عوامل مؤثر بر مجازات ارتشاء//پایان نامه بزه ارتشاء و حقوق
عوامل مؤثر بر مجازات ارتشاء
گاهی اوقات عمل مجرمانه­ای که صورت می­گیرد توأم با خطرات بیشتری برای جامعه بوده و تنفر و انزجار بیشتری برای افراد جامعه بوجود می­آورد. در این حالت مقنن مجازاتهای سنگین­تری برای این قبیل افراد منظور می­نماید. علاوه بر این ممکن است فردی، با وجود آنکه مجازات جرم ارتکابی اولیه را تحمل نموده، متنبه نشده و مجدداً اقدام به تکرار همان جرم بنماید و یا اینکه به دفعات مرتکب جرمی شود. در این مورد نیز قانونگذار برای مرتکب جرم، به علت تکرار  و یا تعدد جرم، مسئولیت کیفری بیشتری را قائل است و مجازاتهای سنگین تری را پیش بینی می کند.

در مورد عوامل مشدده مجازات در قوانین جزایی کنونی باید توجه داشت که برعکس عوامل مخففه که قاضی دادگاه می­تواند با وجود این کیفیات، در مجازات مرتکب جرم تخفیف قائل شود، تشدید مجازات فقط در صورتی امکان­پذیر است که این مجازات از طرف قانونگذار پیش­بینی شده باشد و دادرس دادگاه نمی­تواند با میل خود و در غیر مواردی که تشدید مجازات از طرف قانون تعیین شده باشد، مجازات جرمی را تشدید نماید، هر چند که ارتکابی زننده و خطر ناک باشد.[1]

گفتار نخست: عوامل مشدده
در بسیاری موارد موجباتی وجود دارد که قانوگذار بواسطه آن موقعیت بزهکار را از نظر مجازات تشدید می­کند. قانونگذار بعضی از این موارد را در تمام جرائم در نظر گرفته اما برخی دیگر از عوامل تشدید می کند.

قانونگذار بعضی از این موارد را در تمام جرائم در نظر گرفته اما برخی دیگر از عوامل تشدید کننده را محدود به جرائم خاص نموده است. در این فصل موارد مذکور به تفکیک کیفیات تشدید کننده عام و خاص مورد بررسی قرار می گیرد.

الف) عوامل مشدده عام
مقصود از علل مشدده عام یا عمومی، علل و جهاتی هستند که نسبت به کلیه جرائم قابلیت اجرا دارد.

تنها مصادیق علل مشدده عام تعدد و تکرار جرم می باشند. در نظر گرفتن علل مشدده عام معمولاً از موارد اختیاری دادگاه محسوب می شود.

1)تکرار:
ماده 137 ق.م.ا مصوب سال 1392 به تکرارکنندگان جرم اختصاص دارد. طبق ماده مزبور «هر کس به موجب حکم قطعی به یکی از مجازات تعزیری درجه یک تا شش محکوم شود از تاریخ وضعیت حکم تا حصول اعاده حیثیت یا شمول مرور زمان اجرای مجازات، مرتکب جرم تعزیری در جه یک تا شش دیگری گردد به حداکثر مجازات تا یک و نیم برابر آن محکوم می شود». از فحوای ماده فوق می توان دریافت که برای تحقق تکرار جرم، لازم نیست محکومٌ­علیه، مرتکب جرم اولیه یا جرم مشابه شده باشد و ارتکاب هر جرم از جرم تعزیری از درجه یک تا شش، از تاریخ قطعیت حکم تا حصول اعاده حیثیت یا شمول مرور زمان اجرای مجازات موجب تشدید کیفر می شود.[2]

2)تعدد:
منظور از تعدد بوجود آمدن جرائم گوناگون است که هیچ یک به صدور حکم منتهی نگردیده، به عبارت دیگر بزهکار جرائم فراوانی در کنار هم و یا با فواصل معین و غیر معین انجام می دهد، بی آنکه هیچ یک از آنها به مرحله صدور حکم یا اجرا رسیده باشد و یا با عمل واحد چند عنوان مجرمانه را بر عهده می­گیرد که در حالت اول تعدد مادی و در حالت دوم تعدد معنوی نام می گیرد.

مواد 131 الی 135 قانون مجازات اسلامی به بررسی تعدد جرم می پردازد. مواد مذکور به شرح ذیل می باشند:

ماده 131 در جرایم موجب تعزیر هرگاه رفتار واحد دارای عناوین متعدد باشد، مرتکب به مجازات اشد محکوم می شود.

ماده 132 در جرایم موجب حد، تعدد جرم، موجب تعدد مجازات است مگر در مواردی که جرایم ارتکابی و نیز مجازات آنها یکسان باشد.

ماده 133در تعداد جرایم موجب حد و قصاص، مجازات­ها جمع می­شود، لکن چنانچه مجازات حدی، موضوع قصاص را از بین ببرد یا موجب تأخیر در اجرای قصاص می­گردد، اجرای قصاص مقدم است و در صورت عدم مطالبه فوری اجرای قصاص یا گذشت یا تبدیل به دیه، مجازات حدی اجراء می‏شود.

ماده 135 ((در تعدد جرایم موجب حد و تعزیر و نیز جرایم موجب قصاص و تعزیر مجازات­ها جمع و ابتداء حد یا قصاص اجراء می­شود مگر حد یا قصاص سالب حیات و تعزیر، حق­الناس یا تعزیر معین شرعی باشد و موجب تأخیر اجرای حد نیز شود که در این صورت ابتداء تعزیر اجرا می گردد.)) لازم به ذکر است تعدد مادی (واقعی) است.

بدین ترتیب بر اساس ماده 131 قانون مجازات اسلامی چنانچه در هر یک از بزه رشا و ارتشا فعل واحد مجرمانه دارای عناوین متعدده جرم باشد، مجازات جرمی داده می شود که مجازات آن اشد است.