: روابطی که در فصول پیشین به آنها اشاره شد کارکرد الگوی داده-ستانده در خصوص ضرایب فزاینده تولید، ضرایب مستقیم عوامل کارو سرمایه و درآمد مختلط آشکار می کند. در این فصل ابتدا سهم واردات و صادرات هر گروه محصولات مورد بررسی قرار می گیرد. سپس در بخش دوم ضرایب مستقیم و غیرمستقیم عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط مورد توجه قرار می گیرد. در آخرین بخش نیز به شرح محتوای سه عامل یاد شده پرداخته می شود. با کمک نتایج این بخش می توان نظریه های تحقیق را بررسی کرد. ۴-۱- محاسبه سهم صادرات و واردات هر گروه محصولات با توجه به طبقه بندی صورت گرفته و تقسیم بندی گروه محصولات، در جدول ۴-۱ می­توان سهم ستانده کل هر گروه از محصولات را به تفکیک مشاهده نمود. (اعداد در تمامی جداول بر حسب میلیون ریال است) جدول۴-۱: ستانده هر گروه محصولات و سهم آن از کل ستانده در سال ۱۳۸۰ گروه محصولات ستانده سهم ازستانده کل محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدپذیر ۲۰۱۴۲۵۲۱۶ ۰/۱۷ محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدناپذیر ۱۸۹۸۳۶۱۳۲ ۰/۱۶ سایر محصولات ۷۶۸۰۷۵۷۰۳ ۰/۶۷ جمع کل ۱۱۵۹۳۳۷۰۵۱ ۱ مأخذ: محاسبات محقق با کمک جدول داده- ستانده (اعداد برحسب میلیون ریال است) همانطور که مشاهده می شود سهم ستانده گروه محصولات با منشأتجدیدپذیر از کل ستانده سال ۱۳۸۰، تنها ۱۷ درصد و سهم ستانده گروه محصولات تجدیدناپذیر از ستانده کل ۱۶ درصد است. این سهم برای گروه سایر محصولات بعنوان نهاده تولیدی ۶۷ درصد است. برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت ۴۰y.ir مراجعه نمایید. در جدول ۴-۱ ستون اول، ارزش صادرات محصولات و خدمات در هر گروه و ستون دوم درصد صادرات هرگروه از محصولات و خدمات را نسبت به کل صادرات نشان می دهد. ستون سوم و چهارم نیز این نسبت ها را برای واردات نشان می دهد. جدول۴-۲: ارزش صادرات و واردات محصولات و خدمات در سه گروه محصولات نوع محصولات ارزش صادرات محصولات و خدمات درصدصادرات هر گروه به کل صادرات ارزش واردات محصولات و خدمات درصد واردات هر گروه به کل واردات محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدپذیر ۹۲۸۰۹۴۶ ۰/۰۶ ۲۰۷۵۶۲۷۱ ۰/۱۶ محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدپذیر ۱۱۳۶۵۵۷۵۲ ۰/۷۴ ۲۰۷۷۷۰۶۱ ۰/۱۶ سایر محصولات ۳۳۵۷۴۰۲۳ ۰/۲۲ ۸۴۹۴۲۲۸۴ ۰/۶۸ مأخذ: محاسبات محقق با کمک جدول داده- ستانده(اعداد برحسب میلیون ریال است) مقایسه جداول ۴-۱ و ۴-۲ نشان می دهد که محصولات گروه اول به لحاظ ارزش تولید، ۱۷ درصد ارزش تولید کل اقتصاد را دارند اما سهم صادرات این بخش۶ درصد از کل صادرات را تشکیل می دهد. در گروه دوم محصولات که منابع طبیعی تجدیدناپذیر را تشکیل می دهند با اینکه سهم آنها از ستانده تنها ۱۶% است اما سهم صادرات آنها ۷۴% کل صادرات کشور است. این مقایسه نشان ازحجم عظیم صادرات در این بخش را دارد. باتوجه به ماهیت منابع تجدیدناپذیر و عدم توانایی طبیعت درتولید مجدد این نوع منابع، این ارقام نشان از فشار بر منابع داخلی این گروه محصولات دارد. عکس مرتبط با اقتصاد در مرحله بعد، جمع ارزش پرداختی به هریک از عوامل را که بعنوان متغیر جایگزین از هر عامل استفاده کرده ایم برای هر سه گروه مشخص شده است. همانطور که ذکر شد سطر جبران خدمات کارکنان نماینده نیروی کار، مازاد عملیاتی ناخالص به علت درآمد مختلط نماینده سرمایه و درآمد مختلط(درآمد نیروی کار بدون کارمزد) نیز که بعنوان عامل سوم در کنار این دو عامل قرار می گیرد. همانطور که در جدول ۴-۳ مشاهده می شود در گروه محصولاتی با منابع طبیعی تجدیدپذیر مانند گروه محصولاتی کشاورزی سهم عامل درآمد مختلط از سایر عوامل بیشتر است و این نشان دهنده این است که در این بخش خویش فرماها و کارکنان فامیلی نقش مهم تری نسبت به سرمایه ویا عامل کار(غیر خویش فرماها) دارند زیرا از کل نیروی کاری که بدون مزد و حقوق هستند قسمت اعظم آن به گروه محصولاتی اول اختصاص داده شده است. باتوجه به بافت سنتی تولید محصولاتی با منشأطبیعی تجدیدپذیر مانندکشاورزی و استفاده کمتر از عامل سرمایه بنظر می رسد این ارقام قابل قبول است. جدول۴-۳- محاسبه سهم عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط نوع محصولات عامل کار