فصل اول : کلیات

 

1-1- مقدمه

با توجه به رشد روز افزون تجارت بین‌المللی بین کشورها و انجام معاملات تجاری فراوان به طرق مختلف از قبیل سنتی و مجازی با خریدهای اینترنتی و غیره در بعضی موارد مشکلاتی از جمله نرسیدن مبیع یا ثمن به طرفین و غیره پیش می‌آید که با توجه به قوانین بین‌المللی موضوع از طریق داوری حل و فصل می‌گردد یعنی چند داور مورد اعتماد طرفین با انتخاب قبل یا بعد از حدوث اختلاف، موضوع را بررسی و با صدور رای به دعوی خاتمه می‌دهند و این روش حل و فصل اختلافات ناشی از تبادلات فرا مرزی با کم‌ترین هزینه و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود. مبحث داوری و حل و فصل دعاوی از طریق داور با اقبال گسترده‌ای در عرصه جهانی روبرو شده است. بر این اساس برخورداری از رژیم حقوقی متناسب و کارآمد در زمینه‌ی داوری و اجرای آرای داوری در عرصه‌ی تجارت بین‌المللی می‌تواند علاوه بر ایجاد اطمینان بیشتر در سرمایه گذاران خارجی، بر اعتبار مبادلات تجار ایرانی در عرصه بین‌المللی نیز بیفزاید.

در این پژوهش سعی شده تا پس از بیان تاریخچه حل و فصل اختلافات بین‌المللی و ارجاع دعاوی به داوری بین‌المللی ، قوانین مربوطه از جمله کنوانسیون شناسائی و اجرای احکام داوری خارجی تنظیم شده در نیویورک و قانون داوری تجاری بین‌المللی مصوب 26/6/76 مجلس شورای اسلامی ایران به بررسی چگونگی اجرای آراء داوری که خارج از کشور صادر شده است بپردازد تا در موارد مشابه دادگاه‌های کشور بتوانند با یک رویه مشخص و بدون اطاله دادرسی نسبت به اجرای آن اقدام نمایند که این مهم نیازمند بررسی دقیق قوانین داخلی از جمله آیین دادرسی و قوانین آمره و نظم عمومی می‌باشد که در این تحقیق به آن پرداخته می‌شود.

 

1-2- بیان مسأله

از گذشته­های بسیار دور، داوری به عنوان یکی از نشانه­های شهر­نشینی و زندگی جمعی و تمدن شناخته شده بود. در آن زمان که انسان نخستین، جنگ و کشتن را تنها راه دست یافتن به مطلوب خود می­دانست، مسلماً صحبت از حکمیت و داوری نمی­توانست موضوعیت داشته باشد. لیکن با پیشرفت جامعه و به خصوص ظهور نشانه­هایی از شهر­نشینی و تمدن در نیاکان ما، آن‌ها به این نتیجه رسیدند که کینه ورزیدن و کشتن تنها راه دستیابی به مقصود نیست. از آنجا بود که اندیشه شکایت بردن نزد بزرگان خاندان، قبیله یا قوم و سر سپردن به حکم وی در جوامع انسانی ایجاد گردید.[1]

با پیشرفت مدنیت و توسعه روابط انسانی،  به ویژه در عرصه بازرگانی و اقتصادی، برخورد میان منافع متعارض انسان­ها و در نتیجه بروز اختلاف بین آن‌ها به میزان بسیار چشمگیری افزایش یافت؛ تا جایی که همزمان با پیدایش واحدهای سیاسی کوچکی به نام قبیله و بعدها اتحاد قبایل و تشکیل مناطق تحت سلطه،

 

مراجعه به ریش­ سفیدان و بزرگان قوم برای حل­و­فصل اختلافات، به یکی از نهادهای اجتماعی تبدیل گشت؛ اما لازم شد که ضمانت اجراهایی جهت احکام صادره از سوی حکَم ها نیز اندیشیده شود تا بتواند سلامت داوری را تامین و اجرای تصمیم او را تضمین کند.

بنابراین، از نظر تاریخی ابتدا نهاد داوری در جوامع به وجود آمد و پس از تشکیل دولت، به صورت نظام حل­وفصل رسمی قضایی تغییر شکل داده است. این وضع تا آنجایی ادامه یافت که نهاد قضاوت جای نهاد داوری را گرفته و حل­وفصل منازعات و دعاوی در زمره اختیارات مطلق دولت­ها و حکومت­ها قلمداد گردید.[2] لیکن نهاد داوری جایگاه خود را به طور کامل از دست نداد؛ بلکه از یک سو با داشتن رویه­ای غنی نسبت به نظام جدید قضاوت دولتی، راهگشای این نهاد جدید در بسیاری عرصه­ها گردید و از سوی دیگر نظر به ویژگی­ها و مزایایی که داوری نسبت به این نهاد نوپا (یعنی دادگاه­های رسمی و دولتی) داشت، جان تازه­ای گرفت و به رشد و نمو خود ادامه داد.[3]

امروزه کمتر تاجر بین‌المللی مایل به رجوع به مراجع قضایی ملی کشورها برای حل و فصل اختلافات خود با سایر تجار بین‌المللی و یا حتی دولت‌ها می‌باشد. قابل پیش بینی بودن قوانین و مقررات ماهوی و شکلی کشورها در کنار آن ، عدم اطلاع تجار بین‌المللی از قوانین و مقررات ملی کشورهای مختلف برای تبعیت این مقررات، بی طرف نبودن مراجع قضایی ملی کشورها در اینگونه دعاوی، عدم امکان رسیدگی تخصصی و صنفی در این دعاوی توسط قضات کشورها، عدم صلاحیت محاکم ملی در بسیاری از دعاوی تجاری بین‌المللی، عدم امکان حل مسالمت آمیز اختلافات توسط محاکم ملی کشورها و پر هزینه و طولانی بودن رسیدگی در مراجع قضایی کشورها از یک طرف و از طرف دیگر رسیدگی تخصصی توسط داور یا داوران در داوری‌های بین‌المللی، سرعت در داوری، کم هزینه بود، محرمانه بودن داوری، جلوگیری از تقلب‌ها نسبت به داوری، حل مسالمت آمیز اختلافات و از همه مهم‌تر امکان اجرا بهتر و سریع‌تر احکام داوری‌ها و دلایل دیگر؛ باعث شده است که امروزه اکثریت دعاوی تجاری بین‌المللی از طریق داوری‌های بین‌المللی رسیدگی و حل و فصل شود.[4] بطوری که اگر در مبادلات بین‌المللی ، داوری را از زمره رسیدگی‌ها خارج کنیم کمتر تاجری حاضر است با تاجر تبعه کشور دیگر معامله نماید. زیرا نسبت به آینده رابطه قراردادی ، تجاری خود و تعهدات ، آثار حاصله ، ضمانت اجرا آن و نیز رسیدگی و اجرا آرا بی اطلاع و هراسان می‌باشد. بطوری که می‌توان ادعا کرد که تجارت و مبادلات بین‌المللی بدون داوری بین‌المللی امکان ادامه حیات در صحنه بین‌المللی ندارد.

