فهرست شکل ها

عنوان
صفحه
شکل 1- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت طول ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
24
شکل 2- مقایسه تأثیر غلظت‌های مختلف هورمون ایندول بوتیریک اسید بر صفت طول ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
25
شکل 3- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن تر ریشه (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
26
شکل 4- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن تر برگ (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
27
شکل 5- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت سطح ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
30
شکل 6- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن خشک برگ (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
32
شکل 7- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت تعداد ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
34
شکل 8- مقایسه تأثیر غلظت‌های مختلف هورمون ایندول بوتیریک اسید بر صفت تعداد ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
35
شکل 9- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت طول ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
36
شکل 10- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن تر ریشه (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
37
شکل 11- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن تر برگ (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
38
شکل 12- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت سطح برگ گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
40
شکل 13- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت سطح ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
41
شکل 14- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن خشک ریشه (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
42
شکل 15- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن خشک برگ (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
43
شکل 16- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت تعداد ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
45
شکل 17- مقایسه تأثیر غلظت‌های مختلف هورمون ایندول بوتیریک اسید بر صفت تعداد ریشه گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
45
شکل 18- بررسی روند تغییرات صفت تعداد ریشه گیاه رزماری در بسترهای مختلف کاشت در طول دوره‌های نمونه‌گیری
47
شکل 19- بررسی روند تغییرات صفت تعداد ریشه گیاه رزماری در غلظت‌های مختلف هورمون ایندول بوتیریک اسید (IBA) در طول دوره‌های نمونه‌گیری
48
شکل 20- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن تر ریشه (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
50
شکل 21- بررسی روند تغییرات صفت وزن تر ریشه (گرم) گیاه رزماری در بسترهای مختلف کاشت در طول دوره‌های نمونه‌گیری
51
شکل 22- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن تر برگ (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
52
شکل 23- بررسی روند تغییرات صفت وزن تر برگ (گرم) گیاه رزماری در بسترهای مختلف

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید

کاشت در طول دوره‌های نمونه‌گیری
53
شکل 24- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن خشک ریشه (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
55
شکل 25- بررسی روند تغییرات صفت وزن خشک ریشه (گرم) گیاه رزماری در بسترهای مختلف کاشت در طول دوره‌های نمونه‌گیری
56
شکل 26- مقایسه تأثیر بسترهای مختلف کاشت بر صفت وزن خشک برگ (گرم) گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
57
شکل 27- بررسی روند تغییرات صفت وزن خشک برگ (گرم) گیاه رزماری در بسترهای مختلف کاشت در طول دوره‌های نمونه‌گیری
58
 