درصد سهم از کل نیروی کار عامل سرمایه درصدسهم از کل سرمایه عامل درآمد مختلط درصدسهم ازکل درآمد مختلط محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدپذیر ۶۰۶۴۵۵۸ %۴ ۳۰۴۲۵۴۸۶ %۱۰ ۶۱۴۷۰۶۹۱ %۳۵ محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدناپذیر ۹۲۹۷۷۲۷ %۶ ۱۵۹۰۷۸۱۲۳ %۵۱ ۱۲۹۹۷۸۳ %۱ سایر محصولات ۱۳۳۳۴۷۷۰۸ %۹۰ ۱۲۲۸۹۵۵۶۰ %۳۹ ۱۱۴۸۷۶۵۹۵ %۶۴ مأخذ: یافته های تحقیق(اعداد برحسب میلیون ریال است) همچنین سهم سرمایه در گروه محصولاتی با منشأطبیعی تجدیدناپذیر ۵۱% است و این نسبت در مقایسه با سایر گروه محصولات بیشتر است. نکته قابل توجه این است که این سرمایه شامل سرمایه فیزیکی و تجهیزات و ماشین آلات نیست و قسمت عمده آن اجاره زمین را شامل می شود. همین نسبت برای گروه محصولاتی اول،۱۰% است یعنی ازکل سرمایه بکار رقته در اقتصاد ایران تنها ۱۰ % آن به تولید برای گروه محصولات با منشأتجدیدپذیر اختصاص داده شده است. اماچنانچه کشور بخواهد در تولیدات کشاورزی و باغداری به تولید انبوه دست یابد و نیاز وارداتی خود را به حداقل برساند باید با کمک تکنولوژی های نوین و استفاده از تجهیزات و ماشین آلات در نتیجه میزان سرمایه به کاربیشتر، مبادرت به تولید کند و لذا نیاز است که سهم سرمایه در تولید بیشتر باشد. ۴-۲- ضراب مستقیم و غیرمستقیم عوامل تولیدی محاسبه ضرایب مستقیم و غیرمستقیم تصویر متفاوتی از عامل بری در این سه گروه محصولات را نشان می دهد. لذا به منظور محاسبه میزان عوامل تولید بکار رفته در هر گروه محصولات، همانطور که ذکر شد از سطر جبران­خدمات برای محاسبه ضرایب مستقیم و غیرمستقیم نیروی کار، سطر مازاد عملیاتی برای ضرایب سرمایه و درآمد مختلط برای ضریب درآمد مختلط استفاده می شود. جدولA2 ضمیمه ضرایب هر سه عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط را مشخص کرده است. به منظور سادگی و اختصار، تجمیع این ضرایب در جدول ۴-۴ برحسب سه گروه محصولات نشان داده شده است. جدول مذکور دارای سه ستون است که درآن هر گروه محصولاتمشخص شده است. سطرهای جدول، ضرایب مستقیم یا شدت عامل بری مستقیم و همچنین ضرایب غیرمستقیم هر عامل را به تفکیک نشان می دهد. جدول۴-۴- محاسبه ضرایب مستقیم وغیر مستقیم عوامل کار، سرمایه و درآمد مختلط به تفکیک سه گروه محصولات محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدپذیر محصولاتی با منشأ منبع طبیعی تجدیدناپذیر سایر محصولات ضرایب مستقیم نیروی کار ۱/۳۵ ۲/۷۹ ۲۰/۵۰ ضرایب مستقیم و غیرمستقیم نیروی کار ۲/۸۰ ۴/۲۸ ۲۵/۸۴ ضرایب مستقیم سرمایه ۴/۰۱ ۹/۸۱ ۱۷/۴۶ ضرایب مستقیم و غیرمستقیم سرمایه ۷/۹۹ ۱۵/۷۹ ۲۷/۲۷ ضرایب مستقیم درآمد مختلط ۵/۷۳ ۰/۵۸ ۷/۹۸ ضرایب مستقیم و غیرمستقیم درآمد مختلط ۱۱/۶۵ ۲/۴۷ ۱۴/۸۸ مأخذ: یافته های تحقیق این جدول نشان می دهد که بعنوان نمونه، در گروه محصولاتی با منابع تجدیدپذیر به ازای افزایش ارزش هرصدمیلیون ریال تولید در سال ۱۳۸۰ نیاز به ۱۳۵ واحد عامل نیروی کار، ۴۰۱ واحد سرمایه و۵۷۳ واحد درآمد مختلط برای تولید خود دارند. نیاز مستقیم وغیرمستقیم این گروه محصولات به عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط به ازای افزایش هر صد ریال تولید به ترتیب ۲۸۰، ۷۹۹ و ۵۷۳ واحد است. ۴-۳- محاسبه محتوای عاملی تجارت با توجه به اهمیت سه عامل تولیدی ذکر شده درتولید محصولات مورد نظر در این پژوهش، محتوای عاملی صادرات و واردات در این سه گروه محصولات مشخص کرده است. این اعداد با کمک روابط ۹ و ۱۱در فصل پیشین محاسبه شده است. جدول ۵-۴ حاوی شش ستون است که به شرح زیر می باشد. ستون اول محتوای واردات عامل سرمایه رادر گروه محصولاتی تجدید پذیر نشان می دهد. ستون دوم محتوای صادرات عامل سرمایه را در این گروه محصولات به تفصیل نشان می دهد. درستون های سوم و چهارم نیز محتوای صادرات و واردات عامل نیروی کار را در گروه محصولاتی تجدیدپذیر مشاهده می کنیم. ستون پنجم و ششم نیزاین میزان را برای عامل درآمد مختلط نشان می دهد. در هر سه جدول ۵-۴ و ۶-۴ و ۷-۴ چنانچه محتوای واردات بزرگتر از محتوای صادرات باشد این بدین معنی است که کشور دراین گروه محصولات واردکننده عامل مورد نظر است و محتوای عاملی منفی داریم. بطور مثال در گروه محصولات ها با منشا تجدیدناپذیر محتوای صادرات سرمایه