پایان نامه ارشد رشته جغرافیا- گرایش گردشگری:مدیریت و برنامه ریزی توسعه گردشگری استان چهارمحال و بختیاری |
 |
مقدمه. 2
1-1- بیان مسئله. 5
1-2-ضرورت انجام تحقیق. 6
1-3-اهداف تحقیق. 6
1-4-سوالات تحقیق . 7
1-5- فرضیات تحقیق. 7
1-6- پیشینه تحقیق. 7
1-7- نوع تحقیق .. 8
1-8- روش تحقیق . 8
1-9-محیط پژوهش . 8
1-10- متغیرها . 9
1-11- روش جمع آوری اطلاعات. 9
1-12- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات . 9
1-13- تنگناها و محدودیت های تحقیق . 9
فصل دوم : مبانی نظری تحقیق
2-1-گردش گری. 10
2-2-گردش‌گر. 11
2-2-1-تعریف گردش گر از نظر سازمان ملل :. 12
2-3-انواع گردش گر. 13
2- 4- انواع گردش گری. 14
2-4-1-گردش گری فرهنگی- تاریخی.. 14
2-4- 2-گردش گری ماجراجویانه. 14
2-4- 3-گردش گری ورزشی. 15
2-4- 4- گردش گری درمانی. 15
2-4- 5- گردش گری انبوه یا تفریحی. 16
2-4- 6-گردش گری نوستالژیك.. 16
2-4- 7-گردش گری روستایی.. 17
2-4- 8-گردش گری قومی.. 17
2-4- 9- گردش گری شهری. 18
2-4- 10- گردش گری مبتنی بر كسب و كار. 18
2-4- 11-گردش گری مذهبی.. 19
2-4- 12- گردش گری مبتنی بر روی دادها. 20
2-4- 13-طبیعت گردی.. 20
2-4- 14- گردش گری برای دیدار بستگان. 20
2-5-تاریخچه گردش گری.. 21
2-6-منابع و جاذبه‌های گردش گری. 24
2-7-گردشگری و آثار آن. 24
2-7-1- آثار اقتصادی جهان گردی. 24
2-7-2- آثار اجتماعی و فرهنگی. 25
2-7-3- آثار محیطی. 28
2-8-نظریه‌های مختلف در خصوص‌گردش گری.. 29
2-8-1-نظریه كرامپتون. 31
2-8-2-نظریه اشمیت هاوزر. 32
2-8-3-نظریه‌های اوپی دیک، وان وین و ورهالن.. 32
2-8-4-نظریه‌های کوهن. 32
2-8-5-نظریه پلاگ. 33
2-9- مدیریت گردش گری . 34
2-10- برنامه ریزی . 40
2-11-واژگان فنی برنامه ریزی جهان گردی و مراجع. 42
2-1-1- هدف علمی(objective).. 42
2-11-2 – خط مشی(pllicy).. 42
2-11-3- برنامه (plan).. 42
2-11-4- راهبرد. 42
2-12- ویژگیهای برنامه ریزی. 42
2-13- انواع برنامه ریزی. 43
2-13-1- انواع برنامه ریزی از نظر مدت زمان اجرا. 43
2-13-2- انواع برنامه ریزی از نظر وسعت اجرا. 43
2-13-3- انواع برنامه ریزی از نظر هدف. 43
2-13-4- انواع برنامه ریزی از نظر سطوح مکانی. 43
2-13-5- انواع دیگر. 44
2-14-اهمیت برنامه ریزی جهان گردی. 44
2-15-سطوح و انواع برنامه ریزی جهان گردی. 45
2-15-1-سطح بین الملل. 45
2-15-2-سطح ملی. 45
2-15-3-سطح منطقه ای. 46
2-16- اکوتوریسم 46
2-17-توریسم ورزشی. 47
2-17-1- رفتینگ ( قایقرانی در امواج خروشان). 48
2-17-2-جذابیت و مخاطرات رفتینگ. 51
2-17-3- شرایط سنی رفتیگ . 52
2-18- تاریخچه رفتیگ در جهان . 53
2-19-پیشینه فعالیت های رفتینگ در ایران . 54
2-20- گردش گری مبتنی بر آب . 54
2-20-1- آب و گردش گری تفریحی ورزشی. 54
2-20-2- آب و گردش گری سلامت . 55
2-20-3- گردش گری سلامت و چشمه های آب معدنی . 56
فصل سوم : معرفی منطقه مورد مطالعه
3-1-جغرافیای طبیعی استان چهارمحال و بختیاری . 58
3-1-1- موقعیت جغرافیایی. 58
3-2- ناهمواری ها. 61
3-2-1- زمین شناسی عمومی . 61
3-2-2- شیب ها . 63
3-3-بررسی برخی متغیر های اقلیمی . 63
3-3-1-رژیم بادی . 64
3-3-2- رطوبت هوا . 64
3-3-3- رژیم بارشی . 65
3-3-4-رژیم دمایی . 68
3-3-5-پوشش ابری و ساعات آفتابی . 68
3-3-6-پوشش گیاهی . 69
3-3-7-حیات وحش. 70
3-3-7-1-گونه های نادر گیاهی و جانوری. 70
3-4-منابع آبی. 72
3-5-جغرافیای انسانی استان چهارمحال و بختیاری. 76
3-5-1-جمعیت . 76
3-5-2-آموزش. 77
3-5-3- مهاجرت. 77
3-5-4- خانه بهداشت . 80
3-6-جغرافیای اقتصادی. 81
3-6-1-نیروی انسانی و اشتغال بیكاری. 81
3-6-2- توزیع شاغلان در زیربخش های اقتصادی. 82
3-6-3- كشاورزی. 83
3-6-4-دام داری. 84
3-6-5-صنعت. 84
3-7-ویژگی های فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری. 84
3-7-1- زبان . 87
3-7-2-آداب و رسوم. 88
3-7-3-شب یلدا بختیاری . 88
3-7-4- جاذبه های فرهنگی استان . 89
3-7-4-1- پوشاك زنان بختیاری . 90
3-7-4-2- پوشاك مردان بختیاری . 90
3-7-5- عشایر استان چهارمحال و بختیاری. 92
