1-کلیات 3
مقدمه 3
یادگیری سازمانی به عنوان تعیین کننده قابلیت های متمایز فنی 3
یادگیری سازمانی به عنوان تعیین کننده عملکرد سازمانی ادراک شده 4
قابلیت های متمایز فنی به عنوان تعیین کننده های عملکرد سازمانی ادراک شده 4
فن آوری اطلاعات واهمیت آن برای توسعه قابلیت های متمایز فنی 5
فن آوری اطلاعات و تاثیر آن بر روی عملکرد سازمانی ادراک شده 5
1-فصل اول ………………………………………………………………………………………………………..19
1-2 بیان مساله پژوهشی 5
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 6
1-4- اهداف اساسی تحقیق 7
1-5- فرضیه‌های تحقیق 8
1-6تعریف واژگان عملیاتی: 8
1-1-6فن آوری اطلاعات 8
1-2-6 یادگیری سازمانی.. 9
1-3-6قابلیتهای متمایز فنی.. 9
1-4-6 عملکرد ادراک شده.. 9
1-7 مباحث فصول آینده 9
2- فصل دوم ………………………………………………………………………………………………………………………….24
2-1- مقدمه 12
2-2- شرکتهای کوچک و متوسط 12
2-2-1 تعریف شرکتهای کوچک و متوسط 12
2-2-2- اهمیت و نقش شرکتهای کوچک و متوسط 14
2-2-3- مشکلات شرکتهای کوچک و متوسط 16
2-2-4- تعریف شرکتهای کوچک و متوسط در پژوهش حاضر 17
2-3 یادگیری سازمانی 18
یادگیری تحت محدودیتهای اعتقادی 20
2-4 سازمان یادگیرنده 22
2-5 موانع یادگیری 26
2-6- مفهوم قابلیت یادگیری سازمانی 30
2-7- تحقیقات مرتبط با قابلیت یادگیری سازمانی قبل از سال 2000 میلادی 34
2-7-1 تحقیقات استیتا 34
2-7-2 تحقیقات سنگه 35
2-7-3 تحقیقات گاروین 36
2-7-4 تحقیقات نوناکا و تاکوچی 37
2-7-5 تحقیقات نویس و همکاران 37
2-7-6 تحقیقات اسلاتر و نارور 42
2-8- تحقیقات مرتبط با قابلیت یادگیری پس از سال2000 میلادی 43
2-8-1 تحقیقات اینگلگارد و همکاران 43
2-8-1-1 خلق دانش 44
2-8-1-2 قابلیت یادگیری و تحقیق عملکرد 45
2-8-1-3 تخمین قابلیت یادگیری سازمانی 45
2-8-2 تحقیقات ویراواردنا 46
2-8-2-1 تئوری مزیت رقابتی وقابلیت یادگیری متمرکز بر بازار(ویرا واردنا2003): 47
2-8-2-2 قابلیت یادگیری متمرکز بر بازار 48
2-8-3 تحقیقات گاه و ریچاردز 48
2-8-3-1 پیشنهاداتی برای افزایش قابلیت یادگیری 50
2-8-4 تحقیقات گومز و همکاران 52
2-8-5- تحقیقات چیوا و همکاران(2007) 54
2-9- قابلیت یادگیری سازمانی مرکب 56
2-10- عملکرد 57
2-10-1- تعریف مدیریت عملکرد 57
2-10-2- سیستمهای ارزشیابی عملکرد سنتی 58
2-10-3- سیستمهای ارزیابی عملکرد نوین 60
2-10-4- مقایسه دیدگاههای سنتی و نوین در ارزیابی عملکرد 60
2-10-5- مدلهای ارزیابی عملکرد 61
2-10-5-1- مدل سینک و تاتل 61
2-10-5-2- ماتریس عملکرد 62
2-10-5-3- هرم عملکرد 63
2-10-5-5- تحلیل ذینفعان 66
2-10-5-6- چارچوب مدوری و استیپل(2000) 67
2-11- تحقیقات انجام گرفته در زمینه ارتباط قابلیت یادگیری و عملکرد سازمان 68
2-12- قابلیت های متمایز.. 70
-2-12- 1پیشینه تئوریک 71
2-12- 2تعریف و ایجاد قابلیت متمایز 72
-2-12- 3پیش بینی قابلیت متمایزآتی 72
2-13- فن آوری اطلاعات 73
-2-14- نقش فن اوری اطلاعات در صنعت 75
-2-15- برنامه ریزی منابع انسانی 76
2-16- استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان 77
2-17- مزایای پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع انسانی 78