در نفت بزرگتر از محتوای واردات آن است لذا ایران وارد کننده خالص سرمایه در این محصول است. جدول۴-۵-محاسبه محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط برای گروه محصولاتی تجدیدپذیر گروه محصولاتی تجدیدپذیر محتوای واردات سرمایه محتوای صادرات سرمایه محتوای واردات نیروی کار محتوای صادرات نیروی کار محتوای واردات درآمد مختلط محتوای صادرات درآمد مختلط گندم ۳۳۴۹۸۰ ۱۰۰۲۳ ۶۹۲۵۷ ۲۰۷۲ ۴۶۰۲۰۰۸ ۱۳۷۷۰۰ شلتوک و برنج ۵۲۱۰۶ ۱۳۳۳ ۱۱۰۲۹ ۲۸۲ ۶۶۹۱۲۹ ۱۷۱۱۸ چغندر قند و نیشکر ۷۵۴۸ ۱۴۸۲ ۱۵۴۷ ۳۰۴ ۱۰۳۶۹۱ ۲۰۳۶۵ سایر نباتات صنعتی ۹۰۰۵۳ ۱۸۲۶۳ ۵۲۴۸۴ ۱۰۶۴۴ ۱۰۳۲۳۸۷ ۲۰۹۳۶۸ سایر محصولات حاصل از زراعت ۱۲۲۵۸۲ ۳۰۶۶۰ ۲۵۱۶۶ ۶۲۹۵ ۱۶۶۶۶۶۵ ۴۱۶۸۶۷ محصولات باغداری ۲۱۹۰۲ ۱۹۷۴۴۳ ۸۴۴ ۷۶۰۷ ۳۱۱۷۱۰ ۲۸۱۰۰۴۶ گاو و گاو میش، گوسفند، بز و سایر حیوانات زنده بجز ماکیان ۲۳۳۹۲۶ ۴۸۲۱۶ ۱۲۳۴۱ ۲۵۴۴ ۳۰۶۵۹۵ ۶۳۱۹۵ مرغ، جوجه و سایر ماکیان زنده ۲۷۰۱۶۵ ۵۷۴۰۶ ۳۴۶۲۲ ۷۳۵۷ ۲۱۰۰۰ ۴۴۶۲ محصولات دامی و طیور ۲۹۴۴۴۹ ۱۵۳۰۸۵ ۲۶۵۹۷ ۱۳۸۲۸ ۲۱۲۷۸۱ ۱۱۰۶۲۵ عسل، پیله تر، تخم نوغان و سایر تولیدات زنبور عسل وکرم ابریشم ۷۱۳ ۲۸۲۵ ۱۱۸ ۴۶۷ ۱۷۷۹ ۷۰۵۱ محصولات جنگلداری و قطع اشجار ۱۰۷۳۲۷ ۲۵۰۹۲ ۱۲۶۵۳۹ ۲۹۵۸۴ ۵۷۰۴۱ ۱۳۳۳۶ ماهی وسایر محصولات ماهیگیری ۸۰۱۵ ۵۳۰۹۲ ۳۶۸۸ ۲۴۴۳۲ ۵۱۶۱ ۳۴۱۸۵ گوشت و محصولات گوشتی ۱۴۵۵۷۴ ۳۳۸۵۴ ۳۴۷۳۷ ۸۰۷۸ ۴۱۷۸۳ ۹۷۱۷ ماهی و سایر آبزیان آماده و محافظت شده از فساد ۱۹۲۴۸ ۳۳۳۱۳ ۴۵۷۷ ۷۹۲۲ ۵۴۷۵ ۹۴۷۷ سبزی ها و میوه های آماده شده و آب آن ها ۷۶۴۷ ۴۰۶۴۶ ۱۸۱۸ ۹۶۶۵ ۲۱۷۵ ۱۱۵۶۰ روغن ها و چربی های گیاهی و حیوانی ۳۳۵۲۲۹ ۳۸۰۷۵ ۱۷۹۶۵۳ ۲۰۴۰۵ ۲۱۹۳ ۲۴۹ محصولات لبنی ۳۵۳۴۲ ۸۹۹۸ ۶۹۰۳ ۱۷۵۸ ۱۸۶۸۶ ۴۷۵۸ آرد ۵۵۴۱۴ ۱۵۲۲۶ ۱۳۱۷۸ ۳۶۲۱ ۱۵۷۶۴ ۴۳۳۱ انواع نان ۲۷۳۱ ۴۲۱۱ ۶۵۰ ۱۰۰۲ ۷۷۸ ۱۱۹۹ انواع بیسکویت و شیرینی ۵۳۴۷ ۳۳۱۹۲ ۱۲۹۸ ۸۰۶۱ ۲۲۹۱ ۱۴۲۲۵ قند وشکر ۲۷۵۵۶۹ ۱۳۷۱۴ ۶۵۵۲۶ ۳۲۶۱ ۸۲۱۶۷ ۴۰۸۹ ماکارونی،رشته فرنگی و محصولات مشابه حاصل از آرد ۲۵۸ ۸۲۷۱ ۶۱ ۱۹۶۷ ۷۳ ۲۳۵۳ چای ۴۳۳۹۷۱ ۶۸۹۶ ۱۰۳۲۰۴ ۱۶۴۰ ۱۲۳۴۵۳ ۱۹۶۲ سایر محصولات غذائی ۲۴۳۱۸۴ ۲۳۵۱۶ ۶۰۸۱۷ ۵۸۸۱ ۶۶۴۷۳ ۶۴۲۸ محصولات از توتون و تنباکو ۹۷۱۴۹ ۱۴۵ ۲۴۵۶۲۹ ۳۶۶ ۰ ۰ مأخذ: یافته های تحقیق(اعداد برحسب میلیون ریال است) جدول ۶-۴ نیز با کمک رابطه۹ و رابطه ۱۱ محتوای واردات و صادرات گروه محصولاتی منابع طبیعی تجدیدناپذیر را محاسبه کرده است. مانند جدول ۵-۴ نیز این جدول حاوی ۶ ستون است که محتوای تجاری هر سه عامل را به تفکیک نشان می دهد. جدول۴-۶-محاسبه محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط برای گروه محصولاتی تجدیدناپذیر گروه محصولاتی تجدیدناپذیر محتوای واردات سرمایه محتوای صادرات سرمایه محتوای واردات نیروی کار محتوای صادرات نیروی کار محتوای واردات درآمد مختلط محتوای صادرات درآمد مختلط ذغال سنگ و لینیت، زغال سنگ نارس ۱۰۲۹۶۱ ۱۱۸۸۸ ۱۴۹۱۵۲ ۱۷۲۲۱ ۰ ۰ نفت خام ۳۴۴۲۲۶۸ ۶۲۳۱۹۳۴۳ ۷۳۸۱۸ ۱۳۳۶۴۱۹ ۰ ۰ گاز طبیعی ۱۲۴۶۰۰ ۱۱۸۲۶۵ ۲۶۷۲ ۲۵۳۶ ۰ ۰ سنگ آهن و کنسانتره های آن ۴۴۱۲۶۷ ۴۵۹۱۹ ۵۹۹۸۲ ۶۲۴۲ ۰ ۰ سنگ مس و کنسانتره های آن ۴۱۷۷۵۴ ۱۱۵۹۹۶ ۳۷۳۴۹ ۱۰۳۷۱ ۰ ۰ سنگ، ماسه و خاک رس ۴۷۳۲۶ ۴۰۰۶۷ ۲۶۱۱۸ ۲۲۱۱۲ ۷۹۴۹ ۶۷۳۰ سایر کانی ها ۱۳۴۴۹۳ ۹۱۲۶۷ ۸۲۰۱۱ ۵۵۶۵۳ ۴ ۳ بنزین ۲۲۰۶۹۴۴ ۱۳۳۸۵۶ ۳۱۴۵۴۲ ۱۹۰۷۸ ۲۴۶۶ ۱۵۰ نفت سفید ۱۴۴۷۳ ۱۸۱۶۷ ۲۰۲۴ ۲۵۴۱ ۰ ۰ گازوئیل ۷۰۷۱۹ ۶۳۰۰۴ ۹۸۸۹ ۸۸۱۱ ۰ ۰ نفت کوره و سیاه ۱۳۹۱۶۴ ۶۵۷۵۶۰ ۱۹۴۷۳ ۹۲۰۱۲ ۵ ۲۴ گاز مایع ۶۲۹۲۸ ۸۸۲۹۹۶ ۱۴۹۰۰ ۲۰۹۰۷۳ ۶۰۹ ۸۵۴۱ سوخت های نفتی طبقه بندی نشده در جای دیگر ۱۲۵۴۴ ۱۰۱۱۶ ۱۷۵۴ ۱۴۱۵ ۰ ۰ انواع روغن های روانساز و سایرمحصولات کوره های کک سازی، محصولات نفت تصفیه شده، و سوخت هسته ای ۲۱۷۱۱۴ ۱۴۵۷۰۳ ۳۰۴۵۰ ۲۰۴۳۵ ۳۷ ۲۵ مواد شیمیائی اساسی ۱۸۷۳۴۶۷ ۸۲۷۹۶۲ ۳۱۷۴۸۷ ۱۴۰۳۱۱ ۲۲۸۳۹ ۱۰۰۹۴ انواع آجر ۴۲۱۱۲ ۵۳۸۴ ۲۵۵۶۹ ۳۲۶۹ ۵۲۹۱ ۶۷۷ سیمان ۳۷۳۵۳ ۴۸۴۳۷ ۲۲۶۷۹ ۲۹۴۰۹ ۴۶۹۴ ۶۰۸۶ گچ ۴۱۵۶ ۲۱۹۷ ۲۵۲۴ ۱۳۳۴ ۵۲۲ ۲۷۶ آهک ۷۲۷۱ ۴۰۲۲ ۴۳۹۸ ۲۴۳۳ ۹۰۹ ۵۰۳ کالاهای متفرقه طبقه بندی نشده در جای دیگر ۱۶۷۹۵۶ ۴۴۶۴۹ ۴۰۳۴۷ ۱۰۷۲۶ ۳۸۶۸۹ ۱۰۲۸۵ آهن، فولاد و محصولات آن ۱۲۹۵۹۴۲ ۱۶۹۲۲۸ ۸۰۸۵۷۹ ۱۰۵۵۸۷ ۱۵۶۹۹ ۲۰۵۰ فلزات قیمتی کارنشده، نیم ساخته و بشکل پودر ۵۶۳۲ ۱۰۵۴ ۱۳۴۹ ۲۵۳ ۳۲۲۲ ۶۰۳ مس ۲۶۵۲۳ ۹۴۰۰۵ ۳۴۱۴ ۱۲۱۰۱ ۹ ۳۲ آلومینیوم ۵۶۰۲ ۱۷۷۳ ۳۲۴۲۳ ۱۰۲۶۴ ۱۳ ۴ سایر فلزات