3-8- صنایع دستی استان چهارمحال و بختیاری . 93
3-8-1- تولیدات ویژه . 94
9-3- جاذبه های طبیعی اكوتوریسمی استان چهارمحال و بختیاری 97
3-9-1- دشت لاله های واژگون . 97
3-9-2-آبشار دره عشق . 98
3-9-3- آبشار آتشگاه . 99
3-9-4- آبشار تونل كوهرنگ . 100
3-9-5- غار یخی چما. 100
3-9-6- غار سراب . 100
3-9-7- پیر غار . 100
3-9-8- غار منج . 101
3-9-9- غار خراجی . 101
3-10- دریاچه ها و تالاب ها . 101
3-10-1- تالاب چغاخور . 102
3-10-2- تالاب دهنو . 102
3-10-3- تالاب گندمان . 102
3-10-4- تالاب سولگان . 102
3-10-5- رودخانه بازفت . 103
3-10-6- رودخانه كارون . 103
3-10-7- رودخانه زاینده رود . 104
3-11-پیست اسكی چلگرد . 104
3-12- چشمه های استان . 105
3-12-1- چشمه دیمه . 105
3-12- 2- چشمه كوهرنگ . 105
3-12- 3- چشمه برم . 106
3-12- 4- چشمه های مولا و سرداب . 106
3-12- 5- چشمه سیاسرد . 106
3-13- مناطق حفاظت شده . 107
3-13- 1- تنگ صیاد . 107
3-13- 2- منطقه حفاظت شده سبزكوه . 107
13-14-ویژگیهای تاریخی استان . 108
3-15- جاذبه های تاریخی و مذهبی . 108
3-15-1- اماكن مذهبی . 108
3-15-2- بناهای عام المنفعه . 109
3-15-3- پل زمانخان . 109
3-15-4- قلعه دزك. 109
3-15-5- قلعه سردار اسعد بختیاری. 110
3-15-6- خانه آزاده چالشتر . 110
3-15-7- خانه ستوده چالشتر . 110
3-15-8- سنگ نوشته های مشروطیت . 110
3-15-9- اطاق سنگی های جونقان . 111
3-15-10- شیر سنگی بختیاری ها . 111
3-15-11- بردگوری ها . 111
3-15-12-مسجد اتابكان. 112
3-16- موقعیت جغرافیایی منطقه سامان . 112
3-16-1-ویژگی های اقلیمی شهر سامان . 113
3-16-2- دمای هوا . 114
3-16-3- روزهای یخبندان. 114
3-16-4- بارش. 115
3-16-5-باد . 115
3-17-منابع عمده آبی . 115
3-17-1-آب های سطحی . 115
3-17-2- آب های زیر زمینی . 115
فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1- بررسی توان اكولوژیكی منطقه در زمینه ی گردش گری. 118
4-2- پتانسیل های موجود در منطقه سامان . 119
4-3- زمینه های فرهنگی- تاریخی . 120
4-4- روش بیكر . 123
4-5- فرآیند مدیریت راهبردی. 128
4-6- تدوین چشم انداز، مأموریت، اهداف و راهبردهای کلان منطقه سامان 128
4-7- مرحله صفر. 129
4-7-1-تعیین چشم انداز شهر سامان. 129
4-7-2- تعیین عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر تدوین راهبردهای کلان 130
4-7-2-1- ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (E FE).. 130
4-7-2-2- ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(IFE). 132
4-8- مرحله مقایسه. 133
4-8-1-تشکیل ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و ضعفها (SWOT) 133
4-8-2- تشكیل ماتریس داخلی و خارجی(IE). 134
4-9- مرحله تصمیم گیری. 135
4-9-1- ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM).. 136
10-4- گزارش بازدید و بررسی های میدانی از منطقه سامان. 149
فصل پنجم : نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
5-1-آزمون فرضیات. 151
5-2- برنامه ها و نتیجه گیری. 157
5-3- مدیریت و برنامه ریزی اقتصادی –اجتماعی – فرهنگی منطقه.. 159
5-3-1- مدیریت و برنامه ریزی توسعه ی گردش گری. 160
5-3-2- مدیریت و برنامه ریزی توسعه و ارتقاء محیط زیست منطقه. 160
5-3-3- مدیریت و برنامه ریزی توسعه ی كالبدی – فضایی منطقه . 162
5-4- پیشنهادات . 162
منابع فارسی . 164
منابع انگلیسی . 167
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول شماره 2-1 منابع و جاذبه‌های عمده گردش گری …………………………….. 24
جدول شماره 2-2 آثار اقتصادی جهان‌گردی ………………………………………………… 25
جدول شماره 3-2آثار فرهنگی ـ اجتماعی گردشگری …………………………………. 26
جدول شماره 4-2 آثار محیطی جهان‌گردی …………………………………………………….. 29
جدول شماره 2-5 تقسیم‌بندی کوهن از گردش گران …………………………………… 33
جدول شمار3-1 مشخصات عمومی شهرستان های استان چهارمحال و بختیاری بر اساس تقسیمات کشوری – سال 1389 …………………………… 59
جدول شماره 3-2انواع شیب ……………………………………………………………………………. 63
