم احساسات مرتبط با بهزیستی اخلاقی و معنوی و مانند آن را در بر می‌گیرد.

برای ارائه یک تئوری در مورد سلامت روان، موفقیت برون روانی کافی نیست باید سلامت درونی روانی را به حساب آوریم. سلامت روان ظرفیت رشد و نمو شخصی می‌باشد. و یک موضوع مربوط به پختگی است. سلامت روان یعنی هماهنگی بین ارزش‌ها، علایق‌ها و نگرش‌ها در حوزه عمل افراد و در نتیجه برنامه ریزی واقع بینانه برای زندگی و تحقق هدفمند مفاهیم زندگی است. سلامت روان، سلامت جسم نیست بلکه به دیدگاه و سطح روانشناختی ارتباطات فرد، محیط اشاره دارد. بخش مرکزی سلامت، سلامت روان است زیرا تمامی تعاملات مربوط به سلامتی به وسیله روان انجام می‌شود. سلامت روان ظرفیت كامل زندگی كردن به شیوه‌ای است كه ما را قادر به درك ظرفیت‌های طبیعی خود می‌کند و به جای جدا كردن ما از سایر انسان‌هایی كه دنیای ما را می‌سازند، نوعی وحدت بین ما و دیگران به وجود می‌آورد.سلامت روان، توانایی عشق ورزیدن و خلق كردن است، نوعی حس هویت بر تجربه خود به عنوان موضوع و عامل قدرت فرد، كه همراه است با درك واقعیت درون و بیرون از خود و رشد واقع بینی و استدلال(موسوی، 1381). در زمینه ورزش و سلامت روانی[4] قبلاً تصور عموم بر این بود که فعالیت­های ورزشی برای سلامت جسمانی مفید است. امروزه بر این امر توجه شده که ورزش علاوه بر سلامت جسمانی، می‌تواند در ارتقای سلامت روانی نیز موثر باشد. ورزش نقش مهمی در سلامت روانی دارد؛ به طوری که در سال ۲۰۰۲ شعار سازمان بهداشت جهانی «تحرک رمز سلامتی»عنوان شده است(Landers, 2005). براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی سلامت عمومی عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی فرد، که بین این سه جنبه تأثیر متقابل و پویا وجود دارد. بنابراین، سلامت روان به عنوان یکی از ملاک‌های تعیین کننده سلامت عمومی افراد در نظر گرفته می‌شود؛ که مفهوم آن عبارت است از احساس خوب بودن و اطمینان از کارآمدی خود، اتکاء به خود، ظرفیت رقابت، تعلق بین نسلی و خود شکوفایی توانایی‌های بالقوه فکری و هیجانی(World health organization, 2001). کرسینی[5](1999) سلامت روانی را حالت ذهنی همراه با سلامت هیجانی نسبتاً رها شده از نشانه­های اضطراب و ناتوانی در برقراری روابط سازنده، مقابله با خواسته‌ها و محرک­های تنش زای زندگی می‌داند. امروزه نمی­توان نقش کنترل هیجان­ها و جهت دهی به آنها را در داشتن سلامت روانی نادیده گرفت. از یک طرف در مطالعه سلامت روانی جوامع؛ همواره به هیجان­ها و عوامل مرتبط به آنها توجهی ویژه می­شود؛ از طرف دیگر کاربرد هیجان­ها در تعلیم و تربیت و برنامه‌های یاد گیری اجتماعی و ورزشی نیز، امری اجتناب ناپذیر است؛ زیرا در قرن حاضر علاوه بر توجه به رشد شناختی و آموزشی و مهارتی؛ می­بایست به رشد هیجانی افراد توجه نمود و آنها را برای همکاری و مشارکت در تصمیم­گیری های مسؤلانه و مقاومت در مقابل فشار گروه همسالان آماده نمود؛ به گونه­ای كه نقش سازنده‌ای در اجتماعی كه روز به روز بر دگرگونی­های آن افزوده می‌گردد، به عهده گیرند(حسن علیان، 1384). هوش هیجانی[6] به عنوان نوعی توانایی، عبارت است از ظرفیت ادراک، ابراز، شناخت، کاربرد و اداره کردن هیجان­های خود و دیگران. انتظار می‌رود افرادی که دارای هوش هیجانی بالاتری هستند سازگاری اجتماعی و مهارت­های جتماعی بهتری را نشان دهند(Mayer & salovery, 1997). در حقیقت هوش هیجانی نوعی استعداد عاطفی است كه تعیین می‌کند از مهارت­های خود چگونه به بهترین نحو ممکن استفاده كنیم و حتی كمك می‌کند خرد را در مسیری درست بكار گیریم. از نظر گلمن[7](1998) هوش هیجانی ظرفیت ما را در شناخت احساساتمان و احساسات دیگران تعیین می‌کند و كمك می‌کند تا ما در خودمان انگیزش ایجاد كرده و هیجانات خودمان را کنترل و اداره كرده و روابط خودمان را با یكدیگر به نظم و حساب درآوریم. در واقع هوش هیجانی شامل توانایی ما در ایجاد مهارت­های كافی در به وجود آوردن روابط سالم با دیگران و حس مسئولیت­پذیری در مقابل وظایف می‌باشد. در پرتو این خصیصه هوش هیجانی علاوه بر افزایش احتمال شناخت صحیح و واقع­بینانه هیجان­ها قدرت پیش بینی و میزان تسلط فرد افزایش می‌یابد و راهبردهای مقابله مؤثری برای مواجهه با موقعیت­های استرس زا از جمله استرس‌های محیط کار و اجتماعی به كار می‌رود و ارزیابی فرد را از وقایع پیش آمده افزایش می‌دهد و باعث بالا بردن عملكرد می­شود. در حالی كه پایین بودن سطوح هوش هیجانی باعث ارزیابی ضعیف و در نتیجه عملكرد پایین فرد می‌شود(Joseph et al, 2005؛ بشارت و همکاران، 1384). هوش هیجانی از طریق خصیصه‌های ادراک هیجانی؛ آسان سازی هیجانی، شناخت هیجانی؛ مدیریت هیجان‌ها و با سازوکارهای پیش بینی، افزایش قدرت کنترل و تقویت راهبردهای مقابله کارآمد به فرد كمك می‌کند كه عملكرد خود را بهبود بخشد و باعث افزایش احتمال موفقیت او در زمینه­های مختلف شود. بنابراین هوش هیجانی فاكتوری مهم است كه معلمان باید همزمان با كسب مهارت­ها و توانایی­های لازم برای موفقیت در زمینه کاری خود، این مهارت را نیز پرورش دهند(بشارت و همکاران، 1384). سازمان خدمات بهداشتی و انسانی آمریکا[8]، جهت ارتقاء سلامتی و کیفیت زندگی بر ورزش منظم، عدم مصرف سیگار، اجتناب از مصرف الکل، تغذیه مناسب وایمن سازی متناسب با سن تأکید می‌کند(Lee et al, 2005). تحقیقات نشان داده است که شرکت منظم در فعالیت­های بدنی و ورزش به افراد کمک می­کند تا استقلال و تحرک خود را حفظ کنند، تکرار آسیب­های ناشی از سقوط و افتادن را کاهش دهند، تعادل و هماهنگیشان را بهبود بخشند و بتوانند قدرت و استقامت عضلانی را حفظ کنند و در نهایت از کیفیت زندگی مطلوبی بهره­مند گردند(Michael et al, 2009). سروری خراشاد(1384) طی تحقیقی نشان داد که افراد فعال در مقایسه با افراد غیر فعال در مؤلفه­های سلامت ذهنی عمومی، محدودیت فعالیت بدنی، مشکلات سلامت روانی، عملکرد اجتماعی، درد بدنی، انرژی و احساسات روانی و سلامت عمومی اختلاف معنی­داری دارند و فقط در مؤلفه­های مشکلات سلامت جسمی اختلاف معنی­داری نبود. همچنین کیورنیا؛ تامبورینای و ولکات[9](2010) در تحقیقی که بر روی بیماران انجام داده بودند؛ گزارش کردند که گروه­هایی که در برنامه های تمرین بدنی شرکت کرده بودند؛ در مقایسه با گروه کنترل در ابعاد عملکرد فیزیکی، سلامت عمومی، سرزندگی و احساس حیات و درد بدنی امتیاز بالاتری در ابعاد کیفیت زندگی کسب کرده بودند. همچنین آنها خاطر نشان کردند که فعالیت­های بدنی هوازی و انجام فعالیت بدنی منظم توانایی ارتقاء کیفیت زندگی را دارد. موسسات نظامی به ارتش جمهوری اسلامی كه وظیفه حفاظت از تمامیت ارضی کشور را برعهده دارند، بیشتر متكی به سرمایه‌های انسانی بوده و میزان اثر بخشی آنان تا حدود زیادی به وجود این نیروهای سالم و كارآمد بستگی دارد كه از دانش و تخصص بالایی برخوردارند.عوامل گوناگونی وجود دارد كه می‌توانند تخصص و دانش را تحت تاثیر خود قرار دهند و به آن لطمه وارد آورند. یكی از مهم‌ترین عوامل اثر گذار فشار روانی و وجود هیجان­های کنترل نشده است كه در نهایت می‌تواند سلامت عمومی و کیفیت زندگی را به خطر اندازد(صادقی بروجردی، 1382). لذا ضرورت ایجاب می­کند که به منظور حفظ اعتبار و ارزش این ارگان و کارکنان آن به عواملی که موجب عملکردهای نامطلوب محیطی، سازمانی و یا فردی می­شوند، توجه نمود تا بتوان درک درستی از آنها به دست آورد و از طریق راهبردهای مناسب این عوامل را کنترل نمود. از طرف دیگر چنانچه که ملاحظه می­شود مدل­های مفهومی «کیفیت زندگی» پدیده­ای نسبتاً جدید هستند که اکثراً همراه با تفکر جدید درمورد اهداف توسعه بوده­اند و اکثر تحقیقات صورت گرفته در زمینه کیفیت زندگی