اساسی ۶۲۷۵۹۸ ۷۰۴۲۳ ۲۳۹۰۱۱ ۲۶۸۱۹ ۱۰۶۳۱ ۱۱۹۳ محصولات فلزی سازه ای، انواع مخزن و منبع فلزی، ژنراتورهای بخار و قطعات مربوط به آنها ۱۶۴۹۳۳ ۹۸۳۴ ۱۱۴۳۴۲ ۶۸۱۷ ۹۱۷۱۹ ۵۴۶۹ محصولات فلزی خانگی ۱۲۳۷۶۹ ۱۰۷۳۹ ۸۷۵۷۴ ۷۵۹۹ ۷۲۸۰۹ ۶۳۱۷ سایر محصولات فلزی ساخته شده بجز ماشین آلات و تجهیزات ۲۳۹۴۵۶ ۵۹۴۰۹ ۱۶۰۲۲۰ ۳۹۷۵۰ ۱۲۹۱۷۹ ۳۲۰۴۹ مأخذ: یافته های تحقیق(اعداد برحسب میلیون ریال است) جدول ۴-۷ محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط را برای گروه سایر محصولات نشان می دهد. جدول۴-۷-محاسبه محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط برای گروه سایر محصولات سایر گروه محصولات محتوای واردات سرمایه محتوای صادرات سرمایه محتوای واردات نیروی کار محتوای صادرات نیروی کار محتوای واردات درآمد مختلط محتوای صادرات درآمد مختلط برق و خدمات مربوط ۳۴۶۶۹۱ ۱۳۳۸۰۶ ۲۳۴۷۷۱ ۹۰۶۱۱ ۱۵۰ ۵۸ آب و خدمات مربوط ۲۶۵۵۲ ۱۳۳۸۴ ۱۲۸۱۳۶ ۶۴۵۸۷ ۲۸۵۰ ۱۴۳۷ توزیع گاز طبیعی و خدمات مربوط ۱۹۶۷۵۵ ۷۷۱۹۹ ۱۲۷۵۹۱ ۵۰۰۶۲ ۰ ۰ انواع نوشابه ۹۳۰۶ ۸۳۲۷ ۲۲۰۶ ۱۹۷۴ ۲۶۱۴ ۲۳۳۹ انواع نخ و پارچه ۱۶۶۷۶۵ ۴۹۸۶۰ ۳۸۱۴۶۳ ۱۱۴۰۵۰ ۱۴۵۱۹۹ ۴۳۴۱۲ قالی، قالیچه وسایر انواع کفپوش منسوج ۷۶۹ ۱۵۲۹۹۹ ۱۶۶۶ ۳۳۱۴۳۷ ۶۳۲ ۱۲۵۷۳۱ سایر منسوجات غیر از پوشاک و قالی و قالیچه ۳۹۵۱۶ ۱۲۸۵۸ ۸۱۰۵۰ ۲۶۳۷۱ ۳۱۹۵۰ ۱۰۳۹۶ انواع پوشاک ۵۹۱۳۹۷ ۷۴۷۵۲ ۶۶۰۷۲۲ ۸۳۵۱۴ ۵۵۸۳۳۲ ۷۰۵۷۲ انواع کفش و اجزای آن ۲۳۲۴۹۹ ۵۱۴۱۶ ۲۷۷۷۰۹ ۶۱۴۱۵ ۶۰۵۸۶ ۱۳۳۹۸ چرم و پوست و سایر محصولات چرمی و پوستی ۳۸۶۶۹ ۲۴۳۴۷ ۴۷۷۹۰ ۳۰۰۹۱ ۱۰۵۱۳ ۶۶۲۰ محصولات ساخته شده از چوب، چوب پنبه، نی و مواد حصیر بافی ۵۸۲۵۵ ۱۴۰۹۴ ۶۳۳۰۰ ۱۵۳۱۵ ۵۳۷۵۹ ۱۳۰۰۷ خمیر کاغذ، کاغذ ومحصولات کاغذی، اوراق چاپی و کالاهای مربوط ۴۰۴۷۴۷ ۳۴۵۷۶ ۴۹۳۴۴۴ ۴۲۱۵۳ ۷۱۱۲۳ ۶۰۷۶ انواع کود و آفت کش ۱۰۳۴۸۰۰ ۱۹۶۸۶۴ ۱۶۴۱۵۵ ۳۱۲۲۹ ۱۱۱۵۸۸ ۲۱۲۲۹ مواد پلاستیکی و کائو چوئی اساسی ۵۹۶۵۱۳ ۵۰۹۷۴۱ ۱۰۳۰۸۱ ۸۸۰۸۶ ۷۸۴۴ ۶۷۰۳ انواع رنگ و جلادهنده ها ۳۴۳۰۵۱ ۱۶۷۶۲۸ ۵۷۴۹۷ ۲۸۰۹۵ ۳۹۵۷ ۱۹۳۳ محصولات داروئی ۱۵۳۱۳۸۷ ۸۶۰۷۸ ۲۵۷۶۰۳ ۱۴۴۸۰ ۱۷۸۷۶ ۱۰۰۵ صابون و فرآورده های تمیز کننده، انواع عطر و فرآورده های آرایشی ۵۹۴۶۰۸ ۱۰۱۲۸۲ ۹۹۷۳۲ ۱۶۹۸۸ ۶۹۱۶ ۱۱۷۸ محصولات شیمیائی طبقه بندی نشده در جای دیگر ۶۳۰۴۳۹ ۱۰۵۰۹۴ ۱۰۵۱۶۶ ۱۷۵۳۱ ۱۱۰۵۷ ۱۸۴۳ الیاف مصنوعی ۳۶۱۵۸۷ ۱۳۲۴۰۸ ۲۴۰۹۸۶ ۸۸۲۴۵ ۷۷۵۸۴ ۲۸۴۱۰ محصولات لاستیکی و پلاستیکی ۲۲۵۲۷۵ ۷۸۹۲۴ ۲۶۱۰۹۶ ۹۱۴۷۴ ۱۵۷۶۲ ۵۵۲۲ شیشه و محصولات شیشه ای ۷۸۰۴۹ ۱۹۱۵۲ ۷۳۸۶۲ ۱۸۱۲۵ ۴۲۹۰ ۱۰۵۳ انواع کاشی وسرامیک ۲۶۹۱۰ ۱۹۸۴۵ ۱۶۳۳۹ ۱۲۰۴۹ ۳۳۸۱ ۲۴۹۴ سایر محصولات غیر فلزی طبقه بندی نشده در جای دیگر و ساختمان های پیش ساخته ۹۱۵۱۸ ۸۱۶۵۵ ۵۵۷۲۲ ۴۹۷۱۷ ۱۱۵۲۶ ۱۰۲۸۴ مبلمان ۵۶۰۸ ۱۱۲۴۸ ۴۳۵۴ ۸۷۳۲ ۲۸۷۶ ۵۷۶۸ جواهر آلات و کالاهای مربوط به آن ۵۹۸۶ ۲۱۷۶ ۱۰۸۸ ۳۹۶ ۳۸۳۷ ۱۳۹۵ ماشین آلات با کاربرد عام ۹۲۸۴۶۱ ۱۳۸۱۹ ۹۲۶۵۱۰ ۱۳۷۹۰ ۸۱۹۹۸ ۱۲۲۰ ماشین آلات کشاورزی و قطعات مربوط ۳۲۱۲۰ ۳۰۵۰ ۸۶۷۳ ۸۲۴ ۲۵۰۱ ۲۳۷ وسایل خانگی و قطعات مربوط ۵۱۷۸۰ ۱۵۴۳۶ ۲۵۹۸۶ ۷۷۴۷ ۲۸۰۳ ۸۳۶ سایر ماشین آلات و تجهیزات با کاربرد خاص ۲۲۶۵۹۲۰ ۲۲۱۷۹ ۵۹۱۷۷۵ ۵۷۹۲ ۱۶۷۴۷۲ ۱۶۳۹ ماشین آلات دفتری، حسابداری و محاسباتی ۳۲۳۴۹۱ ۶۸۰ ۱۲۲۵۸۰ ۲۵۸ ۲۲۰۶۰۷ ۴۶۴ ماشین آلات و دستگاه های الکتریکی ۶۶۵۹۸۴ ۴۰۱۴۸ ۴۱۴۷۸۸ ۲۵۰۰۵ ۸۰۳۲۶ ۴۸۴۲ تجهیزات و دستگاه های مربوط به رادیو و تلویزیون و مخابرات ۳۳۷۷۴۸ ۴۹۱۲ ۳۲۸۶۱۲ ۴۷۷۹ ۴۸۶۳ ۷۱ تجهیزات پزشکی و جراحی و وسائل ارتوپدی ۱۵۹۴۹۹ ۱۸۵۷ ۱۶۹۴۵۴ ۱۹۷۲ ۵۷۴۱۳ ۶۶۸ ابزارهای اپتیکی و ابزار دقیق، ساعت های مچی و انواع دیگر ساعت ۲۰۲۱۴۳ ۱۴۱۲ ۱۲۲۴۸۸ ۸۵۵ ۴۳۲۹ ۳۰ وسایل نقلیه موتوری، تریلرها و نیم تریلرها ۱۰۵۸۰۲ ۳۹۶۲۸ ۳۲۵۶۱ ۱۲۱۹۶ ۳۱۴۵ ۱۱۷۸ قطعات و لوازم الحاقی وسایل نقلیه موتوری ۱۰۵۳۶۴۱ ۲۹۲۹۲ ۳۷۶۳۷۰ ۱۰۴۶۳ ۵۳۱۲۵ ۱۴۷۷ وسایل و تجهیزات حمل ونقل آبی، هوائی، ریلی و قطعات الحاقی آن ها ۱۴۴۰۶۳ ۹۱۵۷ ۱۴۱۶۷۵ ۹۰۰۵ ۵۱۳۹ ۳۲۷ سایر تجهیزات حمل ونقل و قطعات آن ها ۷۰۸۲۷ ۲۹۹۵ ۷۱۴۱۳ ۳۰۲۰ ۲۰۰۷ ۸۵ ساختمان های مسکونی ۲۹۹۴ ۱۷۰۴ ۲۱۸۷ ۱۲۴۵ ۱۳۰ ۷۴ سایر ساختمان ها ۶۰۳۰۶ ۳۶۵۰۱ ۶۰۵۳۶ ۳۶۶۴۱ ۴۰۴۱ ۲۴۴۶ خدمات عمده فروشی و خرده فروشی ۱۶۸۲۷۰۱ ۱۱۸۱۲۲۴ ۵۶۵۹۲۰ ۳۹۷۲۶۵ ۴۷۳۶۷۵۲ ۳۳۲۵۱۱۱ خدمات اقامتگاه های عمومی ۱۱۷۴۸۵ ۹۳۹۹۳ ۱۵۲۳۶۳ ۱۲۱۸۹۷ ۲۲۳۲۸ ۱۷۸۶۳ خدمات محل های صرف غذا ونوشیدنی ۱۲۰۲۴۵ ۶۱۴۳۴ ۸۶۴۴۵ ۴۴۱۶۶ ۱۲۶۵۱۳ ۶۴۶۳۷ خدمات حمل ونقل مسافر با راه آهن -۱۳۶۸ -۹۵۸ ۲۸۳۹ ۱۹۸۸ ۱۶۵۰ ۱۱۵۶ خدمات حمل ونقل بار با راه آهن -۱۴۸۵۳۷ -۱۲۷۳۷۷ ۱۶۰۹۳۰ ۱۳۸۰۰۵ ۰ ۰ خدمات حمل ونقل جاده ای مسافر ۲۹۰۲۸ ۲۳۶۹۸ ۳۸۹۴۶ ۳۱۷۹۵ ۸۵۵۱۰ ۶۹۸۰۹ خدمات حمل ونقل جاده ای بار ۳۹۴۰۹۶ ۲۵۸۲۰۰ ۳۷۳۸۵۶ ۲۴۴۹۳۸ ۱۹۶۱۴۹۶ ۱۲۸۵۱۱۱ خدمات حمل ونقل ار طریق خطوط لوله ۵۱۸ ۴۰۲۰ ۹۸۳۴ ۷۶۳۹۷ ۰ ۰ خدمات حمل ونقل آبی ۴۱۰۹۸۵ ۴۹۱۸۶۸ ۳۴۲۲۷۱ ۴۰۹۶۳۰ ۶۳۷۳۶ ۷۶۲۷۹ خدمات حمل ونقل هوائی -۲۹۴۸۱ -۲۱۸۴۷ ۸۴۲۳۷ ۶۲۴۲۳ ۰ ۰ خدمات پشتیبانی و کمکی حمل ونقل ۲۲۲۱۱۲ ۱۹۰۴۳۱ ۱۵۲۹۳۱ ۱۳۱۱۱۸ ۴۶۷۵۴ ۴۰۰۸۵ خدمات پست و مخابرات ۱۶۸۱۷۹ ۱۰۲۰۴۵ ۲۰۳۲۱۱ ۱۲۳۳۰۱ ۴۹۵۳ ۳۰۰۵ خدمات بانکداری ۹۵۱۷۷ ۱۰۱۲۱۲ ۶۸۰۳۴۸ ۷۲۳۴۸۴ ۰ ۰ سایر واسطه گری های مالی و فعالیت های جنبی آن ها ۱۴۲۵۶۴ ۹۹۴۷۱ ۲۷۲۴۱ ۱۹۰۰۷ ۲۱۷۴۱ ۱۵۱۶۹ خدمات بیمه ۱۶۳۰۳۰ ۶۸۴۲۵ ۴۰۱۰۲ ۱۶۸۳۱ ۰ ۰ خدمات اجاره واحدهای مسکونی شخصی ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ خدمات واحدهای مسکونی اجاری ۵۲۱ ۴۴۹۷ ۳ ۲۵ ۱۹۳۷ ۱۶۷۲۹ خدمات واحدهای غیر مسکونی اجاری ۱۲۶۸۷۳ ۵۸۶۸۷ ۸۷۲۷۲ ۴۰۳۶۹ ۱۳۰۱۹۴ ۶۰۲۲۴ خدمات دلالی املاک و مستغلات ۱۹۲۲ ۹۶۶ ۵۶۲ ۲۸۳ ۳۰۶۲ ۱۵۳۹ خدمات کرایه ماشین آلات و تجهیزات بدون متصدی و کالاهای شخصی وخانگی ۱۸۱۸۱ ۹۹۹۳ ۳۵۴۸۶ ۱۹۵۰۴ ۲۱۸۰۸ ۱۱۹۸۶ خدمات تحقیق وتوسعه ۱۰۸۳۶ ۲۴۷۰ ۸۲۶۸۴ ۱۸۸۴۶ ۱۰۰۴ ۲۲۹ خدمات کامپیوتر و فعالیت های وابسته ۷۷۱۳۸ ۱۵۹۱۰ ۳۹۲۷۷ ۸۱۰۱ ۹۱۱۷۴ ۱۸۸۰۵ خدمات حرفه ای، علمی و فنی بجز خدمات کامپیوتر و تحقیق و توسعه ۴۱۳۶۴۳ ۲۶۹۰۳۶ ۲۶۹۸۱۰ ۱۷۵۴۸۶ ۲۱۸۲۳۲ ۱۴۱۹۴۰ خدمات کشاورزی، شکار، جنگلداری، ماهیگیری و معدن ۳۸۹۳۴۹ ۱۱۱۹۷۳ ۱۴۰۵۹۴ ۴۰۴۳۴ ۲۵۵۶۸۷ ۷۳۵۳۳ خدمات صنعتی ۳۴۹۷۹۹ ۶۸۷۸۵ ۱۸۵۸۹۹ ۳۶۵۵۵ ۲۴۵۸۶۴ ۴۸۳۴۷ خدمات تعمیر ونگهداری ماشین آلات و تجهیزات حمل ونقل ۲۶۳۳۶۰ ۲۰۷۷۴۴ ۱۱۴۶۰۵ ۹۰۴۰۳ ۲۶۷۸۱۵ ۲۱۱۲۵۹ خدمات تعمیر و نگهداری ماشین آلات و تجهیزات بجز حمل ونقل و کامپیوتر ۹۸۰۴۹ ۳۲۹۳۵ ۵۱۸۸۸ ۱۷۴۲۹ ۷۵۴۲۳ ۲۵۳۳۵ خدمات تعمیر و نگهداری سایر کالاها ۷۹۵ ۴۲۶ ۴۳۲ ۲۳۱ ۹۶۹ ۵۱۹ خدمات خبرگزاری ها ۰ ۰ ۵۶۵ ۱۶۴ ۱۰ ۳ خدمات اداری دولت ۰ ۰ ۲۸۹۰ ۲۴۱۷۷ ۰ ۰ خدمات دفاع نظامی و غیر نظامی ۰ ۰ ۳۱۳۷ ۸۵۶۶ ۰ ۰ خدمات انتظامی و آتش نشانی ۰ ۰ ۱۹۲۷ ۱۵۹۷ ۰ ۰ خدمات تامین اجتماعی اجباری ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ خدمات آموزش ابتدائی دولتی ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ خدمات آموزش ابتدائی خصوصی ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ خدمات آموزش متوسطه عمومی و فنی و حرفه ای دولتی ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ خدمات آموزش متوسطه عمومی و فنی و حرفه ای خصوصی ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ خدمات آموزش عالی دولتی ۰ ۰ ۰ ۴۹۳۷ ۰ ۰ خدمات آموزش عالی خصوصی ۲۴۴۶۳۳ ۱۱۷ ۴۸۰۷۶۰ ۲۲۹ ۰ ۰ خدمات آموزشی و تربیتی ۲۳۹۹۰ ۱۲۵۱۴ ۳۵۶۱۶ ۱۸۵۷۹ ۱۰۵۷۲ ۵۵۱۵ خدمات بیمارستانی ۱۰۳۴۹ ۱۱۶۴ ۱۸۱۷۹ ۲۰۴۵ ۰ ۰ خدمات پزشکی و دندانپزشکی ۲۶۹۸۵ ۹۱۱۳ ۴۸۳۵ ۱۶۳۳ ۱۳۰۹۵ ۴۴۲۲ سایر خدمات بهداشت انسانی ۷۳ ۳۱ ۱۶۲ ۶۹ ۱۹ ۸ خدمات دامپزشکی ۱۲۱۱ ۴۰۵ ۴۹۹۲ ۱۶۶۹ ۲۰۴۵ ۶۸۴ خدمات اجتماعی ۰ ۰ ۴ ۰ ۰ ۰ خدمات مربوط به دفع فاضلاب وزباله، بهداشت محیط وسایرخدمات مربوط به حفاظت محیط زیست ۳۸۴۲ ۶۶۱۱ ۲۲۰۳ ۳۷۹۱ ۲۰۴۴ ۳۵۱۸ خدمات سازمان های دارای عضو ۱۶۳۸۰ ۱۷۳۲۲ ۵۰۱۷ ۵۳۰۵ ۹۶۳۳ ۱۰۱۸۶ خدمات دینی و مذهبی ۹۸۷ ۳۴۵۵۱ ۱۵۷۹ ۵۵۲۸۶ ۱۴۸۷ ۵۲۰۴۱ خدمات هنری ۶۴۷ ۶۱۲ ۲۶۵۲ ۲۵۱۰ ۲۵۳ ۲۳۹ خدمات ورزشی و تفریحی ۹۳۸۲ ۲۲۲۸ ۲۱۷۹۵ ۵۱۷۷ ۱۳۰۷۴ ۳۱۰۵ خدمات کتابخانه ها و موزه ها ۶۷۹۲ ۶۴۶۷ ۱۱۲۷۳۷ ۱۰۷۳۴۲ ۱۳۱۷۹ ۱۲۵۴۸ خدمات شستشو، تمیز کردن و رنگ کردن ۲۳۲۳ ۱۲۱۷ ۶۴۰ ۳۳۵ ۱۳۱۱ ۶۸۷ خدمات مربوط به زیبائی وسلامتی جسمانی ۱ ۱ ۰ ۰ ۱ ۱ سایر خدمات ۳۳۴۸۸ ۲۰۱۱ ۱۰۳۷۸ ۶۲۳ ۱۸۶۹۳ ۱۱۲۳ مأخذ: یافته های تحقیق(اعداد برحسب میلیون ریال است) همانطور که در جداول فوق مشاهده می شود در گروه محصولاتی تجدیدپذیر از میان ۲۵ بخش تنها ۸ بخش محتوای عاملی مثبت داشته اند مراد از مثبت بودن بزرگتر بودن صادرات هر عامل نسبت به واردات آن است و این همان خالص صادرات عوامل برای هر محصول است. این بخش ها شامل محصولات باغداری، تولیدات زنبور عسل، محصولات ماهیگیری، سبزی ها و میوه های آماده شده و آب آنها، ماهی ها و سایر آبزیان، انواع نان و انواع بیسکوییت و شیرینی و ماکارونی و محصولات مشابه آنها می باشد. محتوای عاملی تجارت در هر سه عامل در این گروه محصولات تنها در این سه بخش مثبت است. در گروه محصولاتی تجدید ناپذیراز میان ۲۸ بخش تنها ۶ بخش دارای محتوای عاملی مثبت بوده اند. باتوجه به صادرات نفتی ایران این بخش ها شامل بخش نفت خام، نفت سفید، نفت کوره و سیاه، گاز مایع، سیمان و مس است. در این ۶ بخش به جز نفت خام و نفت سفید که محتوای درآمد مختلط درآن صفربوده است، سایر عوامل مثبت است. خصوصا عامل سرمایه که این نتایج در جهت صحت فروض پژوهش حاضر عمل می کند. در گروه سایر محصولات نیز محتوای عامل واردات در اکثر بخش ها بزرگتر از محتوای عاملی صادرات است اما در مورد نوع عوامل اندکی اختلاف وجود دارد. در مورد عامل سرمایه تنها در ۱۰ بخش محتوای صادرات از واردات آن بزرگتر بوده است. در مورد عامل نیروی کار این تعداد به ۱۲ محصول می رسد و در مورد درآمد مختلط نیز در ۷ بخش شاهد بزرگتری محتوای صادرات نسبت به واردات آن هستیم. بطور کلی مشاهده می شود که محتوای عامل سرمایه در ۱۶ درصد محصولات مثبت بوده است. این مقدار برای عامل کار به ۱۷ درصد و در مورد درآمد مختلط به ۱۲ درصد می رسد. ابتدا به بررسی محتوای عاملی در سه گروه محصولات تجدیدپذیر، تجدیدنـاپذیر و سایر کالاها درکل اقتصاد ایران درسال ۱۳۸۰ پرداخته شده است. لـذا پس از تفکیک گروه محصولات می توان محتوای عاملی را بطور کلی در اقتصاد ایران درسال ۱۳۸۰ مورد بررسی قرار دهیم. این مقادیر در جدول زیر قابل مشاهده هستند: جدول۴-۸-محاسبه محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط برای کل اقتصاد ایران در سال ۱۳۸۰ سال ۱۳۸۰ عامل کار عامل سرمایه عامل درآمد مختلط صادرات ۷۱۲۳۸۹۶ ۷۲۶۴۸۳۴۹ ۱۰۰۰۵۹۸۱ واردات ۱۵۷۴۲۵۲۸ ۳۴۷۹۷۴۶۸ ۲۰۱۳۴۶۷۴ خالص صادرات -۸۶۱۸۶۳۱ ۳۷۸۵۰۸۸۱ -۱۰۱۲۸۶۹۳ مأخذ: یافته های تحقیق(اعداد برحسب میلیون ریال است) همانگونه که در جدول ۴-۸ مشاهده می شود خالص صادرات عامل کار و درآمد مختلط در کل اقتصاد ایران منفی است و این به معنی واردات این دو عامل تولیدی است. این نکته با توجه به وفورگسترده نیروی کاردر ایران جای تامل و بررسی دارد. زیرا عامل کار و درآمد مختلط در مجموع نشان دهنده حجم نیروی کار کشور هستند و محتوای عاملی منفی در این دوعامل نشان از واردات محصولاتی کاربر در کشور است. حجم عظیمی ازاین نوع واردات فشاری بر منابع داخلی نخواهدآورد و نیروی کار موجود در کشور بلااستفاده می ماند لذا نرخ های بالای بیکاری و عرضه نیروی کاری که تقاضای مکفی برای آن وجود ندارد به دور ازانتظار نخواهد بود. درسال ۱۳۸۰ در اقتصاد ایران عامل سرمایه صادر می شود اینکه این عامل با توجه به صدور حجم عظیمی از نفت خام مثبت شده است به دور از انتظار نبوده و قابل پیش بینی است. زیرا در استخراج و کشف منابع نفتی، سرمایه بعنوان نهاده مکمل عمل می کند و این مقدار خالص صادرات به درستی محاسبه شده است. اما همانطور که قبلأ نیز به آن اشاره شد این میزان پرداختی به سرمایه حاصل از سرمایه گذاری در تجهیزات و ماشین آلات نیست بلکه سهم عمده آن را اجاره زمین تشکیل می دهد. نتایج محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط در صادرات و واردات در سه گروه اصلی محصولاتی منابع طبیعی تجدیدپذیر، تجدیدناپذیرو سایرمحصولات برای سال ۱۳۸۰ در ۹ ستون جدول (۴-۹) آمده است. ستون ۱، محتوای کار صادرات را در سه گروه کالا نشان می دهد. ستون ۲ همین مقادیر را برای واردات و در ستون ۳، خالص محتوای عامل کار در تجارت ایران در سال ۱۳۸۰ در سه گروه محصولات را نشان می دهد. ستون های بعدی این جدول نیز به ترتیب همین مقادیر را برای عوامل سرمایه و درآمد مختلط نشان می دهد. این اعداد نشان دهنده این هستند که افزایش صد میلیون ریال صادرات (واردات) هر بخش به صادرات درکل اقتصاد به چه میزان بصورت مستقیم و غیر­مستقیم به عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط نیازمند است. همانگونه که در جدول (۴-۹) مشاهده می شود محتوای عامل کار و درآمد مختلط در تمامی گروه محصولات منفی است. در محصولاتی با منشأطبیعی تجدیدپذیر، تجدیدناپذیر و سایر گروه محصولات ایران وارد کننده