جدول3-3گونه های مختلف جانوری …………………………………………………………………. 70
جدول3-4 انواع پرندگان وتعداد گونه های آن در استان چهار محال وبختیاری 71
جدول شماره 3-5حوزه های آبریز موجود در استان …………………………………. 73
جدول شماره3-6 منابع آب استان چهارمحال و بختیاری (اطلاعات مربوط به سال 1384) ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 74
جدول شماره3-7جمعیت بر حسب جنس و سن آبان 1385 ……………………………….. 76
جدول شماره3-8جمعیت شهری و روستایی (نفر)سال 85 …………………………….. 77
جدول 3-9 مهاجران خارج شده و وارد شده به هر یک از استانهای کشور طی سال هال 85-1375 ……………………………………………………………………………………………………………… 78
جدول 3-10مهاجران وارد شده به استان چهارمحال و بختیاری طی 10 سال گذشته برحسب سن و آخرین محل اقامت ………………………………………………………………………………….. 79
جدول شماره3-11 تعداد خانه های بهداشت فعال روستاها و جمعیت تحت پوشش آنها 1389 …………………………………………….. 80
جدول شماره3-12 توزیع جمعیت فعال و غیر فعال در بخش اقتصادی استان چهارمحال و بختیاری سال1385 …………………………………… 81
جدول شماره3-13 توزیع شاغلان 10 ساله و بیشتر بر حسب گروه های عمده فعالیت استان چهارمحال و بختیاری …………………………… 82
جدول شماره3-14بهره برداری های كشاورزی سرشماری شده بر حسب نوع بهره بردار:1382 …………………………………………………. 83
جدول شماره 3-15 بهره برداری های كشاورزی بر حسب نوع فعالیت : 1382 83
جدول شماره 3-16مساحت اراضی کشاورزی، بهره برداری های با زمین‌برحسب وسعت1382 …………………………………………………. 84
جدول شماره 3-17 تعداد بهره برداری و دام استان چهارمحال و بختیاری :1382 …………………………………………………. 84
جدول شماره 3-18 تعداد كارگاه های صنعتی دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكیت، طبقات كاركن …………………………….. 85
جدول شماره 3-19تعداد كارگاه های صنعتی خصوصی‌دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكیت، طبقات… …………………………… 85
جدول شماره 3-20تعداد كارگاه های صنعتی عمومی‌دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكیت، طبقات… ………………………….. 85
جدول شماره3-21 میزان بهره برداری از آب های زیر زمینی …… 115
جدول شماره4-1 جاذبه های گردش گری منطقه سامان …………. 120
جدول شماره 4-2تقویم گردشگری منطقه سامان ……………… 121
جدول شماره 4-3درجه بندی ضرایب آسایش منطقه نمونه گردش گری سامان 122
جدول شماره4-4مشخصات جغرافیای ایستگاه سامان …………… 123
جدول شماره 4-5 درجات قدرت خنک کنندگی محیط و آستانه های بیوکلیمایی برحسب بررسی بیکر ………………………………………. 124
جدول شماره4-6 شاخص بیکر منطقه سامان سال 1385 …………. 125
جدول شماره 4-7 شاخص بیکر منطقه سامان سال 1386 ………… 125
جدول شماره4-8 شاخص بیکر منطقه سامان سال 1387 …………. 126
جدول شماره4-9 شاخص بیکر منطقه سامان سال1388…………… 126
جدول شماره4-10 شاخص بیکر منطقه سامان 1389…………….. 127
جدول شماره4-11شاخص بیکر منطقه سامان 1390……………… 127
جدول شماره 4-12 مراحل برنامهریزی راهبردی……………… 129
جدول شماره 4-13ماتریس برنامهریزی راهبردی کمی (QSPM) …… 137
جدول4-14 نظام تحلیل و ارزیابی جاذبه های گردش گری دراستان چهارمحال و بختیاری برپایه مدل SWOT…………………………………… 140
جدول4-15نظام تحلیل وارزیابی جاذبه های گردش گری دراستان چهارمحال و بختیاری برپایه مدل SWOT ………………………………….. 141
جدول4-16 نظام تحلیل وارزیابی جاذبه های گردش گری دراستان چهارمحال وبختیاری برپایه مدلSWOT …………………………………… 141
جدول4-17نظام تحلیل وارزیابی جاذبه های گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری برپایه مدل SWOT ………………………………….. 142
جدول شماره4-18تحلیل نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و محدودیت ها در منطقه سامان ………………………………………………… 143
جدول شماره 4-19 استنتاج مربوط به امکانات محدودیت ها، فرصت هاو تهدیدهای قانونی-حقوقی و اداری ……………………………… 145
حدول شماره4-20 استنتاجهای مربوط به امکانات، محدودیتها، فرصتها و تهدیدهای کالبدی و فضایی …………………………………… 146
