ویژگی های اسباب بازی مناسب

ویژگی های اسباب بازی مناسب عبارتند از :

• • اسباب بازی باید همواره مناسب سن ، همخوان با علایق و درخور توانایی های ذهنی و رشدی کودک باشد نه آن قدر سخت و پیچیده که کودک از بازی با آن عاجز شود و نه آن قدر ساده و آسان که علاقۀ کودک را از بین ببرد و در او ایجاد خستگی کند . اسباب بازی از نظر شکل و ساخت باید به گونه ای باشد که به راحتی در دستان کودک قرار گیرد و او بتواند با آن بازی کند ، با کمال میل پذیرایش باشد و در حین بازی از آن واقعا لذت ببرد .
  • اسباب بازی باید چنان باشد که ذهن کودک را برانگیزد و او را به سوی سازندگی ، خلاقیت و نوآوری سوق دهد .
  • اسباب بازی خوب باید به واقعیت نزدیک باشد تا کودک ، از راه بازی ، با زندگی آشنا شود .
  • سبب رشد و پرورش مهارت ها و توانایی های بدنی کودک شود . اسباب بازی مطلوب ، افزون بر پرورش قوای ذهنی ، روانی ، عاطفی ، اجتماعی ، خلاقیت و استعداد ، باید توانایی کودک را در زمینۀ استفاده از اعضای بدن نیز رشد دهد .

• اسباب بازی ساخته شده هر اندازه بتواند حواس بیشتری از کودک را به کار گیرد ، لذت بیشتری ایجاد می کند و مناسب تر است . کودکان از هر چیزی که آن را لمس کنند ، ببینند و بشنوند بیشتر لذت می برند تا چیزهایی که تنها مشاهده کنندۀ آن باشند .
• اسباب بازی خوب می تواند دامنۀ تصورات و تخیلات کودک را گسترده سازد و میل به کنجکاوی و اکتشاف را در او پرورش دهد .
• اسباب بازی هایی مناسب اند که کودک روی آنها کار کند ، آنها را با دست بپیچاند ، بچرخاند ، خم کند ، ببرد (قطع کند) ، رنگ آمیزی کند یا علامت بگذارد . اسباب بازی هایی که بتوان از آنها به شیوه های مختلف استفاده کرد ، آنها را به شکل های گوناگون درآورد ، بست و محکم کرد و به وسیلۀ آنها شکل های مختلف ساخت .
• اسباب بازی ها باید آن قدر مستحکم و بادوام باشند که کودکان مدت طولانی با آنها بازی کنند . ظاهری جذاب و زیبا داشته باشند تا کودکان با اصول طراحی آشنا شوند ؛ دارای تنوع و قابلیت تغییر باشند و در فعالیت های آموزشی گوناگون مورد استفاده قرار گیرند .
• اسباب بازی باید وسیله ای باشد هماهنگ با ارزش ها و معیارهای جامعه ای که کودک در آن زندگی می کند .
• اسباب بازی بایستی انگیزه و محرک مناسب به همراه داشته باشد و بتواند نظر کودک را جلب کند (مطهری ، ۱۳۸۲) .

تولید صنعتی اسباب بازی

در یک نگاه کلی ، تولیدات صنعتی اسباب بازی را می توان در گروه های زیر خلاصه کرد :

1. فکری – آموزشی

فکری : وسایلی که در تقویت رشد ذهنی (هوش و خلاقیت) کودک مؤثرند ، مانند انواع آجرها ، وسایل تشخیص تفاوت ها ، وسایل تقویت حواس پنجگانه و هماهنگی حواس و اعضاء .

آموزشی : وسایلی که برای آموزش مفاهیم پایه در مهدکودک ها و مدارس از آنها استفاده می شود ، مانند چرتکه ها ، مجموعۀ اشکال هندسی ، استوانه های اندازه گیری .

2. 2. تقلیدی – تخیلی (نمادین) : اسباب بازی هایی که برای بازی های تقلیدی – تخیلی استفاده می شوند ، مانند انواع ماکت وسایل زندگی (یخچال ، ظرف ، اجاق گاز) ، انواع ماشین ، انواع اسلحه .
   3. جنبشی : وسایل بازی های جنبشی کودکان در فضای باز و در فضای بسته مانند انواع سرسره های کوچک ، استخرهای کوچک ، ماسه بازی ، آب بازی ، رنگ بازی ، وسایل ساده ورزشی .
   4. تفننی : این گروه از اسباب بازی ها که بخش عمده ای از تولیدات صنعتی اسباب بازی را تشکیل می دهند نه تنها تأثیر مثبتی در رشد متعادل کودک ندارند ، بلکه با ایجاد هیجانات کاذب و احساس شیفتگی در کودک او را منفعل می کنند و در رشد ذهنی او تأثیر منفی می گذارند . انواع روبوت ها ، عروسک های آوازه خوان و تزیینی ، ماشین های فانتزی و … بخشی از این اسباب بازی ها هستند (سلطانی ، ۱۳۸۱) .

جورچین

 جورچین ها از جمله اسباب بازی های مورد علاقۀ اکثر کودکان و حتی بزرگسالان است که علاوه بر جنبۀ سرگرم کنندۀ آن ، بر روی رشد کودک تأثیرهایی مثبت و سازنده دارد . جورچین ، قطعات بریده یا جدا از هم یک تصویر است که با قرار دادن آنها در محل خود ، تصویر اصلی به دست می آید .

انواع جورچین ها

1. جورچین مکعبی[۱] : برای ساختن جورچین مکعبی به ۹ یا ۱۲ یا ۱۵ مکعب چوبی یا پلاستیکی نیاز است . هر مکعب دارای شش سطح است ، بنابراین می توان شش تصویر را بر روی هر سطح چسباند ، به این ترتیب که ابتدا مکعب ها را پهلوی هم قرار دهید ، سپس تصویر مورد نظر را که به تعداد مکعب ها بریده اید بر روی آنها بچسبانید و یا این که بر روی آن نقاشی کنید . سپس سطوح دیگر را به همین شکل کامل کنید . پس از آن مکعب ها را که با یکدیگر ترتیب منطقی ندارد ، جلوی کودک می گذاریم و از او می خواهیم با پهلوی هم قرار دادن مکعب ها شکل را کامل کند .
2. جورچین جاگذاردنی[۲] : روی یک صفحه چوبی یا مقوایی ضخیم ، جای شکل های معینی را با دستگاه های پازل بری یا اره مویی و مقواهایی را با تیغ موکت بری برش می دهیم و جدا می کنیم . برای جذابیت و تحریک کودکان ، می توانیم قطعات بریده شده را با رنگ های شاد و ملایم رنگ آمیزی کنیم و به هنگام بازی قطعات بریده شده را در اختیار کودک قرار دهیم و از او بخواهیم هر یک از شکل ها را در جای مناسب خود بگذارد .
3. جورچین جورکردنی[۳] : این پازل معمولا به این ترتیب ساخته می شود که یک شکل را بر روی صفحه ای مقوایی یا چوبی می چسبانیم بعد آن را از قسمت های مختلف می بریم .
4. جورچین ها از نظر موضوع : جورچین ها از نظر موضوع ، می تواند شامل همۀ موضوعاتی باشد که در دنیا وجود دارد ، ولی کارشناسان برای سهولت و طبقه بندی ، آنها را به سه دسته تقسیم کرده اند :

الف) جورچین فصل[۴] : در این نوع پازل تصویری که از تکمیل قطعات به دست می آید ، یکی از فصول       (بهار ، تابستان ، پاییز ، زمستان) است . این پازل ها غالبا طرح کلی یک فصل را نشان می دهد .

ب) جورچین موضوعی[۵] : در این پازل ، تصویر اصلی شامل منظره ای از روستا ، خیابان ، منزل ، مدرسه ، باغ وحش و غیره است .

ج) جورچین فرم و اندازه[۶] : این نوع از پازل ها قطعاتی کم و بسیار ساده دارند که در مراحل اولیه که کودکان هنوز آمادگی کافی برای بازی با پازل های دیگر را ندارند ، در اختیارشان قرار می گیرد و معمولا به اندازه های مختلف و متشابه هستند (مطهری ، ۱۳۸۲) .

اهداف و فواید جورچین ها

• موجب پرورش دقت در بینایی و حس بساوایی کودک می شود .
• برای یادگیری مفاهیم مکان ، اندازه و اشکال هندسی مؤثر و مفید است .
• تقویت و پرورش حافظه و استدلال دیداری .
• توجه کودک را جلب می کند و باعث رشد مهارت های شناختی و تقویت مهارت های حرکتی او می شود .
• پرورش قوۀ تکلم و افزایش دامنۀ واژگان جدید .
• کودک یاد می گیرد اجزا هستند که شکل اصلی را تشکیل می دهند .
• کودک ، برای کامل کردن طرح ، مجبور است رنگ ها و طرح اصلی پازل را در خاطر داشته باشد و جهت خطوط را دنبال کند . مهارت در این کار به یادگیری خواندن و نوشتن کمک می کند (مطهری ، ۱۳۸۲) .

تنگرام

 خواستگاه تنگرام کشور چین است . چی چیائوتو نام چینی تنگرام به معنی «طرح ابتکاری هفت پارچه ایی» است . اگر یک مربع را مطابق نسبت های شکل زیر برش دهیم ، هفت قطعه حاصل می شود که به هر یک از آنها “tan” گویند . این هفت قطعه در کنار هم ، معمای تنگرام را به وجود می آورند . پنج مثلث ، یک متوازی الاضلاع و یک مربع می توانند صدها شکل و طرح زیبا ایجاد نمایند . قواعد این بازی بسیار ساده اند ؛ اولا برای ایجاد هر طرح بایستی از هر هفت قطعه استفاده شود ؛ ثانیا برای ایجاد یک شکل یا تصویر فقط می توان این قطعات را در یک سطح صاف ، کنار هم قرار داد ؛ روی هم قرار دادن یا همپوشانی قطعات ممنوع است .

در تنگرام هم هنر نهفته است و هم دانش . ترغیب کردن کودکان به حل معماهای تنگرام باعث افزایش توانایی درک و نیروی هوش آنها می شود . تنگرام باعث رشد خلاقیت دانش آموزان شده و حل آن به صورت چند نفره عاملی در جهت گسترش و ترویج کار گروهی در میان کودکان است (محمدی رفیع ، ۱۳۸۸) .

اهداف تنگرام

• پیشرفت مفاهیم ادراک شکل
• افزایش آگاهی کودکان از وضعیتشان در فضا و ارتباط های فضایی
• افزایش توالی حافظه دیداری و شنیداری ( ورنر ؛ ترجمه سازمند ، طباطبایی نیا ، ۱۳۸۰) .

[۱] Block puzzle

[۲] Insert puzzle

[۳]Jigsqws puzzle

[۴] Season puzzle

[۵] Subject puzzle

[۶] Form and size puzzle