خالص نیروی کار بوده است. این بدان معنی است که همانطور که اشاره شد چنانچه بجای حجم عظیم واردات درکشور به تقویت تولید داخلی مبادرت ورزیده شود به کاهش بیکاری و افزایش اشتغال منجر خواهد شد. باتوجه به نتایج طرح آمارگیری از ویژگی های اشتغال و بیکاری (۱۳۸۳-۱۳۷۶) مرکز آمار ایران نرخ بیکاری درسال ۱۳۸۰ برابر با ۲/۱۴ درصد بوده است لذا با وجود وفور نیروی کار در کشور الگوی تجارت همسو با نظریات بین المللی نیست و صادرات ایران حاوی محصولات کاربر نیست و برعکس با وجود عامل کار فراوان، واردات کاربر را در ایران مشاهده می کنیم. با بررسی محتوای عامل سرمایه در صادرات و واردات ایران در سال۱۳۸۰ نیز به نتایج قابل توجهی می رسیم. بخش محصولاتی با منشأمنابع طبیعی تجدیدپذیر وارد کننده خالص سرمایه است. این بخش که بیشتر شامل بخش های کشاورزی و زیر مجموعه های آن و محصولات باغداری و دامپروری است واردکننده خالص سرمایه بوده است. این به دلیل بافت معیشتی کشاورزی در ایران و سطح پایین k/l در تولید این گروه محصولات است. در گروه محصولاتی با منشأ تجدید ناپذیر که شامل بخش نفت و معادن است انتظار می رود که محتوای عامل سرمایه در صادرات مثبت باشد. باتوجه به اینکه ایران جزء کشورهای صادرکننده نفت است و سرمایه نقش مهمی در استخراج و کشف چاه های نفتی و معادن دارد و عامل مکمل در این زمینه بحساب می آید لذا این گروه که تنها گروهی است که بواسطه موهبت منابع طبیعی، خالص عامل تولیدی آن مثبت است. از طرفی این نوع صادرات نیز با توجه به اینکه مربوط به گروه محصولاتی تجدیدناپذیر است با اهداف توسعه پایدار در تناقض است. لذا صادرات بیشتر این گروه محصولات، فشار بر منابع داخلی را افزایش می دهد. یافته های فوق نشان می دهد چنانچه ایران صادرات منابع تجدیدناپذیرهمچون نفت و معادن ارزشمند خود را کنار بگذارد واردکننده خالص عوامل بشمار می آید. جدول۴-۹-محاسبه محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط برای کل اقتصاد ایران به تفکیک سه گروه محصولات در سال ۱۳۸۰ ردیف گروه کالا محتوای صادرات عامل نیروی کار(۱) محتوای واردات عامل نیروی کار(۲) خالص محتوای صادرات عامل کار(۳) محتوای صادرات عامل سرمایه(۴) محتوای واردات عامل سرمایه(۵) خالص محتوای صادرات سرمایه(۶) محتوای صادرات عامل درآمد مختلط(۷) محتوای واردات عامل درآمد مختلط(۸) خالص محتوای صادرات درآمد مختلط(۹) ۱ محصولات با منشأطبیعی تجدیدپذیر ۱۷۹۰۴۲ ۱۰۸۲۲۸۶ -۹۰۳۲۴۳ ۸۵۸۹۷۸ ۳۲۰۰۴۲۶ -۲۳۴۱۴۴۸ ۳۹۱۴۶۶۶ ۹۳۵۱۲۵۸ -۵۴۳۶۵۹۲ ۲ محصولات با منشأ طبیعی تجدید ناپذیر ۲۲۰۰۵۸۸ ۲۶۸۴۰۵۱ -۴۸۳۴۶۳ ۶۶۰۰۳۲۶۲ ۱۲۰۵۶۳۲۶ ۵۳۹۴۶۹۳۵ ۹۱۱۱۱ ۴۰۷۲۹۷ -۳۱۶۱۸۷ ۳ سایر محصولات ۴۷۴۴۲۶۶ ۱۱۹۷۶۱۹۲ -۷۲۳۱۹۲۵ ۵۷۸۶۱۰۹ ۱۹۵۴۰۷۱۵ -۱۳۷۵۴۶۰۶ ۶۰۰۰۲۰۵ ۱۰۳۷۶۱۲۰ -۴۳۷۵۹۱۴ مأخذ: یافته های تحقیق(اعداد برحسب میلیون ریال است) فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات ۵-۱- خلاصه تحقیق نتیجه گیری در این پایان نامه تکیه بر مدل هکشور- اوهلین- ونک و مبانی نظری آن است. مطابق نظریات تجارت بین الملل مزیت نسبی صادرات و واردات هر کشور متناسب با وفور یا کمبود منابع آن کشور است. واژه های محتوای منابع، برخورداری منابع، منابع نهفته و شدت منابع در صادرات و واردات پایه های اصلی نظریه مذکور هستند. لذا هر کشور متناسب با وفور منابع محصولات را صادر می­ کند و محصولات وارداتی کشور مذکور نیز بر مبنای کمبود منابع است. انتظار می رود ایران با وجود فراوانی در عرضه نیروی کار، صادر کننده خالص این عامل تولیدی باشد. در مقابل در بخش محصولات تجدیدناپذیر نیز بتواند صادرکننده خالص عامل سرمایه باشد. و چون درآمد مختلط حاوی سرمایه و نیروی کار خویشتن فرما است به دنبال آن صادر کننده عامل درآمد مختلط نیز باشد. با کمک جدول متقارن محصول در محصول سال ۱۳۸۰ ایران در ابعاد ۱۴۷×۱۴۷و روابط حاکم بر آن، در این پایان نامه محتوای عامل کار، سرمایه و درآمد مختلط در این ۱۴۷ محصول به دست آمده است. با توجه به اهداف و سوالات پایان نامه این محصـولات سپس در سه گروه اصلی طبقه بندی شده ­اند. این طبقه بندی عبارتست از محصولاتی با منبع طبیعی تجدیدپذیر، محصولات با منبع طبیعی تجدید ناپذیر و سایر محصولات. هدف از این طبقه بندی برجسته کردن نقش این منابع در استفاده از محصولات در