جدول شماره4-21 استنتاجهای مربوط به امکانات، محدودیتها، فرصتها و تهدیدهای محیطی و زیست محیطی ……………………………….. 146
جدول شماره 4-22 استنتاجهای مربوط به امکانات، محدودیتها، فرصتها و تهدیدهای اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی …………………………… 147
جدول شماره 4-23 استنتاجهای مربوط به امکانات، محدودیتها، فرصتها و تهدیدهای گردشگری …………………………………………. 148
جدول شماره 5-1 مراحل برنامه ریزی راهبردی……………… 149
جدول شماره 5-2 ماتریس ارزیابی عوامل خارجی حاکم بر منطقه (EFE) 152
جدول شماره 5-3 ماتریس ارزیابی عوامل داخلی حاکم بر منطقه (IFE) 152
جدول شماره 5-4 ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و نقاط ضعف (SWOT) 155
فهرست شكل ها
عنوان صفحه
شكل شماره ی 2-1تأثیرات اجتماعی – فرهنگی گردش گری در چهارچوب محیط گسترده جامعه ………………………………………………………………………………………………………………….. 27
شکل شماره2-2 دوران های تحول دربرنامه ریزی توسعه جهان گردی 41
شکل شماره 2-3رفتینگ ورزشی ……………………………………………………………………….. 49
شکل2-4ورزش رفتینگ ………………………………………………………………………………………… 51
شکل شماره2-5مخاطرات ورش رفتینگ …………………………………………………………….. 52
شکل3-1نقشه موقعیت استان چهارمحال وبختیاری …………….. 58
شکل شماره 3-2شهرستان های استان چهارمحال و بختیاری …….. 59
شکل شماره3-3مساحت شهرستان های استان چهارمحال و بختیاری ….. 60
شکل 3-4نقشه موقعیت استان چهارمحال و بختیاری در کشور …….. 60
شکل3-5نقشه وراهنمای نقشه زمین شناسی استان چهار محال وبختیاری 62
شکل شماره3-6 پهنه بندی آب و هوایی استان چهارمحال و بختیاری . 67
شکل 3-7نقشه پهنه بندی اقلیمی سیلیانوف در استان چهار محال وبختیاری 69
شکل3-8 حجم آب خام در شهر ها ی استان چهارمحال و بختیاری ….. 75
شكل شماره3-9 نمودار توزیع جمعیت فعال و غیر فعال استان چهارمحال و بختیاری ( به درصد ) 1385 ………………………………….. 81
شکل شماره3-10کوچ عشایر ……………………………… 92
شکل شماره3-11مسیر حرکت عشایر به سمت‌استان چهارمحال و بختیاری 93
شکل 3-12- یک نمونه قالی چالشتر ………………………. 95
شکل3-13 لاله های واژگون ……………………………… 98
شکل شماره3-14آبشار آتشگاه …………………………… 99
شکل شماره3-15بردگوری ……………………………… 112
شکل شماره3-16موقعیت سیاسی منطقه سامان درتقسیمات کشور …… 113
شکل شماره3-17 تغیرات فصلی دمای هوا در ایستگاه پل زمانخان .. 114
شکل شماره3-18 نمودار توزیع آب های زیر زمینی به درصد ……. 116
شكل شماره4-1 نمودار الگوی جامع برنامهریزی راهبردی ……… 128
شكل شماره 4-2 نمودار عوامل خارجی و عوامل داخلی مؤثر بر مقصد گردشگری 130
چکیده:
افزایش روزافزون جمعیت جهان به ویژه در کشور های در حال توسعه، فقر اقتصادی و پایین بودن سطح در آمد ملی کشور های مذکور باعث شده تا جمعیت این کشور ها در فشار و تنگنای اقتصادی قرار گیرند، . این کشور ها، علی رغم داشتن منابع‌طبیعی مناسب‌و دارا بودن منابع بالقوه درآمدی، فقر و محرومیت را پذیرفته و پایین بودن سطح دانش و آگاهی نداشتن از نحوه بهره برداری از پتانسیل‌های موجود نیز مزید بر علت شده و هم چون تازیانه ای بر پیکره بی جان این کشور ها کوبیده می‌شود.یکی از منابعی که به صورت عمده در عصر کنونی می تواند درآمد های قابل توجهی را رقم زده و با بالا بردن تولید ناخالص ملی، در نهایت درآمد ملی را در صحنه بین المللی افزایش دهد صنعت گردشگری به خصوص اکوتوریسم است. در واقع اکوتوریسم یا گردش گری در طبیعت، از گونه های مهم گردش گری است که بیش ترین سازگاری را با توسعه دارد. در حال حاضر اغلب کشورهای جهان در رقابتی تنگاتنگ و نزدیک در پی بهره گیری از توانمندی های کشور خود هستند تا بتوانند سهم بیشتری از درآمد ناشی از صنعت گردش گری را به خود اختصاص دهند و با ساده ترین شکل ممکن به اشتغال زایی بپردازند. با وجودی که منابع طبیعی این استان‌می تواند یکی از جاذبه های ارزشمند برای جذب گردش گران داخلی و خارجی به شمار آید، اما برنامه ریزی برای استفاده از این شرایط هنوز در ابتدای راه است و کار مهم و اساسی برای بهره‌برداری از جاذبه های طبیعی صورت نگرفته است.