2-18- مدیریت زنجیره تامین 78
2-19 -فناوری اطلاعات و مدیریت زنجیره تامین 80
2-20- مدیریت ارتباطات مشتری.. 80
2-21-شرح سیستم مدیریت ارتباطات مشتری 81
2-21-1 اختصاصی کردن نیاز مشتری 81
2-21-2 امکان تماس با مشتری ازطریق وسیله موردعلاقه هرکدام 81
2-22 نگاهی به نقش فناوری اطلاعات درسازمانها 82
2-23استراتژی های فناوری اطلاعات در بخش صنایع و سازمانهای کشور(رفیعی و همکاران 1383) 82
فصــل سـوم 84
روش تحقیـق 84
3-1- مقدمه 85
3-2- نوع و روش تحقیق 85
3-3- تحقیقات علمی‌بر اساس هدف 85
3-4- تحقیقات علمی‌بر اساس ماهیت و روش 85
3-5- جامعه آماری 86
3-6- نحوه انتخاب نمونه و حجم نمونه 86
3-6-1حجم نمونه: 88
3-6-2روشهای نمونه گیری: 88
3-7روش گردآوری داده ها 89
3-8- ابزار گردآوری اطلاعات 91
3-9- متغیرهای پژوهش 95
3-10- پایایی و روائی پرسش نامه 96
3-10-1- روایی پرسش نامه 97
3-10-2- پایایی پرسش نامه 97
3-11- روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده‌ها 98
3-12بیان مساله پژوهشی 98
3-13هدف اساسی تحقیق 99
3-15فرضیه‌های تحقیق 99
3-16- خلاصه فصل 100
4-فصل چهارم……………………………………………………………………………………………………129
4-1مقدمه 102
4-2-بخش اول توصیف داده ها 102
4-2-1بررسی جنسیت پاسخ دهندگان 103
4-2-2بررسی سن پاسخ دهندگان 103
4-2-3بررسی تحصیلات پاسخ دهندگان 104
4-2-4بررسی سابقه خدمت پاسخ دهندگان 106
4-2-5بررسی تعداد و نوع شرکتهای مورد مطالعه 107
4-3بخش دوم: تجزیه و تحلیل یافته ها ، آمار استنباطی و آزمون فرضیهها 109
4-3-1بررسی بر اساس همبستگی: 109
4-3-2فرضیه‌های تحقیق 109
4-4تحلیل عاملی 111
متغیر فن آوری اطلاعات 111
متغیر یادگیری سازمانی: 113
متغیر عملکرد ادراک شده 117
4-5خلاصه فصل 122
فصل پنجم 124
5-1- مقدمه.. 125
5-2خلاصه تحقیق و نتیجهگیری 126
مدل ارائه شده 132
3-5پیشنهادات 132
4-5پیشنهادات مبتنی بر نتایج تحقیق 132
5-5پیشنهادهای کاربردی 133
6-5محدودیت های تحقیق 134
7-5- خلاصه فصل 134
چکیده
هدف از این پایان نامه تاثیر فن آوری اطلاعات روی یادگیری سازمانی، قابلیتهای متمایز فنی و عملکرد ادراک شده شرکتهای کوچک و متوسط شهر کرمان بوده است. در این راستا پرسشنامه بر اساس ادبیات علمی تدوین و برای جمع آوری داده ها بین 130 شرکت نمونه توزیع شد.برای تجزیه و تحلیل داد ها بر اساس تحلیل همبستگی،تحلیل عاملی و تجزیه و تحلیل رگرسیون از نرم افزار اس پی اس اس 18 استفاده شد.
نتایج بدست آمده نشان داد که فن اوری اطلاعات بیشترین تاثیر را به ترتیب روی یادگیری سازمانی،قابلیتهای متمایز فنی و عملکرد سازمانی ادراک شده دارد.همچنین با توجه به تجزیه و تحلیل رگرسیون انجام شده معادله هر یک از متغیرها و مدل کلی این تحقیق ارائه شدند.
اهمیت تاثیر فن آوری اطلاعات روی مولفه هایی چون یادگیری سازمانی،قابلیت های متمایز فنی و عملکرد سازمانی در ادبیات علمی و البته به طور منفک به خوبی مورد تائید قرار گرفته است، با این وجود تا کنون هیچ تحقیقی به طور منسجم و یکپارچه به بررسی و ارزیابی تاثیر ذکر شده در یک تحقیق جامع نپرداخته است خلائی که پایان نامه حاضر در صدد مرتفع کردن آن بوده است.