در قوانین ایران برای اجرای آرای داوری خارجی و بین‌المللی مقررات خاصی وضع نشده است. با وجود این با تعمیم مقررات مربوط به اجرای آرای دادگاه‌های خارجی در تئوری, امكان اجرای آرای داوری خارجی وجود دارد. در مورد اجرای آرای داوری بین‌المللی, قانون داوری تجاری بین‌المللی در سال 1376 با نواقص فراوان، از جمله قابل اجرا دانستن آرایی كه فقط طبق همین قانون صادر شده باشد، به تصویب رسیده است. این قانون خلاء قانون گذاری را پر كرده است ولی مشكل اجرای آرای داوری تجاری بین‌المللی را حل ننموده است.[5] اگر قرار بر حل مشكل باشد، باید موانع قانونی (قانون اساسی و قانون عادی) مرتفع شود و پیوستن به معاهدات بین‌المللی به شناسایی و اجرای آرای داوری خارجی و بین‌المللی مورد توجه قرار گیرد.[6]

مقصود از حكم, به تعبیر ماده 154 قانون آئین دادرسی مدنی, رای راجع به ماهیت است كه كلاً یا جزئاً قاطع دعوی باشد. اجرای این گونه احكام در حقوق داخلی ایجاد مشكل نمی‌کند، زیرا قانون اجرای احكام مدنی مصوب اول آبان ماه 1356 مقرراتی در مورد جزئیات اجرای آن‌ها وضع نموده است. در خصوص اجرای احكام دادگاه‌های خارجی ماده 169 همین قانون ضوابطی خاص پیش بینی نموده است، زیرا اجرای مستقیم آراء توسط دولت خارجی و بدون كنترل دولت ملی مخالف اصل حاكمیت قضایی، كه چهره‌ای از حاكمیت ملی است, تلقی می‌شود.

در حقوق موضوعه حكم خارجی و بین‌المللی تعریف نشده است. فقط مواد 972 و 975 قانون مدنی احكام دادگاه‌های خارجی را  در صورت عدم مخالفت با نظم عمومی، طبق قانون مجاز شمرده است و ماده 169 قانون اجرای احكام مدنی شرایط اجرای حكم خارجی در ایران را بیان نموده است. ولی مقررات قانون مدنی و قانون اجرای احكام مدنی مربوط به احكام دادگاه‌های خارجی است  نه احكام داوری خارجی یا بین‌المللی.

در خارج از ایران قوانین و رویه‌های قضایی اقدام به تعریف احكام داوری خارجی کرده‌اند. البته در كشورهای مختلف ضوابط گوناگونی را برای تعریف آن مد نظر قرار داده‌اند كه به تبع به تعاریف متفاوتی منتهی شده است.[7] مشهورترین این ضوابط, سه ضابطه زیر است:

در كشورهای كامن لا اصل سرزمین بودن احكام پذیرفته شده است. در این كشورها اصولاً هر حكم داوری تابع سرزمینی خاص است و بنابراین احكام را به احكام داوری داخلی و خارجی تقسیم می‌نمایند. حكم داخلی حكمی است كه در سرزمین قاضی صادر كننده رای ، دستور اجرای آن صادر شده باشد. برعكس، هر حكمی كه در خارج از سرزمین قاضی صادركننده دستور اجرا صادر شده باشد خارجی به حساب می‌آید.[8]

ضابطه دوم كه بیشتر در كشورهای حقوق نوشته مانند فرانسه سوئیس به كار گرفته شده است، حكایت از متابعت حكم از قانون آئین دادرسی دارد. طبق این ضابطه، رأی تابع قانون كشوری است كه طبق قانون آن كشور به داوری رسیدگی شده است اگر چه حكم در خارج از آن کشور صادر شده باشد؛ و برعكس حكم داوری كه در سرزمین خارجی صادر شده، اگر طبق قواعد رسیدگی ملی اقدام به صدور حكم شده باشد، داخلی تلقی خواهد شد. بنابراین قاضی اجرای احکام فرانسه حكمی را فرانسوی می‌شناسد كه طبق مقررات قانون جدید آئین دادرسی مدنی ان كشور صادر شده باشد اعم از اینكه حكم در خارج و یا داخل فرانسه صادر شده باشد.

سومین ضابطه كه در بعضی از كانتون های سوئیس پذیرفته شده، حكایت از متابعت از صلاحیت دادگاه‌های داخلی دارد. به این صورت كه اگر اختلافی كه مورد رسیدگی داور قرار گرفته اصولا در صلاحیت دادگاه‌های داخلی بوده است، رای داور داخلی تلقی می‌گردد، ولو اینكه در سرزمین خارجی و طبق قانونی غیر از قانون كانتون مربوطه صادر شده باشد؛ برعكس اگر رسیدگی به اصل اختلاف در صلاحیت دادگاه‌های داخلی نباشد و در داخل كشور طبق قانون داخلی به آن رسیدگی شده باشد، رأی خارجی است.[9]

ضوابط سه‌گانه مذكور به تعریف رای داوری خارجی اهتمام ورزیده‌اند و اما هیچ كدام رأی داوری بین‌المللی را تعریف نکرده‌اند. شاید به این علت كه برای مدت‌های طولانی تفاوتی بین حقوق خارجی و حقوق بین‌المللی قائل نبوده‌اند.[10] در سال‌های اخیر در مواردی كه امكان تعیین وابستگی رای داور طبق ضوابط حقوق بین‌الملل خصوصی به كشور معین وجود ندارد. رای داور را بدون ملیت و گاه بین‌المللی توصیف می‌نمایند.

در ایران اخیراً قانون داوری تجاری بین‌المللی مصوب 26/6/76 [11] داوری بین‌المللی را به شرح زیر تعریف كرده است: داوری بین‌المللی عبارت است از اینكه یكی از طرفین در زمان انعقاد موافقت نامه داوری به موجب قوانین ایران تبعه ایران نباشد. چنانكه ملاحظه می‌شود دامنه شمول تعریف مصوبه مجلس شورای اسلامی در مقایسه با ماده 1492 قانون آئین دادرسی مدنی فرانسه خیلی محدود است و در كنار سایر مواد، خصوصاً ماده 35 قانون راجع به اجرای رأی، کاربرد عملی قانون را به هیچ تقلیل داده است كه در فرصت دیگری مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.[12]

با توجه به مطالب بیان شده، در این پژوهش اجرای احكام داوری خارجی و بین‌المللی مورد توجه است تا به این سوال اساسی پاسخ دهد که چه ضوابط و قوانینی در شناسایی و اجرای رأی داوری در حقوق ایران تعیین شده است؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

با عنایت به نقش حیاتی تجارت و حقوق تجارت بین‌المللی در حیات اقتصادی و بازرگانی كشور ما، و با توجه به نقش غیر قابل انكار و حیاتی حقوق داوری‌های بین‌المللی در آن رشته، خصوصاً قسمت اجرای آرای داوری‌های خارجی در یك كشور, كه ایجاد اطمینان ذهنی در بین تجار كشورهای دیگر برای انجام مراودات و مبادلات تجاری با كشوری و یا بازرگانان كشور می‌نماید و با در نظر گرفتن این نكته كه حقوق ایران فاقد مقررات مدون پیش بینی شده در این زمینه است و توسل به مقررات متفرقه تفسیری زمینه را برای ایجاد یك روش متحدالشکل را به وجود نمی‌آورد و خصوصاً با عنایت به این نكته كه این مقررات غالباً در رابطه با اجرای اسناد و احكام خارجی است كه دارای پیچیدگی‌ها و سخت گیری‌های خاص خودشان می‌باشند(در حالی كه داوری‌ها هم خودشان و هم اجرا آنان به نرمش و خضوع حقوقی بیشتری است) انجام این‌گونه تحقیقات برای شناسایی و اجرای احكام خارجی از اهمیت اساسی برخوردار است.  برای اجرای آرای داوری‌های خارجی نیز ضرورت دارد مقرراتی تدوین شود تا ضمن ایجاد یك وحدت حقوقی در اجرای آرای داوری‌های خارجی در ایران و آسان نمودن تجارت خارجی و بین‌المللی در سایه این مقررات، از موارد تقلب نسبت به قانون نیز جلوگیری شود و یك حكومت حقوقی مناسب بر این رشته حیاتی كشور ایجاد شود که این امر نیز بدون مداخله محققین و اساتید خبره امکان پذیر نیست. پژوهش حاضر ضرورت این موضوع را درک کرده و شناسایی و اجرای آرای داوری‌های بین‌المللی را مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج حاصل از پژوهش می‌تواند راه گشای سایر تحقیقات باشد و محافل حقوقی می‌توانند از آن بهره لازم را ببرند. این مسأله نیز ضرورت و اهمیت انجام پژوهش حاضر را دو چندان می‌کند.

1-4- اهداف تحقیق

1-4-1- هدف اصلی:

بررسی و تعیین چگونگی اجرای آراء داوری خارجی در حقوق ایران.

1-4-2- اهداف فرعی:

– بررسی رژیم‌های حاکم بر اجرای داوری خارجی در نظام‌های حقوقی مختلف

– بررسی نحوه شناسایی و اجرای رأی داوری بر اساس قلمرو کنوانسیون نیویورک.

– بررسی قانون داوری تجاری بین‌المللی در ایران و نواقص آن.

1-5- سوال‌های تحقیق

1-5-1- سوال اصلی:

چه ضوابط و قوانینی برای شناسایی و اجرای رأی داوری در حقوق ایران تعیین شده است؟

1-5-2- سوال فرعی:

– آیا قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران قانون کاملی جهت شناسایی و اجرای آرای داوری خارجی در ایران می باشد.

– شناسایی و اجرای رأی داوری بر اساس قلمرو کنوانسیون نیویورک چگونه صورت می‌پذیرد؟

به‌موجب اصل 89 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند در مواردی که لازم می‌دانند هیئت وزیران یا هریک از وزرا را استیضاح کنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که به امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس رسیده باشد.

هیئت وزیران یا وزیر استیضاح شده، باید ظرف مدت ده روز از طرح استیضاح در مجلس حاضر شده و با پاسخ به آن از مجلس رأی اعتماد بگیرد. درصورت عدم حضور هیئت وزیران یا وزیر برای پاسخ، نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را می‌دهند و درصورت‌ اقتضا، مجلس رأی عدم اعتماد خواهد داد.

اگر مجلس به وزیر یا هیئت وزیران رأی اعتماد نداد، هیئت وزیران یا وزیر استیضاح شده عزل می‌شود. در هر دو صورت وزرای استیضاح شده نمی‌توانند عضو هیئت وزیرانی شوند که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود.

درصورتی‌که حداقل یک‌سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رئیس‌جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور استیضاح کنند، رئیس‌جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از

 

طرح آن در مجلس حاضر شود و درباره مسائل مطرح شده توضیحات کافی بدهد. درصورتی‌که پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رئیس‌جمهور، اکثریت دوسوم کل نمایندگان به عدم کفایت رئیس‌جمهور رأی دهند، مراتب جهت اجرای بند «10» اصل 110 قانون اساسی به اطلاع مقام رهبری می‌رسد. (درویشوند، 8، 1390)

پس از تصویب برنامه دولت و در طی دوران تصدی آن, مجلس با استفاده از ساز و کارهای گوناگونی که در صفحات قبل شرح داده شد اطلاعات لازم را گردآوری می‌کند و وظیفه نظارت خود را به انجام می رساند. هنگامی که برخی از لوایح مهم از قبیل لایحه بودجه و یا عهدنامه‌ها و… در مجلس مطرح می شود مجلس می‌تواند با مخالفت کردن نظر نامساعد خود را نسبت به دولت ابراز نماید. در موارد اختلاف یا مسائل مهم هم می‌تواند با سئوالات مکرر و طرح مسئله وجوه اختلاف را روشن سازد و اهمیت مباحث را مدلل نماید تا در نتیجه دولت تقاضای رای اعتماد کند که در این حال ممکن است مجلس ابراز عدم اعتماد نماید.

علاوه بر اینها نمایندگان می توانند هیئت وزیران یا هر یک از وزراء را استیضاح کنند. استیضاح از اهمیت خاصی برخوردار است و احتمالاً به سقوط دولت می انجامد. از این جهت برای اقدام به آن شرایط و ضوابط دقیقی پیش‌بینی شده است.

1-حضور رئیس جمهور: در دوره‌ای که رئیس جمهور بر سر کار نیست و شورای موقت ریاست جمهوری عهده دار وظایف او است مجلس نمی‌تواند دولت را استیضاح کند و یا به آن رای عدم اعتماد بدهد. آیا می‌توان یکی از ویران را استیضاح کرد؟ تفسیر این امر با شورای نگهبان است. قانون اساسی در اصل یکصدو سی و دوم از دولت نام می‌برد؟ ولی با توجه به اینکه در مذاکرات مجلس خبرگان. در این قبیل موارد دولت به معنی هیئت وزیران بکار رفته است که در راس این هیئت, نخست وزیر قرار دارد و با عنایت به روش شورای نگهبان که در تفسیر خود معمولاً به الفاظ قانون اساسی توجه دارد قاعدتاً استیضاح هر یک از وزراء نباید اشکالی داشته باشد. لکن اگر این تفسیر پذیرفته شود وزرائی که در این دوره استیضاح می شوند باید کمتر از نصف تعداد وزراء باشند، زیرا چنانچه بیش از نیمی از وزراء عوض شوند باید به کل دولت مجدداً رای اعتماد داد و دادن رای اعتماد در این دوره موافق قانون اساسی نیست.

2-شیوه کار: برای آنکه هیئت وزیران یا هر یک از وزراء مورد استیضاح قرار گیرند باید استیضاح با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. این استیضاح باید کتبی باشد و 

حفظ منابع آب و خاک گام موثری در جهت توسعه کشاورزی پایدار محسوب می­شود. در این راستا، با صرفه­جویی و مصرف بهینه آب و استفاده از کودهای آلی می­توان تا حدی به این هدف رسید. بنابراین به منظور بررسی تاثیر ماده آلی، پتاسیم و تنش رطوبتی بر کمیت و کیفیت پیاز و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 1389 در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت اجرا شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل ماده آلی (بدون ماده آلی، بقایای یونجه به میزان 10 تن بر هکتار و کود مرغی به میزان 10 تن بر هکتار)، تیمار پتاسیم (صفر و 250 کیلو گرم بر هکتار اکسید پتاسیم) و تنش رطوبتی (بدون تنش و با تنش) بودند. نتایج نشان داد که اثر تیمار ماده آلی و تنش بر عملکرد، اجزای عملکرد، عناصر غذایی (روی و منگنز) و پروتئین غده پیاز در سطح یک درصد معنی­دار شده است. همچنین تاثیر معنی­دار ماده آلی در سطح یک درصد بر خصوصیات خاک (فسفر قابل جذب، کربن آلی،SAR ،EC ،pH  و شدت نفوذ) نیز مشاهده گردید. پتاسیم باعث کاهش معنی­دار سرعت نفوذ، افزایش شوری خاک، افزایش عملکرد، افزایش منگنز و مواد جامد محلول غده شد. اثر متقابل ماده آلی و پتاسیم، پتاسیم و تنش و همچنین پتاسیم× تنش× ماده آلی، به ترتیب برصفات متوسط وزن غده، مس و آهن غده معنی دار شد. بر  اساس این نتایج، مصرف کود آلی بخصوص کود مرغی، ضمن بهبود خصوصیات کمی و کیفی گیاه، اثرات مفیدی بر خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک دارد.