این رساله به دنبال بررسی این فرضیه است که : به نظر می رسد بین توسعه اكوتوریسم در استان چهارمحال و بختیاری و توسعه گردش گری استان رابطه معناداری وجود دارد.هم چنین این اهداف و سوالات را پی‌گیری می کند– شناسایی فعالیت هایی که برای تبدیل منطقه سامان به کانون گردشگری می‌تواند صورت گیرد.و‌آیا استان چهارمحال و بختیاری قابلیت توسعه گردشگری را دارد؟
روش تحقیق در این رساله، در دو قسمت كتابخانه ای و میدانی انجام خواهد گرفت به نحوی كه در بخش كتابخانه ای با استفاده از اسناد، آمار و اطلاعات و تجربیات كشور های توسعه یافته جهان، موضوع مورد مطالعه بررسی خواهد شد. در قسمت میدانی، ضمن بازدید از منابع گردشگری منطقه سامان و كسب نظرجامعه محلی و صاحبنظران، جدول SWOT تنظیم خواهد شد.
واژگان کلیدی:اکوتوریسم، توریسم ورزشی، برنامه ریزی، صنعت گردش گری، استان چهارمحال و بختیاری، منطقه سامان
مقدمه:
بشر از ابتدای خلقت به جابه جایی و سفر می پرداخته است. به دست آوردن غذا، آب، امنیت یا پیدا کردن منابع جدید، انگیزه های اولیه برای تحرک و سفر بودند. اما بعد از آنکه نیاز های اولیه بشر تامین شد، تفکر و اندیشه سفر برای، سرگرمی لذت و کشف مکان های جدید، آغاز شد.مسافرت اولیه برای یافتن چیزهای تازه، به تامین امکانات و فن آوری تدارک لوازم یا طریقه سفر، بستگی داشته است. مسافران اولیه با پای پیاده یا سوار بر حیوانات اهلی سفر می کردند.ساختن قایق و کشتی، سفر های دریایی را ممکن کرد و اختراع چرخ روش های جدیدی برای مسافرت بر روی زمین را امکان پذیر نمود.هر پیشرفت و تکامل در دانش‌بشری و فن آوری، فرصت های نوین گردشگری برای افراد انسانی را افزایش داد. در زمانی که تمدن شکل گرفت، جاده ها بهبود پیدا کرد و حکومت ها برپا و مستحکم شدند، میل به سفر به منظور کشف مکان های‌جدید، کاووش برای یافتن منابع و امکانات بهتر زندگی، فراگیری دانش، بازدید و مقاصد مذهبی افزایش یافت.
گردش گری مجموعه ای از اقدامات، خدمات و صنایعی است که به مسافران خدمتی مانند، حمل و نقل، تامین محل های اقامت، جایگاه های تهیه وتدارک غذا، فروشگاه هاو بازارها، محل های تجاری و تسهیلات دیگر ارائه می دهندو سایر خدمات میهمان نوازی برای افراد یا گروه هایی که از خانه یا محل زندگی دور افتاده اند را رافراهم می کند.(مهریاری، 1389: 2)
در حال حاضر گردش گری به عنوان یکی از بزرگ ترین و متنوع ترین صنایع دنیا مطرح می باشد و رشد سریع آن تغییرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی فراوانی را به دنبال داشته است و به همین دلیل نیز به یک حوزه مهم مطالعاتی بین پژوهشگران مبدل شده است. از نظر اقتصادی، گردش گری بین المللی بیشترین عایدی را ایجاد می کند، دریافتی های ارزی خاص از گردش گری بین المللی بیشتر از محصولات نفتی، خودرو و تجهیزات ارتباطی تامین می شود. گردش گری نقش مهمی در ترغیب سرمایه گذاری زیرساخت ها، ایجاد درآمد برای دولت و اشتغال زایی مستقیم و غیر مستقیم در سراسر دنیا داشته است.یکی از ارکان توسعه جهان گردی، تقاضا برای آن است که از ساختار پیچیده ای نیز برخورداراست ؛ زیرا کاهش یا افزایش سهم یک کشور از درآمدها گردش گری جهانی، به عوامل و متغییر هایی بستگی دارد که با توجه به نوع کشور، مسائل اداری واجرایی و سطح آمار و اطلاعات موجود می تواند متفاوت باشد.ایران با توجه به امتیازات فروانی که از نظر تنوع آب و هوایی، جاذبه های طبیعی، تاریخ و تمدن کهن، آثار باستانی و مذهبی، معماری، صنایع دستی، فرهنگی و جغرافیایی دارد، از قابلیت های فراوانی برای تبدیل شدن به قطب گردشگری جهانی بر خوردار است؛ بنابراین سهم ایران از عایدی های صنعت گردش گری جهان بسیار ناچیز است.