2-5-2 اهمیت مشتری[1]
 

برای نشان دادن اهمیت مشتری و ضرورت حفظو نگهداری او فقط کافی است به موارد زیر دقت کنید:

 

هزینه جذب یک مشتری جدید بین 5 تا 11 برابر نگهداری یک مشتری قدیم است.
 

دو درصد افزایش مشتری، هزینه ها را ده درصد کاهش می‎‎دهد.
 

ضرر و زیان از دست دادن یک مشتری، در حکم گریز 100 مشتری دیگر است.
 

رضایت مشتری، پیش شرط تمام موفقیت های بعدی بعدی شرکت هاست.
 

رضایت مشتری، مهم ترین اولویت مدیریتی در مقابل اهداف دیگری چون سودآوری، سهم بیشتر بازار، توسعه و محصول و … می‎‎باشد.
 

ارزشمند ترین دارایی هر سازمان، اعتماد و اطمینان مشتریان آن است.
 

انتخاب مشتری دائمی و وفادار، تنها شزط بقای دائمی و استمرار فعالیت های کارآمد هر شرکتی است.<

 

br /> 

98 درصد مشتریان ناراضی بدون اینکه شکایتی داشته باشند به سمت رقبا می‎‎روند.
 

اگر روزی احساس کردید که سازمان به عالی ترین سطح کیفیت دست یافته است، باید دانست که آن روز، روز پایان رشد سازمان است.
 

مشتری ناراضی در نهایت حتماً سازمان را ترک می‎‎کند و پس از جدا شدن از آن، مشکل نارضایتی خود را به حداقل 10 نفر انتقال می‎‎دهد و مهم تر اینکه آنها را هم به سوی رقبای سازمان می‎‎کشاند.
 

اگر بتوان نقص موجود در کالاهای تولیدی را 5 درصد کاهش داد، بین 13 تا 85 درصد افزایش سود از ناحیه مشتریان ایجاد خواهد شد.
 

گوش دادن به شکایت مشتری 90 درصد کار است، حل کردن آن 7 درصد و پیگیری برای اطلاع از راضی شدن مشتری ( بازخورد) 3 در صد دیگر است.(قربانی، 1391، ص62)
 

قراردادهای تجاری بین­المللی در معنای عام آن به سه دسته تقسیم می­شوند:

الف: قراردادهای مربوط به مبادله کالا، مانند: بیع.

ب: قراردادهای مربوط به ارائه خدمات، مانند: بیمه،عملیات بانکی و قراردادهای توزیع.

ج: قراردادهای مربوط به مالکیت فکری، مانند: قراردادهای مجوز بهره­برداری و واگذاری حق امتیاز.[1]

 

قرارداد­های بین­المللی انواع بسیار متنوعی دارند که در راس آن­ها قرارداد­های خرید و فروش کالا و خدمات قرار دارد، که به موجب آن مواد، وسایل، تجهیزات، ماشین­آلات، خدمات فنی و مهندسی و غیره مورد خرید و فروش واقع می­شود. قراردادهای حمل و نقل، بیمه، ارائه تسهیلات مالی، اعطای نمایندگی تجاری، توزیع بین­المللی، اعطای مجوز بهره­برداری(لیسانس)، همکاری­های فنی و تولیدی، مشارکت در سرمایه­گذاری، ساخت، بهره­برداری و واگذاری، انواع روش­های تجارت متقابل از دیگر قرارداد­های مهم بین­المللی است که به طور گسترده در حقوق تجارت بین­الملل مورد استفاده قرار می­گیرد.[2]

 

اما همانطور که مشخص است ما بنا نداریم که در این جستار به تبیین تک تک این نوع قرارداد­ها بپردازیم چرا که اولا برای تبیین هر یک از این قرارداد­ها ده­ها و شاید صد­ها کتاب باید نگاشته شود که طبعا در این مقال نخواهد گنجید و ثانیا رسالت ما، همانگونه که اشاره گردید ارائه راهکار در جهت تسهیل انعقاد قراردادهای تجاری بین­المللی است، که البته به نظر ما بهترین راهکار استفاده مدبرانه و هوشمندانه از قرارداد­های نمونه یا استاندارد می­باشد، چراکه تقریبا هر یک از انواع قراردادهای تجاری بین­المللی را می­توان در قالب قراردادهای نمونه قرار داد که در بخش­های آتی به تفصیل به بررسی این نوع از قرارداد­ها خواهیم پرداخت.

گفتار اول – تعریف قراردادهای نمونه(استاندارد)

 یک قرارداد استاندارد، متنی از پیش تهیه شده است که حقوق و تعهدات طرفین، موارد نقض و ضمانت اجرای آن، نحوه حل و فصل دعاوی، قانون حاکم و طرفین، موارد نقض و ضمانت اجرای آن، نحوه حل و فصل دعاوی، قانون حاکم و سایر جزئیات مهم در آن پیش بینی شده است؛ و باپر کردن جاهای خالی مندرج در آن فرم متن مزبور به یک قرارداد کامل تبدیل می­شود. جاهای خالی عمدتا مربوط به اسامی طرفین، موضوع قرارداد و قیمت قرارداد است که متناسب با هر مورد خاص مورد توافق قرار گرفته و تکمیل می­شود. این قراردادها اصولا به نحوی تنظیم می­شوند که در موارد مشابه قابلیت استفاده دارند و تکمیل جاهای خالی یک قرارداد استاندارد آن را به یک قرارداد معین و خاص تبدیل می­کند.[3]

[1] – حبیبی، پیشین، ص50.