واژه­های کلیدی: پیاز، ماده آلی، کود مرغی، پتاسیم، عملکرد، کربن آلی، خصوصیات خاک.

مقدمه

بر اساس آمار موجود، جمعیت دنیا تا سال 2025 به 8 میلیارد نفر و تا سال 2050 به 9/8 میلیارد نفر خواهد رسید. هر سال حدود 80 میلیون نفر به جمعیت دنیا افزوده می­شود و 97 درصد افزایش جمعیت در کشورهای در حال توسعه رخ می­دهد. بنابراین تا سال 2025 نیاز به تولید غذا دو برابر خواهد شد (کافی و همکاران، 1388). در حالی که هم اکنون بیش از 30 درصد مردم جهان از نظر تهیه مواد غذایی با مشکل روبرو هستند (دانشور، 1387) و امنیت غذایی کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بیش از سایر کشورها تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. زیرا زمین­های حاصلخیز و منابع آب شیرین موجود در سطح جهان و بخصوص ایران محدود می­باشد (کافی و همکاران، 1388).

بشر برای بهره­برداری بیشتر از اراضی و حفظ حاصلخیزی خاک، به ناچار از کودهای شیمیایی استفاده می­کند. کودهای شیمیایی به عنوان یک منبع اصلی عناصر غذایی برای گیاهان به شمار می­روند (Naeem و همکاران، 2006). به عنوان مثال، نیتروژن یکی از عناصر ضروری تشکیل دهنده ترکیبات آلی (آمینو اسیدها، پروتئین و اسیدهای نوکلئیک) می­باشد. فسفر نیز عنصر ضروری مورد نیاز برای مکانیزمهای فیزیولوژیکی رشد گیاه شناخته شده است (Aisha و همکاران، 2007) و پتاسیم یک عنصر ضروری است که نقش مهمی در پروسه­های متابولیک از قبیل سنتز پروتئین و تنظیم اسمزی دارد (Abdullahil Baque و همکاران، 2006). اما کاربرد بیش از حد آنها باعث عدم تعادل عناصر غذایی و تخریب خاک می­شود و روی ترکیب شیمیایی

 

خاک و محصولات گیاهی تاثیرات منفی می­گذارد. از طرفی باعث افزایش اسیدیته خاک و تخریب فیزیکی خاک می­گردد و بنابراین کاهش تولید محصول را به دنبال دارد (Ojeniyi و همکاران، 2007). یکی دیگر از مهمترین عوارض نامطلوب مصرف دراز مدت و بی­رویه این کودها، کاهش باروری خاک به­دنبال از بین رفتن هوموس می­باشد (ملکوتی و همایی، 1373). از طرف دیگر این کودها بسرعت از طریق تبخیر یا شستشو با آب زهکشی از بین می­روند که باعث افزایش آلودگیهای محیطی می­شود. بنابراین نیاز به تولید محصولات سبزی با کودهای آلی یا طبیعی جهت تولید عملکرد بیشتر و اصلاح کیفیت آنها بسیار ضروری می­باشد (Aisha و همکاران، 2007).

قبل از استفاده گسترده از کودهای شیمیایی، کودهای آلی به عنوان منبع اولیه عناصر غذایی در تولید محصولات به کار برده می­شدند. کودهای آلی، با افزایش ماده آلی و میکروارگانیسم­های مفید، سلامت خاک را بهبود می­بخشند (Ojeniyi و همکاران، 2007). وجود ماده آلی در خاک موجب اصلاح ساختمان آن می­گردد، بدین معنی که مواد آلی به صورت یک عامل چسباننده، ذرات خاک را به هم پیوند داده، زمین را نرم و متخلخل نموده و قابلیت نگهداری آب در زمینهای شنی و حالت فیزیکی خاکهای رسی را اصلاح می­نماید (ملکوتی و همایی، 1373). افزودن این کودها به خاک با اصلاح ساختمان خاک، فرسایش آبی و بادی را نیز کاهش می­دهد (Ojeniyi و همکاران، 2007). ماده آلی خصوصیات فیزیکی مثل خاکدانه­سازی، ظرفیت نگهداری آب، هدایت هیدرولیکی، وزن مخصوص ظاهری، درجه تراکم، مقاومت به فرسایش آبی و بادی و حاصلخیزی خاک را اصلاح می­کند (Franzluebbers، 2002). با بهبود حاصلخیزی، عملکرد نیز افزایش می­یابد.

دلیل افزایش محصول در اثر افزودن کود آلی، این است که بر اثر معدنی شدن این ماده، مواد غذایی محتوی آن آزاد شده و در دسترس گیاهان قرار می­گیرند و تاثیر کودهای شیمیایی را نیز مساعدتر می­نمایند (ملکوتی و همایی، 1373). ماده آلی از طریق گروه­های عاملی­اش (اسیدهای فلاوونیک و اسید هیومیک) نقش مهمی در رفتار شیمیایی بیشتر عناصر بازی می­کند که قادر است این فلزات را به فرمهای کمپلکس و کلات درآورد. همچنین نقش مستقیمی در رشد گیاه، به عنوان یک منبع عناصر غذایی به فرمهای قابل دسترس در طول معدنی شدن دارد. کودهای آلی عناصر غذایی را در طول فصل رشد گیاه به­آرامی آزاد می­کنند (Abou El-Magd و همکاران، 2006). کاربرد این کودها به ­تنهایی یا به ­همراه کود معدنی، روشی موفقیت­آمیز جهت اصلاح خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و حاصلخیزی خاک می­باشد (Poudel و همکاران، 2002). استفاده از کودهای آلی برای تولید سبزیجات، از طریق محدود کردن استفاده کودهای شیمیایی، عملکرد محصول را افزایش می­دهد.

اخیرا مصرف کنندگان خواستار غذای با کیفیت، سالم و محصولات ارگانیک هستند. البته کشاورزی ارگانیک هنوز برای محصولات کمی بکار میرود (Ouda و Mahadeen، 2008). کشاورزی شیمیایی باعث تخریب اراضی قابل کشت و افزایش آلودگی و نهایتا به خطر افتادن سلامتی می­شود. بنابراین به منظور ایجاد تعادل، کشاورزی ارگانیک باید جایگزین کشاورزی شیمیایی، از طریق استفاده از منابع طبیعی مثل مواد آلی شود. کشاورزی ارگانیک به کاربرد درجه­بندی شده فضولات حیوانی، کود محوطه مزرعه (FYM)، کود مرغی، کمپوست، بقایای گیاهی، کود سبز و غیره، که بهترین جایگزین برای کودهای شیمیایی مضر می­باشند تاکید دارد. سیستم­های کشاورزی ارگانیک از سیستم­های غیرارگانیک مفیدتر می­باشند و استفاده طولانی مدت از کودهای آلی باعث افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود عملکرد دانه نیز می­گردد (Ahmad و همکاران، 2007).