امروزه توسعه گردشگری در تمامی عرصه ها، چه در سطح ملی و منطقه ای و چه در سطح بین‌المللی مورد توجه برنامه ریزان دولتی و شرکت های خصوصی قرار گرفته است. بسیاری از کشور ها به صورت فزاینده ای به این حقیقت پی برده اند که برای بهبود وضعیت اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج دهند و درصددیافتن راه های تازه ای برآیند.(لطفی،1384: 7)آگاهی جوامع از این که گردش گری منبع درآمد ارزی بسیار مناسب و قابل ملاحظه ای در اختیار یک کشور قرار می دهد، باعث شده تا گردش گری مفهومی بسیار گسترده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیدا کند و به عنوان یک صنعت تلقی شود.(طهماسبی پاشاو مجیدی، روفیا، 1384: 13)بسیاری از کشور ها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیر بنایی می دانند. اگر چه در مناطق مختلف، شرایط متفاوت است، گردش گری همواره عامل مهمی برای توسعه اقتصادی به حساب می‌آید.(ابراهیمی و خسرویان، 1384: 6)
توسعه صنعت گردش گری، به ویژه برای کشورهای در حال توسعه که با معضلاتی‌میزان بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک محصولی مواجه هستند از اهمیت فراوانی برخوردار است. اقتصاد ایران نیز اتکای شدیدی به درآمدهای حاصل از صادرات نفت دارد و متغیرهای کلان اقتصادی آن باپیروی از قیمت جهانی نفت در طول زمان دچار نوسانات شدیدی می شوند. روند حاکم بر متغیرهایی مانند تولید ناخالص ملی، سرمایه گذاری ناخالص، درآمد سرانه و غیره در سه دهه اخیر اقتصاد ایران به روشنی نشان دهنده این موضوع است.از این رو، به منظور تنوع بخشیدن به رشد اقتصادی و درآمد های ارزی و هم چنین ایحاد فرصت های جدید شغلی در کشور، توسعه صنعت گردش گری از اهمیت فراوانی برخوردار است؛چرا که ایران از نظر جاذبه های گردش گری جز ده کشور اول جهان قرار دارد و از پتانسیل بسیار زیاد جهان‌گردی و گردش گری بین المللی برخوردار است.(صباغ کرمانی و امیریان،1379: 17)از این رو باید زمینه های توسعه گردش گری، به عنوان یک استراتژی از جنبه های اقتصادی، سیاسی و حقوقی فراهم شود.
فصل اول : كلیات تحقیق
1-1- بیان مسئله:
سیرو سیاحت در سرزمین های مختلف هموا ره جزئی از نیازهای زندگی انسان و یکی از روش های پررونق گذران اوقات فراغت به شمار می رود. حرکت شتابان به سوی قرن بیست‌ویکم شیوه های سنتی توسعه اقتصادی و اتکا به درآمد های‌محدود بخشی از سرمایه ای فسیلی را مطرود دانسته است و ضرورت ایجاد حرکت های نوین و دستیابی به مکانیزم های کارآمد در بهره گیری افزون تر از شرایط طبیعی موجود را به ویژه‌در کشور هایی که از فرهنگ غنی تاریخ کهن و آثار باستانی بسیاری برخوردار هستند ایجاب می‌نماید. صنعت جهان‌گردی به عنوان بزرگترین و متنوع ترین صنعت دنیا به شمار آمده و به یقین«جهان گردی» در دهه های آینده با سرعتی بیش از گذشته و امروز گسترش خواهد‌یافت. بسیاری ازکشور ها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد اشتغال رشد بخش خصوصی و توسعه‌ساختار زیربنایی می دانند. (محلاتی، 1:1380)از جمله استراتژی های توسعه مناطق فراموش شده تعریف کار بری های خاصی است که می‌تواند‌ضمن تقویت هویت مکانی آن ها شرایط توسعه پایدارآن ها را فراهم آورد.