فهرست جدول ها

عنوان
صفحه
جدول 1- تجزیه واریانس صفات تعداد ریشه، طول ریشه، وزن تر ریشه و وزن تر برگ گیاه رزماری تحت شرایط بسترهای کاشت و غلظت‌های متفاوت هورمون ایندول بوتیریک اسید در نمونه‌گیری اول
21
جدول 2- برهمکنش بستر کاشت و کاربرد هورمون ایندول بوتیریک اسید بر صفت تعداد ریشه قلمه گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
22
جدول 3- تجزیه واریانس صفات سطح برگ، سطح ریشه، وزن خشک ریشه و وزن خشک برگ گیاه رزماری تحت شرایط بسترهای کاشت و غلظت‌های متفاوت هورمون ایندول بوتیریک اسید در نمونه‌گیری اول
28
جدول 4- برهمکنش بستر کاشت و کاربرد هورمون ایندول بوتیریک اسید بر صفت سطح برگ قلمه گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
29
جدول 5- برهمکنش بستر کاشت و کاربرد هورمون ایندول بوتیریک اسید بر صفت وزن خشک ریشه قلمه گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
31
جدول 6- تجزیه واریانس صفات تعداد ریشه، طول ریشه، وزن تر ریشه و وزن تر برگ گیاه رزماری تحت شرایط بسترهای کاشت و غلظت‌های متفاوت هورمون ایندول بوتیریک اسید در نمونه‌گیری دوم
33
جدول 7- تجزیه واریانس صفات سطح برگ، سطح ریشه، وزن خشک ریشه و وزن خشک برگ گیاه رزماری تحت شرایط بسترهای کاشت و غلظت‌های متفاوت هورمون ایندول بوتیریک اسید در نمونه‌گیری دوم
39
جدول 8- تجزیه واریانس صفات تعداد ریشه، طول ریشه، وزن تر ریشه و وزن تر برگ گیاه رزماری تحت شرایط بسترهای کاشت و غلظت‌های متفاوت هورمون ایندول بوتیریک اسید در نمونه‌گیری سوم
44
جدول 9- برهمکنش بستر کاشت و کاربرد هورمون ایندول بوتیریک اسید بر صفت طول ریشه قلمه گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
49
جدول 10- تجزیه واریانس صفات سطح برگ، سطح ریشه، وزن خشک ریشه و وزن خشک برگ گیاه رزماری تحت شرایط بسترهای کاشت و غلظت‌های متفاوت هورمون ایندول بوتیریک اسید در نمونه‌گیری سوم
54
جدول 11- ضرایب همبستگی میان صفات مورد بررسی در گیاه رزماری در نمونه‌گیری اول
59
جدول 12- ضرایب همبستگی میان صفات مورد بررسی در گیاه رزماری در نمونه‌گیری دوم
60
جدول 13- ضرایب همبستگی میان صفات مورد بررسی در گیاه رزماری در نمونه‌گیری سوم
61
 

فصل اول

مقدمه و کلیات تحقیق

 

با توجه به اینکه رویکرد جهانی به سمت داروهای گیاهی و پرهیز از مصرف داروهای شیمیائی است، توجه بیش از پیش به گیاهان داروئی را ایجاب می نماید. یکی از عمده ترین مشکلات در این زمینه محدود بودن گیاهان موجود در طبیعت است که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا با برداشت بی رویه شاهد انقراض آنها نباشیم و با کشت و اهلی نمودن آنها جوابگوی نیاز روزافزون جامعه به این گیاهان باشیم. اولین قدم در این راه شناسائی و آشنائی با نحوه کشت و شرایط بهینه پرورش این گیاهان است. یکی از گیاهان داروئی پرارزش رزماری یا اکلیل کوهی یا رومارن است. این گیاه بومی ایران نیست، ولی در چند سال اخیر گسترش چشمگیری در اکثر نقاط ایران داشته و در هر پارک و فضای سبزی می­توان آنرا دید.