یکی دیگر از عوامل موثر بر افزایش محصول، تامین آب کافی می­باشد. در بین تمامی منابع لازم برای رشد و فعالیت گیاه، آب به عنوان فراوانترین (کافی و همکاران، 1388) و در عین حال محدودترین منابع برای کشاورزی محسوب می­شود (Mesbah، 2009). بیشتر نقاط ایران در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار گرفته­اند طوریکه تبخیر سالانه در مقایسه با بارندگی بیشتر است. این امر مصرف بهینه و صرفه­جویی در مصرف آب را ایجاب می­نماید بنابراین برای توسعه کشاورزی، باید در الگوی مصرف آب از طریق اعمال شیوه­های کم آبیاری تجدید نظر کرد (صدرزاده و معلمی، 1385). کم آبیاری یک تکنیک فنی برای بهینه­سازی میزان آب مصرفی و عملکرد محصول است که برای اغلب محصولات و در اکثر شرایط محیطی، به خصوص در مواردی که محدودیت منابع آب و زمین وجود دارد، قابل اجرا است. آبیاری کامل زمانی موجه و منطقی است که همراه با آن سایر عوامل تولید نیز در حد کمال باشد وگرنه آبیاری کامل، فقط هدر دادن آب است. بنابراین می­توان با اعمال تنش خشکی، در مصرف آب صرفه­جویی کرد (Valadabadi و Aliabadi Farahani، 2010).

برای کاهش تاثیرات منفی تنش خشکی، پتاسیم نقش بسزایی دارد. زیرا در شرایط خشکی، پتاسیم فراوانی در بافتهای گیاهی تجمع می­یابد و نقش مهمی در جذب آب بازی می­کند (Fanaei و همکاران، 2009) به این صورت که، علاوه بر تنظیم حرکت روزنه­ها، با افزایش رطوبت نسبی برگ­ها باعث افزایش مقاومت گیاه به تنش می­شود (صدرزاده و معلمی، 1385). از طرفی، کاربرد پتاسیم، تاثیرات منفی تنش خشکی را از طریق افزایش عمق نفوذ ریشه کاهش می­دهد (Valadabadi و Aliabadi Farahani، 2010).

1-2- اهمیت و دلایل توجیهی انجام تحقیق

 اثبات نظریه خود چنین استدلال می­کنند.

راشی بهنگام دادن رشوه باید قصد داشته باشد یعنی در عمل جرم­آمیز رشاء قصد مجرمانه وجود داشته تا بتوان گیرنده را نیز مرتشی و بالاخره مجرم دانست، نتیجه آنکه اگر راشی قصد دادن رشوه نداشته باشد چون رشاء محقق نمی­شود ارتشاء نیز معدوم است. هر چند که مرتشی در اخذ رشوه قاصد بوده باشد. چه وقتی راشی یعنی دهنده رشوه وجود خارجی ندارد چگونه می­توان قبول کرد مرتشی یا گیرنده به تنهائیی وجود داشته باشد. و اگر بخواهیم در بیان خلاصه کنیم باید بگوئیم که چون دهنده ای نیست گیرنده ای هم نمی­تواند باشد.

این نظریه را اگر قبول کنیم آثاری از آن را نیز باید بپذیریم از جمله آنکه: وقتی کارمند منحرفی از  مراجعه کننده­ها رشوه می­خواهد و شخص اخیرالذکر مقامات صالحه را قبل از دادن رشوه مطلع می­کند و در وقت و مکان معین رشوه نشان داده می­شود چون راشی در دادن رشوه قاصد با آن معنا که مفهوم ماست نبوده است پس راشی نیست و نتیجتاً نمی­تواند مرتشی هم وجود داشته باشد. و چون بخواهیم در کلام حقوقی بگنجانیم می­گوئیم عنصر روانی در دادن رشوه معدوم بوده است پس این رشوه نبوده و جرم نیست و طرف، مالی که رشوه نیست دریافت داشته پس دیگر مرتشی نیست.

 

البته شاید عمل مذکور عمل نکوهیده­ای باشد و خود نوعی جرم از طرف مقامات صلاحیت­داری که قبول می­کنند مال مورد رشوه را قبل از دادن به مرتشی نشان کنند و سپس در جلسه حضور یافته صورتمجلس نمایند تلقی گردد چنان که قانون هم چنین امری را پیش­بینی نکرده است و فقط بموجب ماده 143 قانون مجازات عمومی ثبوت یا عدم ثبوت و اجبار یا عدم اجبار آن را بعد از پرداخت مورد توجه قرار دهد و ایجاد جرم نماید یا اینکه احیاناً بعد از متهم کردن­ها و تحت تعقیب قرار دادن­ها ثابت شود که پرداخت این وجه جز ادای دین یا پرداخت قرض چیزی دیگری نبوده و آبروی 

این شاخص در جهت پیش بینی ظرفیت های هوازی و بی هوازی استفاده نمود.

واژه های کلیدی: لاکتات، مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا، ظرفیت های بافرینگ

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصلاول: مقدمهوبیانمسئله

1-1. مقدمه. 1

1-2. بیانمسئلهوسؤالاصلیتحقیق. 2

1-3. اهمیتوضرورتانجامتحقیق. 4

1-4. اهدافتحقیق. 5

1-4-1. هدفکلی.. 5

1-4-2. اهدافاختصاصی.. 5

1-5. فرضیه‌هایتحقیق. 6

1-6. محدودیت‌هایتحقیق. 6

1-6-1. محدودیت‌هاییکهکنترلآن‌هادراختیارمحققبودهاست: 6

1-6-2. محدودیت‌هاییکهکنترلآن‌هادراختیارمحققنبودهاست: 7

1-7. تعاریفنظریواژه‌هایتحقیق. 7

1-8. تعاریفعملیاتیواژه‌هایتحقیق. 10

فصل دوم: مبانینظریوپیشینهتحقیق

2-1. مقدمه. 13

2-2. مفهومآستانهبیهوازی: 13

2-3. روش‌هایمختلفتعیینآستانهبیهوازی: 14

2-3-1. آستانهلاکتاتوروش‌هایاندازهگیریآن: 15

2-3-2. مفهومنقطهشکستتهویه‌ای : 16

2-3-3. مفهومآستانهتنفسیوروش‌هایمختلفتعیینآن: 17

2-3-3-1.مفهوموروشکنترلمعادلتهویه‌ایاکسیژنواستفادهازآندرتعیینآستانهبیهوازی: 18

2-3-3-2. نسبتتبادلتنفسی(RER): 19

2-3-3-3. روش%SPO2: 20

2-3-3-4. روشV-slope: 21

2-3-4. نقطهشکستضربانقلب.. 22

2-3-4-1. روشکانکانی: 23

 