ایران با طبیعت گسترده وبی‌نظیر، اقلیم متنوع وویژگی های زمین شناسی گوناگون وتنوع زمین شناختی می تواند از پدید های زمین شناختی(ژئوتوپ)در سراسر کشور مانند غار ها، تنگه ها، دره ها، مناطق فسیلی، دره های نشستی، شکاف‌های بزرگ زمین شناختی، گل فشان ها، زمین های کارستیک، انواع کانی ها، هرم های ماسه‌ای، سواحل صخره ای –سنگی، معادن باستانی وغیره به عنوان میراث های زمین شناختی در قالب ژئوسایت های بالقوه متعدد، پس از تدارک زیر ساخت های گردش گری به عنوان ابزاری در راستای توسعه ژئوتوریسم وتاسیس ژئوپارک ها مورد استفاده قرار گیرد. با آغاز قرن بیستم، با توجه به دگرگونیهای وسیعی که در اوضاع اجتماعی، اقتصادی و صنعتی روی داد، گرایش به ایجاد تنوع در محیط زندگی یکنواخت و فرار از فضای پرهیاهو و خسته کننده شهرها و شناخت جهان و گسترش ارتباطات سیاسی- اقتصادی و نیاز مبرم مردم سرزمین ها و کشورها به یکدیگر، موجبات شکوفایی جهان گردی و سیر و سیاحت به سبک و سیاق کنونی را فراهم آورد (محلاتی، 1380، 9). امروزه یكی از انواع جهان گردی كه بسیار مورد علاقه و استفاده مردم دنیا واقع شده است، توریسم ورزشی است. برگزاری انواع مسابقات جهانی،ملی، منطقه ای انگیزه ای قوی برای حضور و شركت مردم در محل برگزاری مسابقات است. گردش گری ورزشی صنعتی است که از ترکیب دوصنعت گردش گری وصنعت ورزش پدید آمده است(هاوکینز و هودمن). به عبارت دیگر فعالیت های مهم گردش گران در حین گردش گری است وگردش گری و مسافرت با انواع مختلف ورزش همراه است (هینچ وهیگام، 2003).گرین وچالیپ (1998) نیز طی تحقیقات خود بیان می كند كه گردش گری ورزشی به مانند بسیاری ازصنایع دنیا مثل حمل ونقل، اتومبیل سازی و توریسم وغیره، در حال تبدیل شدن به صنعتی مجزا ومهم است، به طوری که بررسی ها نشان می دهد که از سال 1967 تا 1989 تمایل گردش گران برای شرکت در ورزش 1300 درصد رشد داشته است.به طوری كه رشد ورواج روز افزون مسافرت های مرتبط با ورزش ورواج شیوه زندگی فعال باعث شده است که مردم حتی در مسافرت به ورزش علاقمند شوند. لذا شهرهای مختلف جهان در بدست آوردن حق میزبانی بازی‌های المپیک ومسابقات قهرمانی جهان در رشته های ورزشی مختلف رقابت می کنند.
1-2– ضرورت انجام تحقیق:
صنعت گردش گری در جهان در دهه های اخیر از رشد بسیار خوبی برخودار بوده است به طوری که در سال 1950 تعداد گردش گران بین المللی 25 میلیون نفر و درآمد حاصل از آن (2.1)میلیارد دلار بوده است. در سال 1999تعداد گردش گران به 656.9 میلیون نفر و میزان درآمد حاصل از آن به455 میلیارد دلار رسیده است پیش بینی می شود در سال 2005 تعداد گردش گران بین المللی به رقم 937 میلیون فر و تولید ناخالص این صنعت در جهان به 7.2 تریلیون دلار برسد.کشور های مختلف جهان سعی دارن که سهم بیش تری از این صنعت را به خود اختصاص دهن تا بر مشکلات اقتصادی خود از قبیل بیکاری، کمبود منابع ارزی و. … فائق آیند. ضرورت ایجاب می کند که با شناخت استعدادها و توانمندی های این صنعت در هر منطقه، گامی در جهت تقویت این صنعت برداشته شود.(فرزانه، 1389: 1)
استان چهارمحال و بختیاری به دلیل داشتن محیط طبیعی، چشم انداز ها و مناظر زیبای طبیعت که از کانون های اصلی و جاذبه های گردش‌گر پذیر این نوع گردشگری (اکوتوریسم )می باشد زمینه لازم را برای توسعه صنعت گردش گری‌دارا است.این گونه از گردش گری در قرن بیست ویکم از چنان اهمیتی برخوردار است که سازمان ملل متحد قرن حاضر را قرن اکوتوریسم نامیده است.(پاپلی یزدی و سقایی، 1385: 6)
از سوی دیگر، یافته های این تحقیق می تواتد از سوی مسئولین و متولیان صنعت گردش گری در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری ها مورد بهره برداری قرار گیرد.
1-3- اهداف تحقیق:
1- معرفی انواع توریسم ورزشی ازجمله گردش گری ورزش های آبی (رفتینگ)، گردشگری آب درمانی و سلامت توریسم و…. که از جنبه فرهنگی، اعتقادی و وجود زیر ساخت ها امکان پیاده سازی در منطقه سامان‌را دارد.
شناسایی فعالیت هایی که برای تبدیل منطقه سامان به کانون گردشگری می تواند صورت گیرد.
بررسی مشکلات و موانع موجود در توسعه اکوتوریسم در منطقه سامان
1-4- سوالات تحقیق:
1-آیا استان چهارمحال و بختیاری قابلیت توسعه گردش گری را دارد؟
1-5- فرضیات تحقیق:
1– به نظر می رسد بین توسعه اكوتوریسم در استان چهارمحال و بختیاری و توسعه گردش گری استان رابطه معناداری وجود دارد.
2- به نظر می رسد بین بهبود روش های مدیریتی و توسعه گردش گری در استان رابطه معنا داری وجود دارد.
1-6- پیشینه تحقیق:
با بررسی های به عمل آمده تاکنون در ارتباط با موضوع آن طور که این رساله مد نظر دارد تحقیقی صورت نگرفته است. اما به لحاظ ارتباط غیر مستقیم با موضوع مقالات و پژوهش های معدودی انجام شده است که به نوعی برخی از ابعاد موضوع این رساله را پوشش می دهد که در زیر به برخی از آن ها اشاره می‌شود:
1-یزدان پناه، خیاطی و ریگی(1390)در مقاله ی تحت عنوان «ارزیابی قابلیت های اکوتوریسم ژئوتوریسم»شهرستان خاش با بهره گیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT به این نتیجه رسیده اند که مهمترین نقاط موجود در منطقه توجه افراد آگاه به صنعت توریسم، دولتی بودن زمین ها، پایین بودن هزینه خدمات وتسهیلات گردشگری منطقه، تنوع و تعدد جاذبه های طبیعی و فرهنگی گردشگری قابل توسعه، دسترسی مناسب، مشارکت مردم بومی و علاقه‌آنها‌به ورود گردش‌گر است.
2- عباس بخشنده نصرت(1378)در مقاله « توزیع فضایی مکانی انواع سیاحت گاهها و ضرورت سامان دهی آنها در استان چهارمحال و بختیاری » به تقسیم بندی انواع توریسم از جمله: مذهبی، تاریخی، ورزشی، زمستانی و… پرداخته است.
3- نصرالله پورافکاری(1376)در مقاله «تلاشی در رهیابی عوامل توسعه توریسم در استان چهارمحال وبختیاری »به کاستی های فرهنگی منطقه و همچنین استعدادهای استان پرداخته است.
4- عبدالحمید شمسی، اکبر جابری، مسعود نادریان و محمد حسین سلطانی در مقاله« ایران » به بررسی و تحلیل متغییر های‌مهم و اثر گذار برتوسعه مدیریت ورزشی در ایران پرداخته اند.
5- افتخاری (1385)، با بكارگیری مدل SWOT برای توسعه گردش گری روستایی در دهستان لواسانات كوچك ثابت كرد كه آستانه آسیب پذیری نقاط روستایی به علت گردش گری بودن بسیار بالا است و نیازمند بازنگری و ارائه سیاست های مناسب در جهت رفع محدودیت ها و استفاده از مزیت های نسبی موجود می باشد.
6- طالب و محمدخان خیرآبادی (1387)، عوامل مؤثر در توسعه گردشگری روستایی (مطالعه موردی روستاهای حاشیه زاینده رود بخش سامان از توابع شهرستان شهركرد استان چهارمحال و بختیاری) در قالب نگرشی جامع و نظاموار و مبتنی بر واقعیات منطقه به منظور رسیدن به چارچوبی علمی و كاربردی برای مطالعه و تحلیل محور مطالعاتی سطح بندی فضایی ضروری می نماید.
1-7- نوع تحقیق:
این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی است.چون انتظار می رود متولیان و مسئولین صنعت گردش گری از نتایج آن در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری های مرتبط با گردش گری استفاده کنند. از سوی دیگر به لحاظ روش توصیفی است.
1-8- روش تحقیق:
این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی و تحلیلی و از نوع کیفی می باشدکه در دو قسمت كتابخانه ای و میدانی انجام خواهد گرفت به نحوی كه در بخش كتابخانه ای با استفاده از اسناد، آمار و اطلاعات و تجربیات كشور های توسعه یافته جهان، موضوع مورد مطالعه بررسی خواهد شد. در قسمت میدانی، ضمن بازدید از منابع گردشگری منطقه سامان و كسب نظر جامعه محلی و صاحبنظران جدول SWOT خواهد شد.
1-9- محیط پژوهش:
این تحقیق در قلمرو محیطی استان چهارمحال و بختیاری در منطقه سامان انجام خواهد شد.
1-10- متغییرها:
در این تحقیق، مدیریت و برنامه ریزی برای توسعه استان چهارمحال و بختیاری متغییر مستقل و توریسم ورزشی و اکوتوریسم به عنوان متغییر وابسته است.سایر متغییر ها مانند گردش‌گران، صنعت گردش گری به عنوان متغییر های میانجی و تاثیر گذار است.
|
[چهارشنبه 1398-08-01] [ 11:42:00 ب.ظ ]
|
