استاد راهنمای بخش عملی
جناب آقای کاظم خراسانی
اسفند 1393
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
فصل نخست
معرفی کلیات پژوهش و مبانی نظری و تحقیق
1-1 معرفی کلیات پژوهش…. 15
1-1-1 بیان مسأله. 15
2-1-1 اهداف پژوهش…. 16
3-1-1 اهمیت و ضرورت تحقیق.. 17
4-1-1 سؤالات تحقیق.. 17
1-4-1-1 سؤال اصلی.. 17
2-4-1-1 سؤالات فرعی.. 17
5-1-1 پیشینه تحقیق.. 18
6-1-1 روش تحقیق و شیوه‌های مورد استفاده. 19
2-1 مبانی نظری و تحقیق.. 20
1-2-1 تعریف تزئین.. 21
2-2-1 تزئین در هنر معماری ایران. 22
3-2-1 انواع تزئینات در معماری اسلامی.. 24
1-3-2-1 آجرکاری.. 24
2-3-2-1 کاشی‌کاری.. 25
3-3-2-1 گچبری.. 27
4-3-2-1 مقرنس…. 29
5-3-2-1 آینه‌کاری.. 30
6-3-2-1 کتیبه. 30
4-2-1 عناصر تزئینی وابسته به معماری بناهای ایران. 31
1-4-2-1 طرح کنگره تزئینی.. 32
2-4-2-1 طرح تزئینی مربع چرخان. 33
3-4-2-1 طرح تزئینی سلسله مثلث‌ها 33
4-4-2-1 طرح تزئینی برگ کنگری 34
5-4-2-1 طرح تزئینی گل چندپر یا گلچه. 34
6-4-2-1 طرح دوایر مشبک…. 35
7-4-2-1 طرح تزئینی قاشقی.. 36
5-2-1 تعریف نقش…. 36
1-5-2-1 نقوش جاندار. 37
1-1-5-2-1 نقوش انسانی.. 37
2-1-5-2-1 نقوش حیوانی.. 38
2-5-2-1 نقوش گیاهی.. 38
1-2-5-2-1 اسلیمی.. 38
2-2-5-2-1 ختایی.. 39
3-5-2-1 نقوش هندسی.. 40
فصل دوم
شهر کاشان و معرفی ابنیه غیر مذهبی و بررسی تزئینات معماری
1-2 کاشان، وارث تمدن سیَلْک کهن.. 43
2-2 معرفی ابنیه غیرمذهبی کاشان. 45
3-2 ویژگیهای ابنیه کاشان. 46
1-3-2 درون‌گرایی.. 46
2-3-2 معماری محجّبه. 46
3-3-2 حفظ حقوق همسایگی.. 46
4-3-2 قرینه‌سازی.. 47
5-3-2 تناسب در معماری.. 47
6-3-2 انسان‌دوستی و صفا 48
4-2 معرفی خانه‌های معروف کاشان. 49
1-4-2 خانه بروجردی‌ها 49
1-1-4-2 بخش‌های خانه بروجردی‌ها 49
1-1-1-4-2 بخش بیرونی.. 49
2-1-1-4-2 بخش اندرونی.. 50
2-1-4-2 مواد و مصالح بکار رفته در بنا 50
3-1-4-2 تزئینات وابسته به معماری در خانه بروجردی‌ها 50
1-3-1-4-2 تزئینات کاشی‌کاری.. 52
2-3-1-4-2 تزئینات آجری.. 52
3-3-1-4-2 تزئینات گچبری.. 53
4-3-1-4-2 نقاشی و رنگ‌آمیزی.. 55
5-3-1-4-2 آینه‌کاری.. 57
2-4-2 خانه عباسیان. 58
3-4-2 خانه طباطبایی‌ها 61
1-3-4-2 سه بخش اصلی خانه طباطبایی‌ها 63
4-4-2 خانه عامری‌ها 64
5-4-2 خانه کاشانیان. 65
6-4-2 خانه احسان. 66
7-4-2 خانه بنی‌کاظمی.. 67
8-4-2 خانه حکیم‌باشی.. 69
9-4-2 خانه تاریخی آل‌یاسین.. 69
10-4-2 خانه تاج.. 70
11-4-2 خانه لسان‌الملک…. 72
12-4-2 خانه جهان‌آرایی.. 72
13-4-2 خانه سجادی.. 72
14-4-2 خانه شریفان. 73
15-4-2 خانه علاقبند. 75
16-4-2 خانه عطارها 75
17-4-2 خانه باکوچی.. 77
18-4-2 خانه دستمالچی.. 77
19-4-2 خانه اصفهانیان. 78
20-4-2 خانه کارخانه‌چی.. 79
21-4-2 خانه مرتضوی.. 80
22-4-2 خانه رضاحسینی.. 81
23-4-2 خانه صالح.. 82
24-4-2 خانه تهامی.. 83
5-2 تزئینات معماری باغ و عمارت فین.. 85
6-2 تزئینات معماری بازارکاشان. 87