2-3-5. روشDmax: 24

2-4. آستانهتنفسیجبرانیونحوهاندازهگیری: 25

2-4-1. آستانهتنفسیاولیه: 26

2-4-2. آستانهتنفسیثانویه: 26

2-5. مرحلهبافرینگایزوکاپنیا: 27

2-6. بافرینگ،اجزایتامپونیبدنوسهمهریکازآنهادرکنترلPH: 28

2-6-1. ظرفیتهایبافرینگواجزایآن: 29

2-6-1-1. ظرفیتبافرینگبیکربناتی: 30

2-6-1-2. ظرفیتبافرینگغیربیکربناتی: 30

2-6-1-2-1. بافرپروتئین. 30

2-6-1-2-2. هموگلوبین. 31

2-6-1-2-3. کارنوزین. 31

2-6-1-2-4. بتاآلانین. 33

2-6-1-2-5. بافرفسفات.. 33

2-7. اثرتمرینبراجزایبافرینگ: 33

2-8. مفهومظرفیتهوازیوشاخصهایپیشبینیکنندهآن: 34

2-8-1. روشVO2max: 34

2-8-2. روشVLT: 35

2-8-3. روشO2 plus: 36

2-9. مفهومظرفیتبیهوازیوشاخصهایپیشبینیکنندهآن: 36

2-9-1. استفادهازکسراکسیژن: 37

2-10. پیشینهتحقیق. 39

2-10-1. تحقیقاتانجامشدهدرداخلایران. 39

2-10-2. تحقیقاتکهدرخارجازایرانانجامشده: 40

2-11. نتیجهگیری: 60

فصل سوم: روششناسیتحقیق

3-1. مقدمه. 62

3-2. روشتحقیق. 62

3-3. جامعهآماریونحوهانتخابآنها 62

3-4. متغیرهایتحقیق. 62

3-4-1. متغیرمستقل: 62

3-4-2. متغیروابسته: 62

3-4-3. متغیرملاک: 62

3-4-4. متغیرپیشبین: 62

3-5. ابزاروموادموردنیازاندازهگیری.. 63

3-6. روشهایجمعآوریاطلاعات.. 63

3-7. روشهایاندازهگیریمتغیرها 64

3-7-1. تعیینآستانهتنفسیجبرانی: 64

3-7-2. تعیینآستانهلاکتات: 65

3-7-3. نحوهجمعآورینمونهخونی: 65

3-7-4. تعیینمرحلهبافرینگوتغییراتلاکتاتدراینمرحله: 66

3-7-5. تعیینسهمنسبیعواملبافرینگ: 66

3-7-6. اندازهگیریکسراکسیژن: 66

3-8. روش‌هایتجزیهوتحلیلاطلاعات.. 69

3-8-1. آمارتوصیفی.. 69

3-8-2. آماراستنباطی.. 69

فصل چهارم: یافتههایتحقیق

4-1. مقدمه: 72

4-2. بخشاول: توصیفداده‌هایمربوطبهمتغیرهایتحقیقآماری.. 72

4-3. بخشدوم: آماراستنباطی.. 73

4-3-1. فرضیهاول. 74

4-3-2. فرضیهدوم: 74

4-3-3. فرضیهسوم: 76

4-3-4. فرضیهچهارم: 76

4-3-5.فرضیهپنجم: 78

4-3-6.فرضیهششم: 79

4-3-7.فرضیههفتم: 80

4-3-8. فرضیههشتم: 81

فصلپنجم: بحثونتیجهگیری

5-1. مقدمه. 83

5-2. خلاصهتحقیق. 83

5-3. بحثونتیجهگیری.. 85

5-3-1. مدتزمانمرحلهبافرینگایزوکاپنیا: 85

5-3-2. تغییراتلاکتاتدرمرحلهبافرینگایزوکاپنیا: 87

5-3-3. مقایسهظرفیتهایبافرینگ: 89

5-3-4. تواناییپیشبینیظرفیتهوازیوبیهوازیازطریقتغییراتلاکتاتدرمرحلهبافرینگایزوکاپنیا: 91

5-4. پیشنهادات: 92

5-4-1. پیشنهاداتکاربردیازپژوهش: 92

5-4-2. پیشنهاداتبرایتحقیقاتآینده: 92

منابع.. 93

فهرست اشکال وجداول صفحه

شکل 2-1.اولینودومیننقطهشکستدرمنحنیلاکتات–بارکاربهترتیبنشاندهندهآستانههوازیوبیهوازیاست……………………………………………………………………………………14

شکل 2-2. نحوهتعیینآستانهلاکتاتبراساسافزایشناگهانیلاکتاتدرخلالآزمونفزایندهاستاندارد………………………………………………………………………………………………………16

شکل2-3.تغییراتتهویهدرخلالیکآزمونفزایندهبادرنظرگرفتننقطهشکستتهویه‌ای…….17

شکل2-4. تعیینآستانهبیهوازیبهوسیلهکنترلشاخصمعادلتهویه‌ایاکسیژن…………………19

شکل 2 – 5. تعیینآستانهبیهوازیبااستفادهازروشنسبتتبادلتنفسی…………………………20

شکل2-6. برآوردآستانهبیهوازیازطریقکنترلاشباعهموگلوبینازاکسیژن. دراینروشکاهشناگهانیدرنموداربهعنوانبرآوردیازآستانهبیهوازیدرنظرگرفتهمیشود………….21

شکل 2 – 7 . تعیینآستانهبیهوازیبهروشV – slope……………………………………………22

شکل 2 – 8 : ارتباطبینضربانقلب – سرعتدویدنونقطهشکستضربانقلببهعنوانبرآوردیازآستانهبیهوازیرادرخلالیکآزمونفزاینده…………………………………………………….23

شکل2-9: مدلکانکانیدرتعییننقطهشکستضربانقلببهعنوانبرآوردیازآستانهبیهوازی…………………………………………………………………………………………………………24

شکل 2 – 10 : تعییننقطهشکستضربانقلببااستفادهازروشdmax……………………………..25

شکل2-11.تعیینآستانهتنفسیاولیه،آستانهتنفسیجبرانیوآستانهلاکتات……………………….27

شکل2-13. سهمبافرهایمختلفدربافرینگH+عضلهحینفعالیت……………………………..29

شکل 2- 14.تغییراتاکسیژنمصرفیدرسرعت(ازپایینبهبالابترتیب 181 ،203 ،203 و267 متردردقیقه) وزمانهایمختلف………………………………………………………………………………….35

شکل 2 – 15. اصولمحاسبهکسراکسیژنتوسعهیافتهدرفعالیتمتناوبشدید……………………39

شکل 3-1. نحوهتعیینآستانهتنفسیجبرانیبراساسافزایشناگهانیدرنمودارمعادلتهویهایدیاکسیدکربن(VE/VCO2)………………………………………………………………………………….65

شکل 3-2. نحوهتعیینآستانهلاکتاتبراساسافزایشناگهانیدرنمودارغلظتلاکتات–بارکار…………………………………………………………………………………………………………….65

شکل 3-3. نموداراکسیژنمصرفیدرشدتهایزیرLT،جهتپیشبینیاکسیژنمعادلبا 120 درصدPmax……………………………………………………………………………………………………….68

جدول 4-1. ویژگی‌هایآنتروپومتریک،سنوتوانهوازیآزمودنی‌هایتحقیق………………….72

جدول4-2. مقایسهبرخیازفاکتورهایفیزیولوژیکبینگروههایتحقیق………………………….73

جدول (4-3) مقایسهتغییراتلاکتاتدرمرحلهبافرینگایزوکاپنیا،بینگروهها…………………74

جدول (4-4) مقایسهظرفیتبافرینگبیکربناتدرمرحلهبافرینگایزوکاپنیا،بینگروهها……75

جدول (4-5) مقایسهظرفیتبافرینگغیربی‌کربناتیدرمرحلهبافرینگایزوکاپنیا،بینگروهها………………………………………………………………………………………………………………76

جدول (4-6) مقایسهمدتزمانمرحلهبافرینگایزوکاپنیا،بینگروهها……………………………77

جدول 4 –7. نتیجهآزمونپیرسونبینتغییراتلاکتاتباVO2max………………………………….78

شکل 4-5. نمودار پراکنش و معادله پیش بینی مربوط به تغییرات لاکتات و VO2max……………78

جدول 4-8. نتایجآزمونپیرسونبینتغییراتلاکتاتواکسیژنمصرفیمعادلباLT…………………79

شکل(4-6). نمودار پراکنش مربوط به تغییرات لاکتات و اکسیژن مصرفی معادل با LT……………..79

جدول 4-9. نتایجآزمونپیرسونبینتغییراتلاکتاتوبیشینهلاکتاتتحملشده…………………….80

شکل(4-7). نمودار پراکنش و معادله پیش بینی مربوط به تغییرات لاکتات و کسر اکسیژن…………..80

جدول 4-10. نتایجآزمونپیرسونبینتغییراتلاکتاتوبیشینهلاکتاتتحملشده…………………..81

شکل(4-8). نمودار پراکنش مربوط به تغییرات لاکتات وبیشینهلاکتاتتحملشده……………………81

فهرست نمودار صفحه

نمودار (4-1) مقایسهمیانگینتغییرات لاکتات درگروههایاستقامتیوسرعتی……………………..74

نمودار (4-2) مقایسهمیانگینظرفیتبافرینگبیکربناتدرگروههایاستقامتیوسرعتی………75

نمودار (4-3) مقایسهمیانگینظرفیتبافرینگغیربیکربناتدرگروههایاستقامتیوسرعتی…76

نمودار (4-4) مقایسهمیانگینمدتزمانمرحلهبافرینگایزوکاپینادرگروههایاستقامتیوسرعتی………………………………………………………………………………………………………………………77

فصل اول
مقدمه و بیان مسئله

1-1. مقدمه

کسب عنوان­های قهرمانی در بازی‌های المپیک،جهانی، قاره­ای در بین کشورها به ویژه کشورمان اهمیت بی­سابقه­ای یافته و تلاش برای بهبود عملکرد ورزشکاران، دانشمندان علوم ورزشی را نیز به فعالیت دوچندان در این بخش واداشته و پژوهش در علوم ورزشی را فزونی بخشیده است. از آنجا که اکسیژن مصرفی بیشینه (VO2max)، معیاری پذیرفته شده برای آمادگی قلبی عروقی محسوب می‌شود، اغلب برنامه­های تمرینی طوری طراحی می­شوند که آن را گسترش دهند. این تصور وجود دارد که بین VO2max و عملکرد استقامتی رابطه قوی برقرار است(57). با وجود این، نشان داده شده است که استفاده از آستانه لاکتات این امکان را فراهم می­آورد که عملکرد استقامتی با دقت بیشتری برآورد و این شاخصبه عنوان ابزاری قوی در پیش­بینی عملکرد استقامتی معرفی می‌شود که نسبت بهVO2max شاخص مفیدتری است(57).هر دوی این فاکتور­ها در برآورد عملکرد استقامتی قدرت قابل قبولی دارند، لیکن در پیش­بینی ظرفیت هوازی در ورزش­هاییکه تلفیقی از دو سیستم هوازی و بی­هوازی را نیاز دارند، دارای محدودیت‌هایی هستند و ارائه فاکتورهای دیگر که بتوانند این محدودیت را برطرف سازند، ضروری به نظر می‌رسد.

لاکتات که نمک اسید­لاکتیک می­باشد، جایگاه ویژه­ای در پژوهش­های ورزشی و طراحی برنامه‌های تمرینی به خود اختصاص داده است و اندازه­گیری آن چه در سطح سرم و چه در سطح عضله اسکلتی هنوز بارزترین شاخص سنجش فرایندهای متابولیکی بی­هوازی است. در سطح کاربردی، مربیان فراوانی وجود دارند که با استفاده از همین شاخص، کمیت و کیفیت برنامه­های تمرینی خود را از طریق اندازه­گیری­های آستانه لاکتات، حداکثر حالت پایداری (MLSS)[1]،آستانه هوازی، آستانه ­بی هوازی، آستانه بی­هوازی فردی[2]، کنترل می‌کنند. با توجه به خصوصیات منحصر به فرد لاکتات و خواص متابولیکی دو جانبه آن، امکان استفاده از این شاخص در جداسازی ظرفیت­های هوازی و بی­هوازی میسر و انجام تحقیقاتی که بر این امر صحه علمی بگذارند ضروری است. لذا تحقیق حاضر در صدد پاسخگویی به این مسئله است و در شکل ایده‌آل امید آن می‌رود که انجام تحقیق حاضر به ارائه فاکتوری جدید در سنجش ظرفیت­های هوازی و بی­ هوازی منجر گردد.
1-2. بیان مسئله و سؤال اصلی تحقیق

در ادبیات از شاخص­های آستانه لاکتات و VO2max، بهکرات جهت تعیین عملکرد هوازی و برآورد سازگاری‌های تمرینی ورزشکاران استفاده شده است(11 ،36 ،22،13). هر چند عقیده کلی بر این است که شاخص آستانه لاکتات در محدوده معینی بهتر از VO2maxعملکرد هوازی را برآورد می‌سازد(36،22)، به هر حال سازگاری‌های مرکزی که بیشتر در ورزش‌های استقامتی اتفاق می­افتند تمایل به بهبودVO2max دارند، در حالی که سازگاریهای محیطی که در تمرینات بی­هوازی غالب هستند، تأثیر بیشتری بر مقادیر آستانه می‌گذارند(57). بدین جهت است که در برخی از مواقع مشاهده می­شود، ورزشکاران رقابتی بی­هوازی با اینکه دارای مقادیر پایین‌ترVO2maxدر مقایسه با ورزشکاران استقامتی هستند، در مقادیر آستانه با ورزشکاران استقامتی اختلاف چندانی ندارند یا اختلاف کمتری در مقایسه با مقادیر VO2maxدارند (57). بنابراین تاکید کردن بر VO2max یا مقادیر آستانه به تنهایی جهت پیش­بینی عملکرد در ورزشکارانی که سیستم غالب در آن‌هاصرفاً سیستم هوازی یا بی هوازی نیست می­تواند گمراه کننده باشد. لذا استفاده از شاخصی که بتواند به گونه­ای سازگاری­های مرکزی و پیرامونی را با یکدیگر ادغام کند (هر چند به طور نسبی) جهت پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی ورزشکاران منطقی به نظر می‌رسد.

مرحله بافرینگ که به عنوان مدت زمان بین وقوع آستانه لاکتات و آستانه تنفسی جبرانی تعریف می­شود، ماحصل مکانیزم­های فیزیولوژیک مختلف می­باشد(80،45). این مرحله با افزایش ناگهانی در غلظت لاکتات خون (وقوع آستانه لاکتات) آغاز و با شروع پر تهویه‌ای[3](وقوع آستانه تنفسی جبرانی[4]) به اتمام می‌رسد و در طی این مراحل اسید لاکتیک تولیدی به وسیله سیستم بافرینگ بدن بافر می‌شود تا زمانی که سیستم بافرینگ در مقابل اسید­­ لاکتیک تولیدی شکست می­خورد که با سقوط در PH و وقوع پر تهویه‌ای همراه می­شود(80). هرچند در ادبیات مدت زمان این مرحله را بیشتر به حساسیت اجسام کاروتید نسبت می‌دهند(72)، لیکن عوامل دیگر از قبیل فرایند کینتیک لاکتات[5] و ظرفیت بافرینگ نیز در مدت زمان این مرحله دخیل هستند(52). ظرفیت بافرینگ بدن از اجزای مختلفی­- اعم از مرکزی (ظرفیت بافرینگ بی­کربناتی خون) و پیرامونی (ظرفیت بافرینگ غیر بی­کربناتی متشکل از بافرهای پروتئینی و فسفاتی) تشکیل شده است که این اجزا از نظر جبری با یکدیگر قابل جمع هستند(52،19). ظرفیت بافرینگ بدن شاخصی تمرین پذیر می­باشد که با توجه به نوع تمرین تطابق ایجاد شده در آن متفاوت می‌باشد. کل ظرفیت بافرینگ بدن در مرحله بافرینگ توسط سه بخش اصلی بافر بیکربنات، بافر فسفات­ها و بافر پروتئین­ها مشخص می­شود که میزان آن را می­توان با استفاده از فرمول[PH]) Δ [LA] .Δ)به دست آورد(20،19). همچنین میزان ظرفیت بافرینگ بی­کربنات را نیز می­توان از طریق[PH]) Δ[HCO3] .Δ( مشخص نمود و ماحصل تفریق ظرفیت بافرینگ بی­کربنات از ظرفیت کل بافرینگ یعنی[ Δ [LA] . Δ [PH] ] – [Δ [HCO3] . Δ [PH] ]که بیانگر ظرفیت بافرینگ غیر بی­کربنات یعنی فسفات­ها و پروتئین­ها می­باشد(19،20). در بعضی از تحقیقات این موضوع نشان داده شده است که ظرفیت بافرینگ در عضلات (بافرینگ غیر بی­کربناتی) در ورزشکاران رقابتی بی­هوازی نسبت به ورزشکاران استقامتی بالاتر است(19،57)، که با ماهیت و نوع تمرین این‌گونه ورزشکاران هم‌خوانی دارد. به این دلیل در ورزشکاران بی­هوازی مراحل آغازین تجمع لاکتات با کاهش هم‌زمان در غلظت بی­کربنات خون همراه نیست. این موضوع بازگو کننده این مطلب است که یون هیدروژن بیشتر از طریق بافرینگ غیر بی­کربناتی درون عضلات و مستقل از یون لاکتات انجام می­گیرد در حالی که عکس این امر یعنی بافر کردن یون هیدروژن بیشتر از طریق بافرینگ بی­کربناتی در ورزشکاران استقامتی صادق باشد(19). چنانچه این امر صادق و سهم نسبی ظرفیت­های بافرینگ ورزشکاران استقامتی و بی­هوازی در مرحله بافرینگ به دلیل سازگاری‌های متفاوت ایجاد شده در آن‌ها متفاوت باشد، این امر محتمل به نظر می‌رسد که تغییرات لاکتات، بی­کربنات و PH در مرحله بافرینگ بین این دو گروه ورزشکار متفاوت باشد. لذا هدف از مطالعه حاضر، در وهله اول بررسی تغییرات لاکتات، بی­کربنات و PH در مرحله بافرینگ بین ورزشکاران استقامتی و بی­هوازی و تعیین سهم نسبی اجزای بافرینگ در این دو گروه ورزشکار است. تغییرات لاکتات خون در حین استراحت و یا فعالیت بدنی ماحصلی از فرایند تولید که عمدتاً به واسطه فعالیت دستگاه بی هوازی انجام می‌شود و فرایند پاک‌سازی آن است که با توان دستگاه هوازی در ارتباط است. نشان داده شده است که ورزشکارانی که ظرفیت هوازی بالاتری دارند در پاک‌سازی لاکتات عملکرد بهتری دارند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که تغییرات لاکتات در خون تلفیقی از فعالیت سیستم بی هوازی (تولید) و هوازی (پاک‌سازی) است. لذا می‌توان این فرضیه را توسعه داد که با اندازه گیری تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ بتوان ظرفیت هوازی و بی هوازی ورزشکاران را پیش بینی نمود. لذا به منظور به آزمون گذاشتن این فرضیه، تغییرات لاکتات، بی­کربنات، PH در مرحله بافرینگ در آزمودنی­های نخبه بی­هوازی و هوازی در خلال یک آزمون فزاینده استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. سپس ارتباط بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ با شاخص­های VO2maxو اکسیژن مصرفی معادل با آستانه لاکتات جهت پیش بینی ظرفیت هوازی به وسیله تغییرات لاکتات مطالعه شد. جهت تعیین اینکه آیا تغییرات لاکتات دوره بافرینگ می‌تواند عملکرد بی­هوازی را پیش­بینی کند یا نه از ارتباط بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ و بیشینه لاکتات تحمل شده و کسر اکسیژن توسعه یافته استفاده گردید.
1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

اکثر تحقیقات انجام شده در زمینه پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی معمولاً بر روی یک شاخص تمرکز کرده­اند و نتایج آن‌ها بر اساس متغیری واحد ارائه شده است و تحقیقاتی که در آن‌ها از شاخصی ترکیبی در پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی استفاده شده باشد، نادر است. از آنجایی که استنباط بر اساس یک متغیر واحد می­تواند در رشته­های ورزشی که تلفیقی از سیستم‌های هوازی و بی­هوازی را نیاز دارند تا حدودی گمراه کننده باشد، انجام این گونه تحقیقات جهت استفاده از شاخصی ترکیبی در پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی ضروری می­باشد. همچنین در مقایسه با آستانه لاکتات، پاسخ‌های فیزیولوژیک در خلال مرحله بافرینگ شاخص بهتر و دقیق‌تری برای تطابق­های ایجاد شده به اسیدوز متابولیک ناشی از تجمع لاکتات است. بنابراین با توجه فقدان اطلاعات و مطالعات در زمینه پیش­بینی ظرفیت هوازی و بی­هوازی به وسیله شاخصی که هم سازگاری­های مرکزی (بیشتر در ورزش­های استقامتی اتفاق می‌افتد) و هم سازگاری­های محیطی (بیشتر در ورزش‌های بی­هوازی اتفاق می­افتد) را با هم ادغام کند(هر چند به صورت نسبی)، تحقیق حاضر سعی بر آن دارد تا با استفاده از تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا جهت پیش­بینی ظرفیت هوازی و بی­هوازی تا حدودی مشکل پیش رو را بر طرف نماید.

1-4. اهداف تحقیق
1-4-1. هدف کلی

پیش بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی ورزشکاران نخبه با استفاده از تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
1-4-2. اهداف اختصاصی

مقایسه­ تغییرات لاکتات دوچرخه سواران نخبه استقامتی و سرعتی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
مقایسه­­­ظرفیت بافرینگ بی کربناتی دوچرخه سواراننخبه استقامتی و سرعتی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
مقایسه­­ظرفیت ­­بافرینگ غیر بی­کربناتی دوچرخهسواراننخبهاستقامتیوسرعتی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
مقایسه­مدت زمان مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا در دوچرخه سواراننخبه استقامتی و سرعتی

5.تعیین ­ارتباط بینتغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا وVO2max

تعیین ­­ارتباط بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا و اکسیژن مصرفی معادل با آستانه لاکتات