الگوی تجارت است. در این طبقه بندی با کمک جدول داده-ستانده مورد استفاده، که شامل ۱۴۷ محصول است، ۲۵ محصول در گروه اول که شامل محصولات با منشأ طبیعی تجدید پذیر بودند قرار گرفته است. ۲۸ محصول در گروه دوم جای گرفته است که شامل کالاهای با منشأ طبیعی تجدید ناپذیر مانند نفت خام و گاز طبیعی ­است. همچنین در گروه سوم نیز که سایر محصولات قرار گرفته­اند ۹۴ محصول طبقه بندی شده­است. ابتدا برای اینکه بتوان از پایه های آماری یک کشور استفاده کرد می­بایست ازفرض واردات رقابتی بهره جســت و تمامی واردات را رقابتی فرض نمود. این یعنی تمامی واردات از نوع کالاهایی هستند که هم از طریق تولید داخلی وهم از طریق واردات تامین می­شوند. همچنین باید تکنولوژی تولید یکسانی برای همه کشورها در نظر گرفت.این فروض که از جمله فروض اولیه و مهم این مدل است کمک می کند تا بتوان از جدول داده- ستانده ایران به تنهایی استفاده کرد. زیرا درصورتیکه نتوان واردات را رقابتی در نظر گرفت باید تکنولوژی تمام کشورهایی که واردات از آنها صورت می گیرد را نیز در الگوی خود لحاظ کرد. لذا امکان مقایسه کشورها به سختی ممکن است و باید تفاوت تکنولوژی هر کشور را با روش های مختلف در مدل وارد کرد. پس از فرض واردات رقابتی و تفکیک واردات، با داخلی کردن جدول مبادلات واسطه ای میزان عوامل تولیدی بکار گرفته شده داخلی محاسبه شده است. سپس با کمک روابط ریاضی به محتوای عامل کار، سرمایه و درآمدمختلط پرداخته شده است. نتایج حاصله بررسی های صورت گرفته نشان می دهند که: ۱- ایران در گروه محصولاتی که منابع طبیعی تجدیدپذیر بعنوان عامل تولیدی اولیه آنها بکار گرفته می شود وارد کننده خالص کار، سرمایه و درآمد مختلط است. زیرا محتوای این سه عامل برای آن منفی بدست آمده است و این یعنی در الگوی تجارت بین الملل برمبنای مدل هکشور اوهلین ونک در این گروه محصولات در هر سه عامل وارد کننده­ است. لذا فرضیه اول پژوهش مبنی بر مثبت بودن عامل کار در گروه محصولات تجدیدپذیر رد می شود. ۲- در گروه محصولاتی که منابع طبیعی تجدیدناپذیر بعنوان عامل تولیدی اولیه آنها بکار گرفته می شود واردکننده خالص کار درآمد مختلط است از طرف دیگر صادرکننده خالص عامل سرمایه نیز می باشد. در نتیجه داده های موجود نشان ازعدم رد شدن فرضیه دوم پژوهش مبنی بر مثبت بودن عامل سرمایه در گروه محصولات تجدیدناپذیر می­دهد. در گروه سایر محصولات انتظار بر آن بود که محتوای عامل درآمد مختلط مثبت باشد اما این گروه نیز وارد کننده خالص دراین عامل است. همچنین مشاهده می شود که در سایرعوامل نیز واردکننده خالص است. نتایج بدست آمده نشان ازحجم عظیم صادرات تک محصولی و وابسته به منابع تجدیدناپذیر (مانند نفت) را می دهد. الگوی حاکم بر تجارت بین الملل کشور نمی تواند به اهدافی همچون گذر از اقتصاد وابسته به نفت و گسترش صادرات سایر محصولات، اهداف دست یابد. از طرفی صادرات محصولاتی تجدید ناپذیر مغایر با اهداف توسعه پایداراست. همچنین نکته قابل تأمل این است که ایران کشوری با عرضه فراوان نیروی کار است و چنانچه الگوی تجارت تغییر کند این حجم نیروی کارخارجی که بواسطه واردات در کشور بکارگرفته می شود با نیروی کار داخلی جایگزین شده و به سمت تولید داخلی سوق داده می شود. لذا بیکاری نیـز در کشور تعدیل می شود. لذا نتایج بدست آمده با نظریه HOV و نظریات حاکم بر تجارت بین الملل مغایر است. ۵-۲- پیشنهادات مطالعات آتی در این مقاله به دلیل کمبود آمار و اطلاعات برای ۱۴۷ محصول جدول داده- ستانده محاسبه منابع طبیعی بطورمستقیم امکان پذیر نبوده است. زیرا آمار و اطلاعات زیادی در مورد تعداد واحدهای آب، زمین و سایر منابع طبیعی مورد استفاده برای هر محصول به تفکیک ۱۴۷ بخش وجود ندارد. لذا برای پژوهش های آتی پس از تجمیع بخش های جداول داده- ستانده و کوچکتر کردن میزان حجم نمونه، می توان میزان منابع طبیعی بکار رفته از جمله زمین، آب و سایر عوامل را برای تولید هرمحصول به تنهایی محاسبه کرد. همچنین می­توان با کمک پارامتر بهره وری می توان تفاوت تکنولوژی را در بین کشورها مورد بررسی قرار داد و یا از جداول سایر کشورها که اطلاعات مبسوط تری را در اختیار پژوهشگر قرار می­دهد بهره جست. ضمایم جدول الف- ۱ – عوامل تولیدی کار، سرمایه و درآمد مختلط در سال ۱۳۸۰