رزماری (اکلیل کوهی، اکلیل الجبل) با نام علمی Rosmarinums officinalis L. از خانواده نعناع (Lamiaceae) می‌باشد.  Rosmarinus نام لاتین آن از کلمه ros به معنی شبنم و marinus به معنی دریا گرفته شده است. این جنس دارای گونه‌های درختچه‌ای، برگ‌های باریک دارد. عمدتا پراکنش آن در جنوب و شمال آفریقاست (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). رزماری گیاهی درختچه‌ای، با شاخه‌های متعدد و چوبی است. برگ‌های آن بسیار باریک با سطح بالایی سبز و سطح زیرین خاکستری، گل‌ها به رنگ آبی روشن، که در دو موقع از سال یعنی ابتدا و انتهای فصل رویش ظاهر می‌شوند (در شرایط نیمه سرد، به مدت 5/1 تا 2 ماه در نیمه دوم اسفند و اواخر تابستان به مدت 5/1 تا 2 ماه). بذرهای کوچک و سیاه رنگ، به مقدار زیادی در سال‌های چهارم به بعد در غلاف‌های حاصل از گل‌ها تشکیل می‌شوند (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). ارتفاع آن به50 تا 100 سانتی­متر می رسد. ساقه­ها چوبی، برگها سبز دایمی، متقابل با کناره­های باریک و دراز، نوک تیز و نسبتاً خشن هستند (حسین زاده و همکاران، 1385). بیشترین مواد مؤثر در هنگام گل‌دهی و از سرشاخه‌های جوان رزماری استحصال می‌شود. این اندام دارای اسانس، تانن، فلاونوئید (آپی‌جنین[1] و دیوسمین[2])، اسید رزمارینیک[3]، رزماریسین[4] و دی‌ترپن پیکروسالوین[5] است. اسانس دارای بورنئول[6]، کامفن[7]، کامفور[8] و سینئول[9] است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). گیاه رزماری ضد عفونی کننده و معرّق است. به عنوان مدرّ، مقوی معده و صفرا آور نیز معرفی شده است. از نظر تولید عسل بسیار مهم است و در معطر کردن مواد غذایی، مانند پیتزا و خوراک مرغ و در فرآورده‌های زیبایی و ادکلن استفاده می‌شود. گاهی اکسیر جوانی نامیده می‌شود و تأثیر آن روی مردها بیشتر است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). تحمل خوبی به کم‌آبی و کم و بیش به شوری دارد. همچنین به بسیاری از آفت‌ها و بیماری‌ها و به تشعشع زیاد خورشید مقاوم است، بنابراین در حاشیه سنگ فرش و آسفالت می‌توان این گیاه را به خوبی کشت کرد. رزماری به آلودگی هوا تحمل خوبی نشان می‌دهد، ولی آب ایستادگی پای بوته را تحمل نمی‌کند. از نظر سازگاری مشابه اسطوخدوس بوده، اما تحمل به شوری آن بیشتر از اسطوخدوس است. رزماری در زیبا سازی فضای سبز کاربرد دارد. این گیاه بسیار هرس پذیر است و به فرم‌های دلخواه (توپیاری[10]) قابل شکل‌دهی است. این گیاه از راه بذر، قلمه و خوابانیدن هوایی قابل تکثیر است. قلمه‌های تهیه شده از ساقه‌های سال دوم، یا سوم (یا حتی قلمه‌های بسیار قطور)، در گلخانه سرد نگهداری و به راحتی ریشه‌دار می‌شوند. قلمه‌های تهیه شده از ساقه‌های سال دوم و سوم سریع‌تر ریشه‌دار شده و شروع به رشد می‌کنند، اما قلمه‌های قطور پس از ریشه‌دار شدن و شروع رشد، شاخه‌های گوناگونی تولید می کنند و بسیار پر پشت می‌شوند. در روش تکثیر مستقیم رزماری، با کاشت قلمه ساقه در زمین اصلی درصد تلفات آنها به طور معمول زیادتر از کاشت قلمه در خزانه است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). برداشت اندام هوایی رزماری از سال دوم یا سوم امکان پذیر است. چنانچه برداشت در سال چهارم و یا پنجم صورت گیرد، به علت چوبی شدن ساقه‌ها از کیفیت محصول کاسته می‌شود. گل و برگ رزماری هر دو معطر بوده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. برداشت آن در تابستان انجام شده و محصول در سایه خشک می‌شود. برای برداشت رزماری و اسطوخدوس در هر هکتار به 35 تا 40 کارگر نیاز است (دوازده‌امامی و مجنون‌حسینی، 1387). در سطح جهان، 2 گونه رزماری و واریته‌ها یا کولتیوارهای گوناگونی برای آن گزارش شده است که از نظر رنگ گل، ساقه، بنیه و تحمل شرایط محیطی متفاوتند، مانند کولتیوارهای Arp، blue، Roseus، Pinkie، Tuscan، Severnsea، و واریته albiflorus (بون، 1995). این گیاه بومی ایران نیست و در مناطق مدیترانه‌ای می‌روید (مظفریان، 1382).

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت