۳-۹-۱) تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
عملیاتی کردن یک متغیر، یعنی قابل اندازه‏گیری کردن متغیر است. این امر از طریق دقّت در ابعاد و خصوصیات رفتاری متعلق به آن متغیر، طبقه‏بندی کردن آن به عناصر قابل مشاهده و قابل اندازه‏گیری است(سکاران، ۱۳۸۰).
متغیرهای پژوهش حاضر بر اساس رابطه‏ای که با یکدیگر دارند از نوع متغیرهای مستقل و وابسته می‏باشند که تقسیم‏بندی آن‏ها به شرح جدول (۳-۱) زیر می‏باشد.
جدول۳-۳ : انواع متغیرهای پژوهش بر اساس رابطه

۳-۹-۲) متغیرهای مستقل و وابسته
یکی از اقدامات اساسی در هر تحقیق، مشخص نمودن عنوان متغیرهای مستقل و وابسته است. متغیر وابسته متغیری است که هدف پژوهشگر تشریح و یا پیش‏بینی تغییرپذیری در آن است. به عبارت دیگر، متغیر وابسته، شرایط یا خصایصی هستند که با وارد کردن، از میان برداشتن یا تغییر متغیرهای مستقل ظاهر می‏شوند، از بین می‏روند یا تغییر می‏کنند. علاوه براین، سکاران(۱۳۸۰) متغیر وابسته را این‏گونه تعریف می‏نماید؛ متغیر وابسته؛ متغیر پاسخ، برون‏داد یا ملاک است و عبارت است از وجهی از رفتار یک ارگانیسم که تحریک شده است. متغیر وابسته مشاهده یا اندازه‏گیری می‏شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص شود. در پژوهش حاضر محافظه‏کاری حسابداری متغیر وابسته لحاظ شده است.
متغیر مستقل نیز یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب، دخالت یا دستکاری توسط محقق مقادیری را می‏پذیرد تا تأثیرش بر روی متغیر دیگر مشاهده شود(خاکی، ۱۳۷۹). به عبارتی، متغیر مستقل متغیری است که روی متغیر وابسته بصورت منفی یا مثبت تأثیر می‏گذارد یعنی وقتی متغیر مستقل وجود داشته باشد، متغیر وابسته نیز وجود دارد و هر مقدار افزایش در متغیر مستقل روی دهد در متغیر وابسته نیز افزایش یا کاهش روی خواهد داد(سکاران، ۱۳۸۰). در پژوهش حاضر اندازه شرکت و ارزش شرکت متغیرهای مستقل هستند.
۳-۹-۳) نحوه محاسبه متغیرهای پژوهش به شرح زیر است:
الف – نحوه محاسبه متغیرهای مستقل تحقیق.
متغیرهای پژوهش حاضر به دو صورت متغیر مستقل و متغیر وابسته تقسیم می‏شود. بدین‏صورت که محافظه‏کاری حسابداری متغیر وابسته و اندازه شرکت و ارزش شرکت متغیرهای مستقل می‏باشند

1. اندازه شرکت:برای محاسبه اندازه شرکت بدین‏گونه عمل شده است که در ابتدا میانگین جمع کل دارایی‏های شرکت‏های عضو جامعه آماری را محاسبه، سپس جمع دارایی‏های هر شرکت از میانگین کسر گردید، آن شرکت‏هایی که حاصل آنها منفی شده است، شرکت‏های کوچک و آن شرکت‏هایی که حاصل آنها مثبت شده است، شرکت‏های بزرگ در نظر گرفته شده‏اند.
2. ارزش شرکت، بدین‏صورت محاسبه می‏شود:

رابطه۳-۱
میانگین ارزش بازار سهام/ میانگین ارزش اسمی سهام = ارزش شرکت
قیمت پایان دوره سهام × تعداد سهام= ارزش بازار سهام
ب – نحوه محاسبه متغیرهای وابسته تحقیق:
با توجه به اینکه محافظه‏کاری متغیر وابسته تحقیق می‏باشد، برای محاسبه متغییر شاخص محافظه‏کاری حسابداری در این پژوهش با بهره گرفتن از مدل گیولی و هاین(۲۰۰۰)، محاسبه و اندازه‏گیری که در ذیل آورده شده است.
رابطه ۳-۲
اقلام تعهدی عملیاتی
(۱ -) × = شاخص محافظه‏کاری
جمع دارایی‏ها در اوّل دوره
۳-۱۰) فرضیه‏های پژوهش
تئوری حسابداری به صورت مستقیم قابل بررسی نیست. بنابراین، محقق باید فرضیههایی را از درون تئوری استخراج کند و براساس رد یا عدم رد فرضیه، به سازگاری تئوری با محیط مورد بررسی بپردازد. بنابراین، آزمون فرضیه ها روشی برای رد یا عدم رد یک تئوری تلقی میشوند.
با توجه به پرسش‏های پژوهشگر که در فصل اوّل ذکر شده‏اند، فرضیات تحقیق به شرح زیر تدوین گردیده‏اند:

1. بین محافظه‏کاری و اندازه شرکت رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
2. بین محافظه‏کاری و ارزش شرکت رابطه مثبت معناداری وجود دارد.