7-2 تزئینات معماری آب‌انبارهای کاشان. 88
1-7-2 آب‌انبار سرپله. 89
2-7-2 آب‌انبار میان چال. 89
3-7-2 آب‌انبار حاج سیدحسین صباغ. 89
4-7-2 آب‌انبار میرسیدعلی.. 89
5-7-2 آب‌انبار کوشک صفی.. 89
6-7-2 آب‌انبار مسجد وزیر(درب اصفهان) 89
8-2 تزئینات معماری حمام‌های عمومی کاشان. 90
1-8-2 حمام سلطان امیراحمد. 90
2-8-2 حمام مرحوم عبدالرزّاق‌خان کاشی.. 91
3-8-2 حمام میرعماد. 92
4-8-2 حمام گذرنو. 92
5-8-2 حمام‌های باغ فین.. 92
6-8-2 حمام اردهال. 92
7-8-2 حمام نیاسر. 92
8-8-2 حمام بازار. 92
9-2 تزئینات معماری کاروانسراها و تیمچه‌های کاشان. 93
1-9-2 کاروانسرای مرنجاب… 93
2-9-2 کاروانسرای سن‌سن.. 93
3-9-2 کاروانسرای گمرک یا وکیل.. 93
4-9-2 کاروانسرای مرحوم آقامهدی وکیل الرعایا 94
5-9-2 تیمچه و کاروانسرای جناب جلالتمآب امین‌الدوله. 94
6-9-2 تیمچه حاج محمدحسین ملک‌التجّار. 94
7-9-2 تیمچه حاج سیدحسین صباغ. 94
فصل سوم
تحلیل نقوش گیاهی ابنیه غیر مذهبی کاشان
1-3 طبقه‌بندی نقوش گیاهی بر اساس شیوه گسترش نقش…. 97
1-1-3 نقوش کامل.. 97
2-1-3 نقوش نیمه. 98
3-1-3 نقوش ربعی.. 101
4-1-3 نقوش تکراری.. 103
2-3 طبقه‌بندی نقوش گیاهی براساس سبک…. 106
1-2-3 نقوش ایرانی- اسلامی (انتزاعی) 107
2-2-3 نقوش طبیعت پردازانه غربی (طبیعت‌گرا) 109
3-3 طبقه‌بندی نقوش گیاهی براساس بیان فرم. 112
1-3-3 نقش درخت زندگی.. 112
2-3-3 نقش درخت سرو. 114
3-3-3 نقش گل‌وگلدان. 116
4-3-3 نقش لچک و ترنج.. 117
5-3-3 ریز نقش‌ها (تک نگاره)… 120
4-3 طبقه‌بندی نقوش گیاهی ترکیبی… 122
1-4-3 ترکیب نقوش گیاهی با نقوش جاندار. 122
2-4-3 ترکیب نقوش گیاهی با نقوش بیجان… 125
3-4-3 ترکیب نقوش گیاهی با خط‌نوشته…… 128
5-3 طبقه‌بندی نقوش گیاهی از لحاظ فن‌اجرا….. 128
1-5-3 نقاشی.. 129
2-5-3 گچبری.. 129
3-5-3 ساروج‌بُری.. 129
4-5-3 آینه‌کاری.. 129
6-3 گزینش‌های رنگی در تزئینات معماری ابنیه کاشان. 133
فصل چهارم
نتیجه‌گیری 138
پروژه عملی
کاربرد نقوش‌گیاهی تزئینات ابنیه غیرمذهبی‌کاشان در نقاشی دیواری فضای شهری
طراحی نقاشی دیواری با استفاده از نقوش‌گیاهی در بسترهای متفاوت… 148
فهرست منابع. 160
پیوست‌ها 165
چکیده
تزئینات در معماری ایران با حفظ ویژگی وحدت کل در عین کثرت اجزاء، همواره به‌عنوان یکی از روش‌های خلق زیبایی مورد استفاده قرار گرفته‌است. در معماری ایران، انواع گوناگونی از تزئینات به خدمت گرفته شده‌است. این تزئینات، نقوش متنوع گیاهی، هندسی، جانوری و انتزاعی را در برمی‌گیرد که اغلبشان سابقه‌ای کهن دارند. معماران کاشانی نیز از این نقوش در تزئین بناهای مذهبی و غیرمذهبی‌شان بسیار استفاده کرده‌اند. گروه وسیعی از نقوش به‌کار رفته در این بناها، نقوش گیاهی است که حضور گسترده آن را باید در باور کهن تقدیس گیاهان و احترام و عشق فراوان ایرانیان به طبیعت جستجو کرد و همچنین محدودیت تصویرنگاری در دوره اسلامی باعث توجه بیشتر هنرمند به نقوش گیاهی شد. اکثر بناهای غیرمذهبی به‌جا مانده در کاشان مربوط به دوره قاجار است. تأثیر هنر اروپا در هنر این دوران به دلیل افزایش رابطه با غرب باعث شد که نقوش گیاهی که ذاتاً انتزاعی و طبیعت گریزند رفته رفته تحت‌تأثیر هنر طبیعت‌پرداز غرب به شکل طبیعی نزدیک شوند و با شکل‌های جدید عرضه شوند و هنری پُر از تزئین با رنگهای درخشان و غنی که هم‌زمان با سبک اشرافی باروک[1] و روکوکو[2] آن دوران است را بوجود آورد. این نقوش به‌وسیله گچبری، حجّاری، نقاشی و آینه‌کاری در تزئینات معماری ابنیه کاشان نقش بسته‌اند که هرکدام به تناسب فضا و فن اجرایی مناسب، به شیوه‌های جدیدی به‌کار گرفته‌شده و بدین‌گونه به‌طور دائم برشمار نقوش و تنوع آنها افزوده شده‌است. تزئینات معماری ابنیه غیرمذهبی کاشان که شامل خانه‌ها، حمّام‌ها، آب‌انبارها، کاروانسراها و تیمچه‌هاست در دوران قاجاریه متمایز و قابل توجه‌اند. در این پژوهش سعی گردیده به روش توصیفی و تحلیلی پس از شناخت صحیح و طبقه‌بندی مختلف نقوش، جنبه‌های کاربردی آنها بررسی شوند و مورد استفاده قرارگیرند. در بخش نتیجه‌گیری نقوش گیاهی بکار رفته در تزئینات ابنیه غیرمذهبی کاشان در شش دسته طبقه‌بندی و تحلیل شده‌است. طبقه‌بندی نقوش‌گیاهی بر اساس شیوه گسترش نقش (نقش کامل، نقش نیمه، نقش ربعی و نقش تکراری)، بر اساس سبک (سبک ایرانی– اسلامی و طبیعت‌پردازانه غربی)، بر اساس بیان‌فرم (در قالب درخت زندگی، درخت سرو، گل‌وگلدان، لچک‌وترنج و ریزنقش‌ها)، نقوش ترکیبی (ترکیب نقوش گیاهی با نقوش جاندار، بیجان و خط‌نوشته)، از لحاظ فن اجرا (گچبری، نقاشی، ساروج‌بُری و آینه‌کاری) و‌گزینش رنگی (آبی، قرمز، زرد، نارنجی روشن، سبز، صورتی، سفید و طلایی).
واژگان کلیدی: تزئینات معماری- نقوش‌گیاهی- ابنیه غیرمذهبی-کاشان- قاجاریه
مقدمه
معماری از کهن‌ترین هنرها است که همواره با انسان، افکار، عقاید و ادیان وی همراه بوده‌است. در همان کهن‌ترین بازمانده‌های تاریخی می‌توانیم ردپایی از تمایل انسان‌ها در تزئین و آراستن محیط زندگی را ببینیم. در این رهگذر سرزمین ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده. فرهنگ، هنر و اندیشه اسلامی سیمای تازه‌ای به هنر ایرانی بخشید، بدون آنکه هویّت و روح آن را تغییر دهد. از ویژگیهای معروف هنرمعماری اسلامی آن است که تعداد قابل توجهی از اجزایی که در اصل مورد استفاده ساختمانی داشته‌اند را تغییر شکل داده و مبدّل به وسایل صرفاً تزئینی کرده، به این صورت در ترکیب‌های تزئینی وسیع نقشی به آنها داده‌اند.
ابنیه غیرمذهبی کاشان نیز دارای تزئیناتی است که معماران با ساده‌ترین مصالح مانند سنگ، آجر، گچ، کاشی و نقاشی جذاب‌ترین طرح‌ها را ارائه داده‌اند که الهام‌بخش تمدّن و فرهنگ اصیل ایرانی است. این نقوش از نظر کاربرد، فرم و روش ساخت چه انواعی دارند؟ در این نوشتار در فصل نخست به کلیات پژوهش و مبانی نظری که شامل تعاریف و مختصر تاریخچه در مورد نقوش و
|
[سه شنبه 1398-07-30] [ 12:03:00 ق.ظ ]
|