واژگان کلیدی:فن آوری اطلاعات،یادگیری سازمانی،قابلیتهای متمایز فنی،عملکرد ادراک شده،شرکتهای کوچک و متوسط.
1-کلیات
مقدمه
فن آوری اطلاعات برای مدیریت دانش دارای پیچیدگی های خاصی است (داون پورت و پروساک، 1998). ما در این تحقیق از مفهوم زیرساخت IT استفاده خواهیم کرد، مفهومی که این گونه تعریف شده است: قابلیت های IT که از جریان دانش در یک سازمان حمایت می کنند (گولد، مالهوترا و سگارس 2001). جریان پژوهشی مربوط به IT و OL درصدد هدایت کاربردهای فنی هستند که از OL حمایت می کنند (روبی و همکاران، 2000). IT در فرآیند های متعدد مدیریت دانش (نظیر ایجاد دانش ) نقش دارد (علاوی و لیدنر، 2001؛ پاولفسکی، فورسلین و رین هارت، 2001). طیف وسیعی از رویه ها، ابزارها و فعالیت ها می توانند برای پشتیبانی از فرآیند ایجاد / خلق دانش مورد استفاده قرار گیرند (نوناکا، تویاما و بیوسیری، 2001).
یادگیری سازمانی به عنوان تعیین کننده قابلیت های متمایز فنی
قابلیت های متمایز فنی، مفهوم مناسبی برای تشریح و مطالعه فرآیند نوآوری فنی محسوب می شوند و بیانگر فرآیند ایجاد دانش فنی هستند (نیتو، 2004). شرکت های نوآور آن شرکت هایی هستند که از فرآیند یادگیری مستمر برای خلق دانش فنی استفاده می کنند (نوناکا و تاکاشی، 1995). تبدیل یک فعالیت سازمانی به یک روال عادی، روشی اساسی برای ذخیره کردن دانش عملیاتی ویژه سازمانی است (نلسون و وینتر، 1982). به نظر بسانت، کافین و گیلبرت (1996)، نوآوری فنی نشان دهنده مجموعه ای از فرآیند های یادگیری است، که توسط آن شرکت ها، قابلیت های فنی متمایزی را بدست آورده و توسعه می دهند. برخی از نویسندگان همچون چاستون، بادگر وسادلر- اسمیت (a 1999) اشاره می کنند که یادگیری سازمانی، مسیری برای دست یابی به مزیت رقابتی محسوب شده و به سازمان ها برای نوآوری بیش تر و بهبود عملکردشان کمک می کند. قابلیت های متمایز از طریق فرآیند یادگیری سازمانی توسعه می یابند (لی وهمکاران، 1996).
یادگیری سازمانی به عنوان تعیین کننده عملکرد سازمانی ادراک شده
در این تحقیق عملکرد سازمانی شامل مباحثی همچون موفقیت سازمان، عملکرد گروهی و رضایت کارکنان است(بونتیس و همکاران، 2002). بر این اساس، از معیارهای ادراکی عملکرد سازمان در سطوح فردی، گروهی و سازمانی استفاده می شود، که به بررسی این سؤال می پردازد که یادگیری تا چه اندازه ای بهینه می باشد.
رابطه بین OL (یادگیری سازمانی) و PERF (عملکرد سازمانی ادراک شده) مباحث متفاوتی را بین محققین مختلف در برداشته است(اینکپن و کروسان، 1995). برخی نویسندگان تاثیر مثبت OL روی نتایج سازمانی را گزارش کرده اند، هرچند تفاوت های زیادی به لحاظ معنی نتایج سازمانی از دید محققین مزبور به چشم می خورد، براین اساس ما می توانیم اشاره کنیم که OL تاثیر مثبتی روی نتایج سازمانی در سطح مالی (لی وهمکاران، 1999،اسلیتر و نارور 1995)، نتایج مربوط به ذینفعان سازمانی (گو و ریچاردز، 1997، اولریچ جیک و فان گلینو، 1993)، نتایج عملیاتی، نظیر قابلیت نوآوری و بهبود بهره وری (لئونارد- بارتون، a 1992) اشاره می کنند که اگرچه یادگیری، مؤلفه اساسی هرگونه تلاشی برای بهبود عملکرد محسوب شده و مزیت رقابتی را تقویت می کند(هویدا،1386)، با این وجود افزایش هزینه مرتبط به فرآیند یادگیری می تواند به جای افزایش عملکرد سازمانی، آنرا کاهش دهد.
قابلیت های متمایز فنی به عنوان تعیین کننده های عملکرد سازمانی ادراک شده
کولیس (1991) و لئونارد- بارتون (1992 b) از روش شناسی مطالعه موردی برای تبیین رابطه بین قابلیت های متمایز فنی و بهره وری استفاده کرده اند. مالربا و مارگو (1995) اشاره می کنند که در شرکت های فن آوری پیشرفته ایتالیایی، سطح قابلیت های فنی به طور مثبتی روی عملکرد تاثیر می گذارد. لی، لی و پنینگز (2001) نیز رابطه مثبتی را بین TDCS (قابلیت های متمایز فنی) و عملکرد مالی در شرکت های تازه تاسیس کره ای یافتند. دی کارلوس (2003) نیز رابطه مثبت اساسی را بین قابلیت های متمایز فنی و عملکرد سازمانی نشان می دهد.
فن آوری اطلاعات واهمیت آن برای توسعه قابلیت های متمایز فنی
قابلیت های متمایز فنی، شکلی از دانش فنی هستند که می توانند اینطور تعریف شوند: ترکیب منحصر بفردی از دانش ومهارت ها که امکان نوآوری های سودآور را فراهم می کنند (چیسا و باربشی، 1994). IT نیز نقش فعالانه ای را در پخش دانش و شناخت قابلیت های متمایز در سرتاسر سازمان بازی می کند (لائودو و ژانگ، 1998). لائودو و ژانگ (2001) از دیدگاه قابلیت پویا، به بررسی تاثیر IT روی توسعه انواع مختلف قابلیت های متمایز در سطح عملیاتی پرداخته و تاثیر مثبت IT روی قابلیت های متمایز را گزارش می کنند.
فن آوری اطلاعات و تاثیر آن بر روی عملکرد سازمانی ادراک شده
اهمیت راهبردی IT به عنوان منبع مزیت های رقابتی از دیدگاه های مختلفی مورد تاکید قرار گرفته است. از نقطه نظر صنعتی و براساس پارادایم ساختار- رفتار نتایج، برخی از محققین اشاره می کنند که استفاده از IT می تواند باعث بهبود مزیت رقابتی شود (فرینی وایوز، 1990 ؛ کتینگر، گروور، گوهاوسگراس 1994). با این وجود تحقیقات تجربی نیز وجود دارند که هیچ رابطه مثبتی را بین این دو متغیر گزارش نکرده اند، مثل لاومن (1994) و استراس من (1985). درمقابل دیدگاه مبتنی بر منابع از این نقطه نظر حمایت می کند که IT می تواند باعث بهبود مزیت رقابتی شود، مزیت رقابتی که ارزشمند، کمیاب، با قابلیت تقلید دشوار و غیر قابل جایگزین است (بهاراج، 2000؛ و لادو و ژانگ 1998، مسو و اسمیت، 2000 ؛ پاول و دنت میکالف، 1997)
1-2 بیان مساله پژوهشی
از آنجا که یادگیری سازمانی درصدد پاسخ گویی به چالش های موجود در محیط های تجاری دائما تغییر امروزه است، بررسی یادگیری سازمانی اهمیت می یابد و می تواند به شرکت ها برای مواجه شدن با مسائل مشکلات اساسی بلند مدت شان کمک کند.(حجازی،1386). بنابراین به خاطر قابلیت های مختلف سازمانی برای یادگیری و اکتساب دانش، یادگیری سازمانی نشان دهنده منبع بالقوه ای برای مزیت رقابتی پایدار است (استربی- اسمیت، کراسون و نیکولینی 2000، لی، اسلوکیم و پیتز 1999،هویدا1386). در این راستا مهم ترین نکته این نیست که شرکت ها می توانند دانش را بدست آورده وانباشته کنند(کانون توجه ایستا)، بلکه آنها می توانند با ایجاد دانش جدید (از دانشی که انتقال داده و استفاده کرده اند) به طور مستمر به یادگیری بپردازند (کانون توجه پویا). مفاهیم یادگیری و خلق دانش اغلب برای تشریح فرآیند نوآوری مورد استفاده قرار می گیرند (نانوکا و تاکچی، 1995،مختاری 1383). نوآوری فنی در شرکت ها به صورت یک فرآیند یادگیری است که طی آن جریانی از دانش جدید یا قابلیت های متمایز فنی (TDCS) ایجاد می شود (نیتو، 2004). همانطور که ماهونی (1995) اشاره می کند فن آوری اطلاعات (IT)، می تواند باعث بهبود عملکرد مالی و غیرمالی شرکت ها شود، اما این بهبود عملکرد منوط به قابلیت ها و توانایی های مدیریتی و سازمانی در شرکت ها است. از طرفی در قرن بیست و یکم که در آن رقابت، ارتباطات و اطلاعات ودانش در حال توسعه فزاینده هستند، شرکت هایی گوی سبقت را از دیگران ربوده وموفق خواهند شد که بتوانند، بهتر از رقبای خود از منابع متمایز رقابتی خود برای پیش برد اهداف سازمانی و دست یابی به عملکرد بهتر استفاده کرده و در این زمینه مستمر و پویا باشند (حصاری،1388). با ملاحظه به نکات فوق و بررسی ادبیات علمی متوجه می شویم که تاکنون هیچ پژوهشی به طور جامع به بررسی رابطه فن آوری اطلاعات روی قابلیت های متمایز سازمانی از حیث فنی، یادگیری سازمانی و عملکرد سازمانی نپرداخته است. مسأله مهمی که با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری در راستای نهضت تولید علم و جنبش نرم افزاری، ضرورت بررسی آن بیش تر و بیش تر مشخص می شود.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
با توجه به مطرح شدن مفهوم اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری نسبت به تحریم های همه جانبه و ناحق استکبار جهانی علیه کشورمان (مفهومی که یکی از مهم ترین اصول آن درگیر تر کردن مردم در امور کشور همچون هشت سال دفاع مقدس البته در جبهه اقتصادی)و نیز با ملاحظه به رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص اصل 44 قانون اساسی و تغییر روند کلی ساختار مدیریت اقتصادی کشور طی چند سال گذشته از بنگاه داری دولتی به سمت خصوصی سازی، دولت عمدتاً می بایست نقش نظارتی، تسهیلاتی را برای بنگاه های اقتصادی کشور ایفا نماید.بدین ترتیب بررسی شرکتهای کوچک و متوسط به عنوان نماد اقتصاد مردمی اهمیت می یابد. از طرفی با توجه به عصر حاضر یعنی عصر فن آوری اطلاعات و ارتباطات و تغییرات سریع،شدید و پی در پی شرکتها برای اثر بخشی و موفقیت ملزم به یادگیری هستند. همچنین با توجه به رقابت شدید محیطی د رکسب وکارها برای جلب رضایت مشتریان(که توفیق در آن نیازمند قابلیت ها یا مزیتهای ویژه ای است) و با توجه به اهمیت سرمایه انسانی به عنوان مهمترین سرمایه شرکتها موضوع مهمی که ضرورت بررسی آن مشخص میشود این است که فن آوری اطلاعات چه تاثیری روی یادگیری سازمانی،قابلیتهای متمایز فنی و عملکرد(ادراک شده) شرکتهای کوچک و متوسط کرمان دارد.
1-4- اهداف اساسی تحقیق
هدف اصلی این پایان نامه بررسی تاثیر فن آوری اطلاعات (IT) روی یادگیری سازمانی (OL)، قابلیت های متمایز فنی (TDCS) و عملکرد سازمانی ادراک شده در شرکت های کوچک و متوسط کرمان است.برای رسیدن به هدف اساسی ذکر شده ،اهداف جزئی تحقیق حاضر را میتوان اینگونه بیان کرد :
الف: تاثیر فن آوری اطلاعات روی یادگیری سازمانی.
ب: تاثیریادگیری سازمانی روی توسعه قابلیت های متمایز فنی.
ج: تاثیریادگیری سازمانی روی عملکرد سازمانی ادراک شده .
د:تاثیر قابلیت های متمایز فنی روی عملکرد سازمانی ادراک شده .
ه: تاثیر فن آوری اطلاعات روی توسعه قابلیت های فنی .
ی: تاثیر فن آوری اطلاعات روی عملکرد سازمانی ادراک شده .
1-5- فرضیه‌های تحقیق
با توجه به مسأله تحقیق و سئوالات اصلی که در قسمت های پیشین به آنها اشاره شد، فرضیات اصلی تحقیق حاضر به شرح ذیل می باشد:
فرضیه 1: فن آوری اطلاعات تاثیر مثبتی روی یادگیری سازمانی دارد.
فرضیه 2: یادگیری سازمانی تاثیر مثبتی روی توسعه قابلیت های متمایز فنی دارد.
فرضیه 3: یادگیری سازمانی تاثیر مثبتی روی عملکرد سازمانی ادراک شده دارد.
فرضیه 4: قابلیت های متمایز فنی تاثیر مثبتی روی عملکرد سازمانی ادراک شده دارد.
فرضیه 5: فن آوری اطلاعات تاثیر مثبتی روی توسعه قابلیت های فنی دارد
فرضیه 6: فن آوری اطلاعات تاثیر مثبتی روی عملکرد سازمانی ادراک شده دارد.
